Есептік-графикалық жұмыс тапсырмасы

2.1.1 Сандарды аудару әдістерін (В.1 кестесі) және MS Excel ресурстарын қолданып:

- берілген санды (Б.1 кестесі) ондық санақ жүйесінен ұсынылған санақ жүйесіне (екілік, сегіздік, оналтылық) аудару кестесін құрыңыз;

- алынған нәтижені керісінше ондық жүйеге ауыстыру кестесін құрыңыз. Осы орындалған әрекеттердің бәрін Инженерные категориясының (Пакет анализа қосу) функцияларын қолданып тағы да орындаңыздар. Болатын қателерді түсіндіріңіздер;

- Математические категориясының арнайы функцияларын көмегімен берілген санды (Б.1 кестесі) ондық санақ жүйесінен рим санақ жүйесіне ауыстырып және керісінше орындаңыз;

- MS Excel функцияларын қолданып а және b санына (Б.1 кестесі) ұсынылған арифметикалық операцияны қолданыңыз, және де бұл сандарды рим санақ жүйесіне ауыстырып берілген операцияны қолданып сол нәтижені алыңыз;

Тапсырманы орындауға ұсыныстар. Аудару кестелерін құрғанда Математические категориясының ЦЕЛОЕ және ОСТАТ функцияларын қолданған жөн. Оналтылық жүйеге ауыстырғанда (сандарды әріптерге ауыстырғанда) ЕСЛИ функциясын қолданыңыздар.

2.1.2 Инженерные категориясынан түрлендіру функцияларын қолданып бір өлшем бірліктен (Б.2 кестесі) басқа өлшем бірлікке ауыстыру кестесін құрыңыздар.

Тапсырманы орындауға ұсыныстар. Түрлендіруге болатын барлық өлшем бірліктердің тізімі В.2 кестесінде келтірілген. Метрикалық өлшем бірліктердің префикстерінің тізімі В3 кестесінде келтірілген. Бірліктердің атауын және префикстерді енгізуде әріп регистрі ескеріледі.

2.1.3 Функция графигін тұрғызыңыз (Б.3 кестесі).

Тапсырманы орындауға ұсыныстар. Ұсынылған функциялар бойынша график тұрғызу үшін Точечная диаграмма типін қолдану тиімді.

2.1.4 Көлемі V резервуар берілген. Оның жұмысшы көлемі Vr, Резервуардағы сұйықтық көлемі Vg. Резервуар негізінде радиусы r шеңбер немесе жақтары a және b төртбұрыш жатыр, толтыру биіктігі h (Б.4 кестесі). Сұйықтық көлемі резервуардың жұмыс көлемінен аса бере толтырушыға қажетті хабарлама жіберу керек. ЕСЛИ логикалық функциясын қолданыңыздар. “Суды жабыңыз!” хабарламасы қызыл фонда шықсын, ал толмаған жағдайда “қажет емес” хабарламасы көрсетілсін. Шартты форматтауды қолданып резервуар толуын көрсетіңіз.

2.1.5 Теңдеулер жүйесін (Б.5 кестесі) кері матрица әдісімен және Крамер әдісімен шешіңіздер.

Тапсырманы орындауға ұсыныстар. Сызықты теңдеулер жүйесін кері матрица әдісімен шешу үшін:

- тедеулерді матрицалық түрде жазу керек (коэффициенттер матрицасы мен белгісіздер векторының көбейтіндісі теңдеудің оң жағындағы бос мүше векторына тең);

- матрицаның анықтауышын Математические категориясының МОПРЕД функциясын қолданып есептеңіздер. Егер анықтауыш 0-ге тең болмаса онда бұл теңдеулердің шешімі бар, ал 0-ге тең болса кері матрица жоқ;

- коэффициенттер матрицасын кері айналдыру керек. Математические категориясының МОБР функциясын қолданыңыздар. Ол үшін:

а) коэффициенттер матрицасын енгізіңіз;

б) кері матрица орналасатын жерді өлшеміне қарай (оның өлшемі коэффициенттер матрицасының өлшеміне сәйкес) көрсетіңіз; МОБР массив функциясын қолданғанда алғы матрица адресін көрсетесіз. Матрицалық функция барлық ұяшықтарға таралу үшін Ctrl+Shift+Enter клавишаларын бірге басу керек;

- кері матрицаны теңдеудің оң жағына көбейтесіз.

Теңдеу жүйесін Крамер әдісімен шешерде Математические категориясының МОПРЕД функциясын қолдансаңыздар жеткілікті.

2.1.6 MS Excel функцияларын қолданып берілген массивке (Б.6 кестесі) келесі амалдары қолдану қажет:

- берілген массивті транспонирлеу, нәтижесін басқа ұяшықтар диапазонында көрсету қажет;

- берілген массив пен транспонирленген массивті көбейту;

- берілге А санына тең элементтің массивтегі орнын табу.

Тапсырманы орындауға ұсыныстар. Массивті транспонирлеу, массивтерді көбейту, элемент орнын табу кезінде Ссылки и массивы категориясының ТРАНСП және ПОИСКПОЗ функцияларын және Математические категориясының МУМНОЖ функциясын қолдану керек. Егер есептеулер нәтижесі массив болатын болса, онда «ОК» мен қоса Ctrl+Shift клавишаларын басу қажет екенін ескеріңіздер. Оларды баспасаңыздар нәтижесі скаляр шама болады.

2.1.7 Әртүрлі сұйықтықтардың негізгі деген сипаттамаларын анықтаңыз:

а) су ішкі диаметрі D болатын құбырмен ағады (Б.7 кестесі). Ағынның орташа жылдамдығы v. Құбырдың көлденең қимасының ауданын және ағынның көлемдік жылдамдығын V = v*S табу керек. Ағынның көлемдік жылдамдығы тұрақты болып, сұйықтық ағынының жылдамдығы 1,3 м/с болу үшін құбыр диаметрі қандай болуы керек;

б) келесі ереже бар: жылдам ағатын сұйықтықтардың (қоюлығы бойынша су қоюлығына жуық болатын) құбырдағы орташа жылдамдығы 1м/с-тан аспауы керек. Осы ережені орындай отырып күніне 6000 м³ су келетіндей құбырдың минимал диаметрін анықтаңыздар;

в) Рейнольдс саны қатынасымен анықталады, мұнда D - құбырдың ішкі диаметрі, v - құбырдағы сұйықтық ағынының орташа жылдамдығы, - сұйықтық тығыздығы, - сұйықтық абсолютті қоюлығы. Егер құбырдағы сұйықтық ағыны үшін Рейнольдс саны 2100-ден аспаса, ағын ламинарлы деп саналады. Егер де 10000-нан асса ағын турбулентті деп саналады. 2100 мен 10000 ортасындағы мәндері үшін ағын типін анықтау мүмкін емес. Сипаттамалары Б.7 кестесінде келтірілген сұйықтықтар үшін Рейнольдс санын және ағын типін (ламинарлы, турбулентті немесе белгісіз) анықтаңыздар.

2.1.8 Температуралық резисторлық датчик – бұл ішінде температураны өлшеуге металл пластинка немесе сым қолданатын аспап. Металдың электрлік кедергісі температураға тәуелді, сондықтан температураны металдың кедергісін өлшеу арқылы анықтауға болады. Температура және кедергіні байланыстыратын теңдеу келесідей:

мұнда Rt - өлшенетін Т температура кезіндегі кедергі;

R0 – 0°С температурадағы кедергі;

a - сызықты температуралық коэффициент.

Платина үшін a = 0,00385 Ом/°С. Келесі (Б.8 кестесі):

а) берілген (T1; T2) температура интервалында h_T қадаммен платиналы терморезистордың кедергісін есептеңіздер;

б) h_R көрсетілген қадаммен R_{(T1; T2)} берілген интервалындағы температураны есептеңіздер.

2.1.9 Берілген кестені құрып (Б.9 кестесі), 10-нан аса мәліметпен толтырыңыз. Осы мәліметтер арасынан әртүрлі шарттарды қанағаттандыратын мәліметтерді таңдауды жүргізіңіз (Автофильтрация көмегімен үш қарапайым сұраныс және Расширеный фильтр көмегімен үш күрделі сұраныс жасаңыздар).

2.1.10 Берлген негізгі және қосымша кестелерді құрыңыздар (Б.10 кестесі). Қосымша кестенің мәліметтерін қолданып негізгі кестеде қажетті есептеулерді орындаңыздар.

Тапсырманы орындауға ұсыныстар. Есептеулерді қолданғанда Ссылки и массивы категориясының ВПР және ГРП көру-сілтеу функцияларынқолдану қажет. Олар кестелердегі ақпаратты көруге және өңдеуге мүмкіндік береді.

Барлық тапсырмаларды MS Excel-дің бір жұмыс кітабында бөлек-бөлек беттерде орындау қажет.