1. Землі Сярэдняга Пабужжа.
2. Землі Панямоння.
3. Дзяржаўны лад зямель – княстваў.
4. Барацьба з іншаземнымі захопнікамі.
Паняцці: Аукштайты, веча, воласць, дзесятнік, земгалы, з’езды князёў, іга, ключнік, куршы, крыжакі, латгалы, лівы, мечаносцы, мужы, ордэн, прусы, пасаднік, сотнік, тысяцкі, тэўтоны, удзелы-княствы, цівун.
Персаналіі: Альберт, Вячка, Глебавічы (сыны менскага князя Глеба Усяславіча – Валадар, Расціслаў, Усявалад), Даніла Галіцкі, Койдан, Расціслаў Мсціславіч, Уладзімір, Усевалад, Манамахавічы (сыны Уладзіміра Манамаха – Вячаслаў, Раман, Юрій Даўгарукі), Ізяславічы (сыны Ізяслава Яраславіча – Святаполк, Яраполк), Усяславічы (сыны Усеслава Чарадея – Барыс, Глеб, Давыд, Рагвалод, Раман, Расціслаў, Святаслаў), Юрый Яраславіч, Юр’евічы (сыны тураўскага князя Юрыя Яраславіча – Глеб, Іван, Святаполк, Яраполк, Яраслаў).
Абсталяванне: карта “Старажытныя землі Беларусі ў ХІ–ХІІІ стст.”
Крыніцы: Повесць временных лет.
Запоўніце табліцу: “Арганізацыя ўлады ў Полацкім княстве”.
| Галіна ўлады | Кампетэнцыя |
Літаратура:
1. Алексеев, Л.В. Смоленская земля в ІХ–ХІІІ вв.: Очерки истории Смоленщины и Восточной Белоруссии / Л.В. Алексеев. – М., 1980.
2. Алексеев, Л.В. Полоцкая земля в ІХ–ХІІІ вв.: Очерки истории Северной Белоруссии / Л.В. Алексеев. – М. : Наука, 1966. – 294 с.
3. Арлоў, У.А. Таямніцы полацкай гісторыі / У.А. Арлоў. – Мінск : Полымя, 2002. – 464 с.
4. Беларускія летапісы і хронікі : пераклад са старажытнарускай, старабеларускай і польскай / уклад. У. Арлоў ; прадм. В. Чамярыцкага. – Мінск : Беларускі кнігазбор, 1997. – 432 с.
5. Белоруссия в эпоху феодализма : сб. документов и материалов : в 3 т. – Минск : Изд-во Академии наук БССР, 1959. – Т. 1. – 516 с.
6. Вішнеўскі, А.Ф. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі : вучэбны дапаможнік / А.Ф. Вішнеўскі. – Мінск : ВП “Экаперспектыва”, 2000. – 319 с.
7. Гісторыя Беларусі. Курс лекцый : у 2 ч. / І.П. Крэнь [і інш.]. – Мінск : РІВШ БДУ, 2000. – Ч. 1. – 656 с.
8. Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Эксперспектыва, 2000. – Т. 1 : Старажытная Беларусь: Ад першапачатковага засялення да сярэдзіны ХІІІ ст. – 351 с.
9. Греков, Б.Д. Киевская Русь / Б.Д. Греков. – Л. : Госполитиздат, 1953. – 567 с.
10.Гуревич, Ф.Д. Древний Новогрудок / Ф.Д. Гуревич. – Л. : Наука, 1981. – 160 с.
11.Гуревич, Ф.Д. Древности Белорусского Понемонья / Ф.Д. Гуревич. – М. ; Л. : Изд-во АН, 1962. – 222 с.
12.Дакументы і матэрыялы па гісторыі Беларусі ў сярэднія вякі (VI–XV стст.). – Мінск : Народная асвета, 1998. – 191 с.
13.Ермаловіч, М. Старажытная Беларусь: полацкі і навагародскі перыяды / М. Ермаловіч. – Мінск : Мастацкая літаратура, 1990. – 366 с.
14.Загарульскі, Э.М. Заходняя Русь: ІХ–ХІІІ стст. : вучэбны дапаможнік / Э.М.Загарульскі. – Мінск : Універсітэцкае, 1998. – 240 с.
15.Загорульский, Э.М. Генеология полоцких Изяславичей / Э.М. Загорульский. – Минск : Изд-во “ВУЗ–ЮНИТИ”, 1994. – 30 с.
16.Заяц, Ю.А. Заславль в эпоху феодализма / Ю.А. Заяц. – Минск : Наука и техника, 1995. – 207 с.
17.Заяц, Ю.А. Менская зямля: этапы фарміравання / Ю.А. Заяц // Беларускі гістарычны часопіс. – 1993. – № 4.
18.Каробушкіна, Т.М. Насельніцтва Беларускага Пабужжа Х–ХІІІ стст. / Т.М. Каробушкіна. – Мінск : Беларуская навука, 1999. – 128 с.
19.Кніга жыцій і хаджэнняў: пераклад са старажытнарускай, старабеларускай і польскай / уклад., прадмова і каментарыі А. Мельнікава. – Мінск : Мастацкая літаратура, 1994. – 503 с.
20.Левко, О.Н. Средневековые территориально-административные центры северо-восточной Беларуси / О.Н. Левко ; НАН Беларуси, Ин-т истории. – Минск : Белорусская наука, 2004. – 279 с.
21.Лысенко, П.Ф. Берестье / П.Ф. Лысенко. – Минск : Наука и техника, 1985. – 399 с.
22.Лысенко, П.Ф. Туровская земля ІХ–ХІІІ вв. / П.Ф. Лысенко. – Минск : Белорусская наука, 2001. – 268 с.
23.Нарысы гісторыі Беларусі : у 2 ч. / рэдкал.: М.П. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Беларусь, 1994. – Ч. 1. – 527 с.
24.Насевіч, В.Л. Генеалагічныя табліцы старадаўніх княжацкіх і магнацкіх беларускіх родаў ХІІ–ХVIII стагоддзяў / В.Л. Насевіч. – Мінск : БелЭн, 1993. – 49 с.
25.Рукавишников, А.В. Об организации власти в Полоцке в конце ХII–XIII вв. / А. В. Рукавишников // Вопросы истории. – 1999. – № 3.
26.Тарасаў, С.В. Чарадзей сёмага веку Траяна: Усяслаў Полацкі / С.В. Тарасаў. – Мінск : Навука і тэхніка, 1991. – 67 с.
27.Татищев, В.Н. История Российская : в 7 т. / В.Н. Татищев. – М. ; Л. , 1963. – Т. 2.
28.Ткачоў, М.А. Старажытны Мсціслаў / М.А. Ткачоў, А.А. Трусаў. – Мінск : Полымя, 1992. – 40 с.
29.Фроянов, И.Я. Киевская Русь: Очерки социально-экономической истории / И.Я. Фроянов. – Л. : Изд. ун-та, 1974. – 160 с.
30.Штыхаў, Г. Вытокі беларускай дзяржаўнасці / Г. Штыхаў // Беларускі гістарычны часопіс. – 1993. – № 1. – С. 25–33.
31.Штыхаў, Г.В. Старажытныя дзяржавы на тэрыторыі Беларусі / Г.В. Штыхаў. – Мінск : ВТАА “Права і эканоміка”, 2002. – 94 с.
32.Штыхов, Г. Города Полоцкой земли (ІХ–ХІІІ вв.) / Г. Штыхов. – Минск : Наука и техника, 1978. – 160 с.
33.Штыхов, Г.В. Древний Полоцк, 1Х–ХІІІ вв. / Г. Штыхов. – Минск : Наука и техника, 1975. – 135 с.
34.Юхо, Я.А. Кароткі нарыс гісторыі дзяржавы і права Беларусі : вучэбны дапаможнік / Я.А. Юхо. – Мінск : Універсітэцкае, 1992. – 270 с.
Тэма 7. Грамадскі лад і гаспадарка на беларускіх землях у ІХ–ХІІІ стст.(4 гадзіны)