Тэма 1. Каменны век на тэрыторыі Беларусі (2 гадзіны)
1. Асаблівасці і перыядызацыя каменнага веку.
2. Палееліт.
3. Мезаліт.
4. Неаліт.
5. Гаспадарчыя заняткі і духоўная культура насельніцтва.
Паняцці: Алтахтоннае насельніцтва, анімізм, археалагічная культура, аўтахтоннае насельніцтва, краманьёнцы, ледавіковы перыяд,неандэртальцы, племя, радавая абшчына, род, стаянка, татэмізм, фетышызм, экспансія.
Персаналіі: І. Арцёменка, У. Будзько, М. Гурын, Э. Загарульскі, У. Ісаенка, А. Калечыц, У. Ксяндзоў, Л. Мітрафанаў, Л. Побаль, К. Палікарповіч, Ю. Попель, М. Чарняўскі.
Абсталяванне: карта “Каменны век на тэрыторыі Беларусі”.
Запоўніце табліцу: “Археалагічныя культуры неаліту”.
| Назва | Лакалізацыя | Характэрныя элементы |
Літаратура:
1. Археалогія Беларусі : у 4 т. – Мінск : Бел. навука, 1997 – Т. 1 : Каменны і бронзавы вякі / Э.М. Зайхоўскі [і інш.]. – 424 с.
2. Археалогія і нумізматыка Беларусі : энцыкл. / Беларус. энцыкл. ; рэдкал.: В.В. Гетаў [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 1993. – 702 с.
3. Гісторыя Беларусі : у 6 т. – Мінск : Экаперспектыва, 2000. – Т. 1 : Старажытная Беларусь: Ад першапачатковага засялення да сярэдзіны ХІІІ ст. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – 351 с.
4. Гісторыя Беларусі. Курс лекцый : у 2 ч. / І.П. Крэнь [і інш.]. – Мінск : РІВШ БДУ, 2000. – Ч. 1. – 656 с.
5. Загорульский, Э.М. Древняя история Белоруссии: Очерки этнич. истории и материальной культуры (до ІХ в.) / Э.М. Загорульский. – Минск : Изд-во БГУ, 1977. – 136 с.
6. Исаенко, В.Ф. Неолит Припятского Полесья / В.Ф. Исаенко. – Минск : Наука и техника, 1976. – 128 с.
7. Калечиц, Е.Г. Памятники каменного и бронзового веков Восточной Белоруссии / Е.Г. Калечиц. – Минск : Наука и техника, 1987. – 155 с.
8. Калечиц, Е.Г. Первоначальное заселение территории Белоруссии / Е.Г. Калечиц. – Минск : Наука и техника, 1984. – 159 с.
9. Ксензов, В.П. Палеолит и мезолит Белорусского Поднепровья / В.П. Ксензов. – Минск : Наука и техника, 1988. – 131 с.
10.Нарысы гісторыі Беларусі : у 2 ч. / М.П. Касцюк [і інш.]. – Мінск : Беларусь, 1994. – Ч. 1. – 527 с.
11.Поликарпович, К.М. Палеолит Верхнего Поднепровья / К.М. Поликарпович. – Минск, 1968.
12.Чарняўскі, М.М. Неаліт беларускага Панямоння / М.М. Чарняўскі. – Мінск : Навука і тэхніка, 1979. – 143 с.
Тэма 2. Бронзавы век на тэрыторыі Беларусі (2 гадзіны)
1. Асаблівасці і перыядызацыя бронзавага веку.
2. Плямёны бронзавага веку.
3. Гаспадарчыя заняткі.
4. Духоўная культура.
Паняцці: Абрад,амулет, вытворчая гаспадарка, індаеўрапейцы, курган, культ, металургія, міграцыя, энеаліт, правадыр.
Персаналіі: І. Арцёменка, Э. Зайкоўскі, А. Калечыц, М. Чарняўскі.
Абсталяванне: карта “Бронзавы век на тэрыторыі Беларусі”.
Запоўніце табліцу: “Археалагічныя культуры бронзавага веку”.
| Назва | Лакалізацыя | Характэрныя элементы |
Літаратура:
1. Археалогія Беларусі : у 4 т. – Мінск : Бел.навука, 1997 – Т. 1 : Каменны і бронзавы вякі / Э.М. Зайкоўскі [і інш.]. – 424 с.
2. Археалогія і нумізматыка Беларусі : энцыкл. / Беларус. энцыкл. ; рэдкал.: В.В. Гетаў [і інш.]. – Мінск : БелЭН, 1993. – 702 с.
3. Гістрыя Беларусі : у 6 т. – Мінск : Экаперспектыва, 2000. – Т.1 : Старажытная Беларусь : Ад першапачатковага засялення да сярэдзіны ХІІІ ст. / рэдкал. М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – 351 с.
4. Гісторыя Беларусі. Курс лекцый : у 2 ч. / І.П. Крэнь [і інш.]. – Мінск : РІВШ БДУ, 2000. – Ч. 1. – 656 с.
5. Загорульский, Э.М. Древняя история Белоруссии: Очерки этнич. истории и материальной культуры (до ІХ в.) / Э.М. Загорульский. – Минск : Изд–во БГУ, 1977. – 136 с.
6. Исаенко, В.Ф. Неолит Припятского Полесья / В.Ф. Исаенко. – Минск : Наука и техника, 1976. – 128 с.
7. Калечиц, Е.Г. Памятники каменного и бронзового веков Восточной Белоруссии / Е.Г Калечиц. – Минск : Наука и техника, 1987. – 155 с.
8. Калечиц, Е.Г. Первоначальное заселение территории Белоруссии / Е.Г. Калечиц. – Минск : Наука и техника, 1984. – 159 с.
9. Нарысы гісторыі Беларусі : у 2 ч. / М.П. Касцюк [і інш.]. – Мінск : Беларусь, 1994. – Ч. 1. – 527 с.
10.Артёменко, И.И. Культура раннего бронзового века южной полосы лесов Европейской части СССР / И.И. Артёменко // Эпоха бронзы лесной полосы СССР. – М., 1987.
11.Артёменко, И.И. Культура шнуровой керамики / И.И. Артёменко // Эпоха бронзы лесной полосы СССР. – М., 1987.
12.Артёменко, И.И. Племена Верхнего и Среднего Поднепровья в эпоху бронзы / И.И. Артёменко. – М., 1967.
13.Зайковский, Э.М. Неолит и бронзовый век белорусского Подвинья / Э.М. Зайковский. – Минск, 1985.
14.Чарняўскі, М. М. Бронзавы век на тэрыторыі Беларусі / М.М. Чарняўскі. – Мінск : Народная асвета, 1981. – 64 с.
Тэма 3. Жалезны век на тэрыторыі Беларусі (2 гадзіны)
1. Агульная характарыстыка і перыядызацыя жалезнага веку.
2. Супольнасці жалезнага веку.
3. Гаспадарчыя заняткі.
4. Духоўная культура.
Паняцці: Вялікае перасяленне народаў, вялікая патрыярхальная сям’я, ваенная дэмакратыя, гарадзішча, падсечнае земляробства, селішча, пантэон багоў, салярныя знакі, суседская абшчына, старэйшына.
Персаналіі: В. Вяргей, Э. Зайкоўскі, Ю. Кухарэнка, М. Лашанкоў, А. Мядзведзеў, В. Шадыра.
Абсталяванне: карта “Пашырэнне археалагічных культур на тэрыторыі Беларусі”.
Запоўніце табліцу: “Археалагічныя культуры жалезнага веку”.
| Назва | Лакалізацыя | Характэрныя элементы |
Літаратура:
1. Археалогія Беларусі : у 4 т. – Мінск : Бел. навука, 1999. – Т. 2 : Жалезны век і ранняе сярэднявечча / А.А. Егарэйчанка [і інш.] ; пад рэд. В.І. Шадыры, В.С. Вяргей. – 502 с.
2. Археалогія Беларусі : у. 4 т. – Мінск : Бел. навука, 1997 – Т. 1 : Каменны і бронзавы вякі / Э.М. Зайкоўскі [і інш.]. – 424 с.
3. Археалогія і нумізматыка Беларусі : энцыкл. / Беларус. энцыкл. ; рэдкал.: В.В. Гетаў [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 1993. – 702 с.
4. Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2000. – Т. 1 : Старажытная Беларусь: Ад першапачатковага засялення да сярэдзіны ХІІІ ст. – 351 с.
5. Гісторыя Беларусі. Курс лекцый : у 2 ч. / І.П. Крэнь [і інш.]. – Мінск : РІВШ БДУ, 2000. – Ч. 1.– 656 с.
6. Загорульский, Э.М. Древняя история Белоруссии: Очерки этнич. истории и материальной культуры (до ІХ в.) / Э.М. Загорульский. – Минск : Изд-во БГУ, 1977. – 136 с.
7. Исаенко, В.Ф. Неолит Припятского Полесья / В.Ф. Исаенко. – Минск : Наука и техника, 1976. – 128 с.
8. Нарысы гісторыі Беларусі : у 2 ч. / М.П. Касцюк [і інш.]. – Мінск : Беларусь, 1994. – Ч. 1. – 527 с.
9. Мельниковская, О.Н. Племена южной Белоруссии в раннем железном веке / О.Н. Мельниковская. – М. : Наука, 1967. – 195 с.
10.Кухаренко, Ю.В. Памятники железного века на территории Полесья / Ю.В. Кухаренко. – М., 1961.
11.Кухаренко, Ю.В. Могильник Брест – Тришин / Ю.В. Кухаренко. – М. : Наука, 1980. – 128 с.
Тэма 4. Этнічная сітуацыя на землях Беларусі ў раннім сярэднявеччы (2 гадзіны)
1. Балты і славяне.
2. Зараджэнне дзяржаўнасці ў славян.
3. Усходнеславянскія саюзы плямён.
4. Вытокі беларускага этнасу.
Паняцці: абарыгены, асіміляцыя, балты, варагі, канцэпцыя, князь, каланізацыя, княжанне, летапіс, народнасць, прарадзіма, протадзяржава, протанароднасць, “славінія”, славяне, цывілізацыя, этнагенэз, этнонім.
Персаналіі: Алег, Дрэгавіт, М. Доўнар-Запольскі, М. Ермаловіч, Ігар, Я. Карскі, Я. Карнейчык, П. Кесарыйскі, Крыў, І. Ласкоў, В. Ластоўскі, М. Піліпенка, У. Пічэта, А. Рогалёў, Рурык, В. Сядоў, Г. Штыхаў.
Абсталяванне: карты “Важнейшыя плямёны славян”, “Крывічы”, “Дрыгавічы”, “Радзімічы”.
Крыніцы: Повесць временных лет.
Літаратура:
1. Археалогія Беларусі : у 4 т. – Мінск : Бел.навука, 1999. – Т. 2 : Жалезны век і ранняе сярэднявечча / А.А. Егарэйчанка [і інш.] ; пад рэд. В.І. Шадыры, В. С. Вяргей. – 502 с.
2. Археалогія Беларусі : у 4 т. – Мінск : Бел. навука, 1997 – Т. 1 : Каменны і бронзавы вякі / Э.М. Зайкоўскі [і інш.]. – 424 с.
3. Археалогія і нумізматыка Беларусі : энцыкл. / Беларус. энцыкл. ; рэдкал.: В.В. Гетаў [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 1993. – 702 с.
4. Белоруссия в эпоху феодализма. Сборник документов и материалов в трёх томах. – Минск : Изд-во Академия наук БССР, 1959. – Т. 1. – 516 с.
5. Вяргей, В.С. Актуальныя праблемы археалогіі славян V–Xстст. у Беларускім Палессі // Актуальныя пытанні гісторыі Беларусі ад старажытных часоў да нашых дзён : зб. артыкулаў. – Мінск : БДУ, 1992. – С. 13–24.
6. Гісторыя Беларусі. Курс лекцый : у 2 ч. / І.П. Крэнь [і інш.]. – Мінск : РІВШ БДУ, 2000. Ч.1.– 656 с.
7. Гістрыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2000. – Т. 1 : Старажытная Беларусь: Ад першапачатковага засялення да сярэдзіны ХІІІ ст. – 351 с.
8. Ермаловіч, М. Старажытная Беларусь: полацкі і новагародскі перыяды / М. Ермаловіч. – Мінск : Мастацкая літаратура, 1990. – 366 с.
9. Загарульскі, Э.М. Заходняя Русь: ІХ–ХІІІ стст. / Э.М. Загарульскі. – Мінск : Універсітэцкае, 1998. – 240 с.
10.Зверуго, Я.Г. Верхнее Понемонье в ІХ–ХІІІ вв. / Я.Г. Зверуго. – Минск : Наука и техника, 1989. – 207 с.
11.Лысенко, П.Ф. Древний Туров / П.Ф. Лысенко. – Минск : Беларусская навука, 2004. – 180 с.
12.Лысенко, П.Ф. Дреговичи / П.Ф. Лысенко ; под ред. В.В. Седова. – Минск : Наука и техника, 1991. – 242 с.
13.Нарысы гісторыі Беларусі : у 2 ч. / М.П. Касцюк [і інш.]. – Мінск : Беларусь, 1994. – Ч. 1. – 527 с.
14.Перхавко, В.Б. Связи Древней Руси со славянскими странами / В.Б. Перхавко. – М. : Знание, 1987. – 62 с.
15.Рогалёў, А.Ф. Да пытання аб паходжанні крывічоў / А.Ф. Рогалёў // Весці АНБ. Серыя грамадскіх навук. – 1992. – № 1. – С. 116–118.
16.Рыер, Я.Г. Цивилизации средневековья и начало нового времени : опыт структурного анализа : монография / Я.Г. Рыер. – Могилёв : МГУ, 2003. – 154 с.
17.Седов, В.В. Восточные славяне в VI–XIII вв. / В.В. Седов. – М. : Наука, 1982. – 327 с.
18.Седов, В.В. Происхождение и ранняя история славян / В.В. Седов. – М. : Наука, 1979. – 156 с.
19.Седов, В.В. Славяне Верхнего Поднепровья и Подвинья / В.В. Седов. – М. : Наука, 1970. – 200 с.
20.Штыхаў, Г.В. Крывічы / Г.В. Штыхаў. – Мінск : Навука і тэхніка, 1992. – 191 с.
21.Этнаграфія беларусаў. Гістарыяграфія, этнагенез, этнічная гісторыя. – Мінск : Навука і тэхніка, 1985. – 215 с.
22.Этнаграфія Беларусі : энцыклапедыя. – Мінск : БелСЭ, 1999. – 575 с.
Тэма 5. Узнікненне дзяржаўнасці на беларускіх землях(4 гадзіны)