Жоспар.

Жоспарлаудың мәні және маңызы- кәсіпорынның алдына қойған мақсаты, міндеті, тәсілдері мен келісімдері көрсетілген құжат ретінде қарастырылады.

Жоспар мемелекеттік ауқымда, жеке өндірістік салалар, аймақтар, кәсіпорындар мен фирмалар деңгейінде жасалады. Оның болашақтық жоспар (ұзақ мерзімдеі 10-15 жылға дейін, орташа мерзімге арналған 3-5 жылға лайықталған), ағымды жоспар (1 жылдық), директивалық жоспар ( орындалуы қатаң бақылауға салынатын) және идикативті жоспар) деп аталатын түрлері бар.

Жеке кәсіпорындар, фирмалар деңгейіндегі жоспар болжамдақ көрсеткіштер мен оған жетудің нақта шаралары көрсетілетін бизнас-жаопар, қысқа мерзімдік жедел бағдарламалар түрінде әзірленеді. Қазақстанда мемлекеттік ауқымда идикативті жоспар қолданылады. Онда, негізінен өндіріс пен тұтыну қарқыны, олардың көлемі мен құрылымы, баға, экспорт пен импортсалық мөлшері және т.б. бойынша белгіленген нәтижелерге қол жеткізу көзделеді.

Бизнес жоспардың типтік құрылымы келесілерден тұрады:

1). титулды бет, онда сөйлемнің мағынасы болуы керек, кәсіпорынның атауы және мекен-жайы, байланыстың түрлері, жобаның жалпы құны және де мағлұматардың таратылмауы жайлы мәліметтер;

2). мазмұны;

3). түін;

4). өнім және қызмет;

5). нарық талдауы;

6). маркетинг;

7). өндіріс;

8). кәсіпорын;

9). қаржы жоспары;

10). жобаның тиімділігі;

11). тәуекел және сақтандыру;

12). қосымша.

Жоспарлаудың негізгі мақсаты аз шығынмен табыс табу. Жоспарды әзірлеу процессі келесі кезеңдерден тұрады:

- Дайындық – жылдың екінші жартысында басталады. Мұнда, кәсіпорын қызметінің жылдық жоспарына әсер ететін, ортаның ішкі және сыртқы факторлары қарастырылады.

- Жоспарды әзірлеу. Ағымдағы жылдың төртінші кварталында кіріседі. Мұнда ағымдағы жылдың күткен жоспардың орындалуы анықталады және өндірістің резервтері бағаланады. Содан кейін жоспарды әзірлеуге кіріседі.

- Директордың бекітуі. Әзірленген жоспар орындаушыларға – цехтарға, бөлімдерге, кезек ауысымдарға, жұмыс орындарына жеткізіледі.

Жоспарлаудың қорытындысы, жоспардың жүйесі болып табылады:

- Ұзақ мерзімді – бір жылдан аса мерзімге құрастырады.

- Қысқа мерзімді – айларға және кварталға бөлінген бір жыл мерзімге құрастырылады.

Көрсеткіштердің құрамына байланысты жоспардың келесі түрлері ажыратылады:

- өнімді өндіру жоспары (өндірістік бағдарлама);

- техниканың және ғылымның даму жоспары;

- қор салымдарының жоспары;

- жалақы және еңбек жоспары;

- өндіріс шығындарының жоспары;

- қаржы жоспары;

- ұжымның әлеуметтік даму жоспары;

- табиғатты қорғау жөніндегі шаралардың жоспары;

- өндірістің экономикалық тиімділігін көтеру жоспары.