Паслякастрычнецк перыяд

Паслякастрычнецк перыяд. Янка Купала- адн з самых любмых паэта. н вялк сапраднай народнай прастатой, самая мудрая думк, самая глыбокя складаныя з явы нашага жыцця заключаны яго простую, даступную кожнаму, адзна магчымую форму выражэння таго, што хвалявала паэта, чым н жы аб чым не мог спяваць. Вялк паэт жыве вялкм падзеям, заняты самым галоным, карэнным, тым, што складае асноную сутнасць мкнення здзеяйснення народа.

Гэта цалком пацвярджаецца творчым жыццм Янк Купалы.

Кал для беларускага народа было асноным пачаць людзьм звацца, улць свае намаганн агульнае рэчышча рэвалюцыйнай борацьы Рас, каб разарваць ланцуг сацыяльнага прыгнту, бяспрая прынжэння Янка Купала праводз усе гэтыя дэ, якя валодал сэрцам розумам народа, востра, паслядона. Пасля кастрычнка Янка Купала становцца песняром Совецкай дзяржавы, песняром вялкх пяцгодак, якя мянл крану.

Песня паэта стала гмнам працы, гмнам непарушнай дружбы народа, гмнам у гонар Камунстычнай парты. Тое, што бачы перажы паэт у савецк час кал Беларусь стала свабоднай савецкай зяржавай, -было намнога вышэй яго першапачатковай мары аб свабодзе. Пабудова сацыялстычных гарадо, магутных прадпрыемства, калектыная праца сялянства на палях, асушка балот, перетварэнне векавых нетра ва радайныя земл як вянец усх працоных выхавачых мерапрыемства Камунстычнай парты-рост новага чалавека, буданка сацыялстычнага грамадства, -ус гэта авалодала пачуццям Купалы выллася тварэнн новага жыцця, н змагася за яго росквт, станався на абарону яго ад ворага.

Палымяным вершам заклка Янка Купала савецк народ на барацьбу з фашысцкм захопнкам, якя пасягнул на нашы свяшчэнныя рубяжы, на новы свет, свет соцыялзма, створаны нашым рукам. У паэта не было сумнення у вынках гэтай барацьбы зоркае вока яго гадвала за гулам найвялкшых у гсторы бтва мрную працу стварэння. Купала глыбока разуме ус велзарнае значэнне мру для нашых тварчых спра. А мы сабе сеем сеем, -гавары н, ведаючы, што кожная плака чыгуну, кожны новы гектар пасеву мацовае магутнасць добрабыт нашай вялкай Радзмы.

Перачытваючы с, што ствары Купала перыяд памж першай рускай рэвалюцыяй Кастрычнкам, тыя яго творы, у якх н глыока скрыва карэнн прычыны соцыяльнай няронасц, прыгнечання заклка народ да барацьбы супраць эксплутатара. Якую вялзарную любо да народа якую усесакрушальную нянавсць да ворага народа нас у свам сэрцы паэт. А кал мы спамнаем аб кааняльных покаланяльных кранах, якя гбеюць пад ярмом мперыялстычных драпежнка, ранняя паэзя Купалы пачынае гучаць для заняволеных народа як заклк да свабоды барацьбы, адкрываецца як жывая старонка х жыцця.

Жывое слова паэта знаходзць водгук у сэрцах мльна працоных. 3.Жыцц творчасць народнага паэта У як-б куток Беларус мы не паехал ц на Палессе Турашчыну, ц на азрную Полаччыну, ц калгасы Пншчыны, Гродзеншчыны скрозь ад малога да старога пачуем, з якой велзарнай любою вымаляецца мя Янк Купалы. гэта не дзва, бо жо на працягу постагоддзя творы вякага народнага паэта жывуць глыбока сэрцы народа.

Яны выказвал яго думы мары, мужна звал з цемры да сонца, да барацьбы за вызваленне. Яны апявал радасць народа, натхнную творчую працу, шчаслвае жыцце, дружбу народа, славл мудрую палтыку Камунстычнай парты нашы дн. Творы Янк Купалы жывуць натхняюць мльны людзе на барацьбу за светлае жыцц, за ясназорую будучыню. За творам Янк Купалы слядзць наша дзетвара школах х чытаюць нашы рабочыя калгаснк бблятэках, хатах-чытальнях творы Купалы спяваюць нашы шматлкя хоры словы Купалы звучаць з падмостка нашэх сцэн. Яны натхняюць рабочага калгаснка, студэнта нжынера, паэта вучонага, юнака старога.

Яны натхняюць усх, бо яны сапрады вялкя як па глыбн думк, так па свайму майстэрству. Янка Купала- гордасць беларускага народа. Нельга явць беларуск народ без такой велчнай постац, як Янка Купала. н сапрады неадзялмы ад народа. Мльны вуснай патараяць яго немраючыя словы. Мльны людзей дн, кал беларуск народ адзнача 70 год з дня нараджэння 10 год з дня смерц свайго найвялкшага песняра, схлл галовы перад яго светлай памяццю, перад яго мужным шляхам паэта грамадзянна. Шлях Янк Купалы сапрады вялк герачны.

Постагоддз назад, у ма 1905г. бы надрукаваны першы верш паэта. свам вершам паэт мужна заяв, што н з народам, што н з бедным селяннам, што н верыць у вялкую родную слу Але хоць кольк жыць тут буду, Як будзе век мой тут вялк, Нкол, братк, не забуду, Што чалавек я, хоць мужык. кожны, хто мяне спытае, Пачуе тольк адзн крык Што хоць мной кожны пагарджае, Я буду жыць-бо я мужык Творчасць Янк Купалы была знята хвалам народнага змагання гады першай рускай рэвалюцы з явлася выразнкам рэвалюцыйнай барацьбы працонага народа.

Творчасць рускх рэвалюцыянера-дэмакрата, творы Пушкна, Некрасава, творчасць вялкага пролетарскага псьменнка Макска Горкага мел выключнае значэнне для росту паэта. Сам паэт у 1928г успамнаючы аб гэтых часах, пса Як атар тады зраб на мяне большае ражанне-цяжка сказаць.

Але наогул памятаю добра, што кнг, у якх гаварылася пра цяжкую долю беднага люду, засды мяне захаплял Некраса, Кальцо мяне больш за с цкавл. Захапляся Лермантавым, Пушкным. Павнен адзначыць А.М. Горкага, як зраб на мяне вялкае ражанне. Усм вядома тое выключнае значэнне, якое мела для далейшай творчасц Янк Купалы выдатная ацэнка, дадзеная Максмавчам першым вершам паэта. Верш Янк Купалы А хто там дзе М.Горк назва тады нечым накшалт Беларускага гмна. гэта было так, бо гэты верш з выключнай слай паказва тагачаснае становшча беларускага народа.

Рэвалюцыйная паэзя Янк Купалы адразу-ж знайшла сабе шырокага чытача. Можна з упэненасцю сказаць, што многя упершын пазнамлся з беларускм мастацкм словам праз вершы Янк Купалы. У вершах свайго таленавтага сына, напсаных ронаю моваю адзначаных высокай мастацкай формай, народ пачу свае думы, сва мкненне. Гэта был вершы, якя чытался не проста для адпачынку, для замлавання вуха, а вершы трыбуна, як нястрымна б у набат, заклкаючы народныя масы да нацыянальнага вывалення, вершы якя заклкал да барацьбы супраць царскх сатрапа, супраць прыгнетальнка народа-пано капталста.

З крынц народнае творчасц чэрпа Купала сва натхненнае слова радок яго верша засды выказва запаветную думку працонага чалавека. Сам паэт з вялкай слай гаворыць аб вытоках свай творчасц Ад самай красы мах дзн невяслых Настанкам бы беларуск абшар Усходы палетка гоманы слах Навуку сваю мне прыносл дар. Каса сякера, цэп малацьбтны Магутную волата слу дал Марозы спк дал гарт нязбытны- Мне песню, як звон, як пярун, адлл. Творы Купалы даходзл да глыбнь народных таму, што яны был вельм сугучныя настроем народа, што яны напсаны вельм выразна, проста той-жа час глыбока.

Паэтычная пабудова радка Купалы засды адпавядае зместу Радок яго то музычны, напены, то як-бы прыглушаны болем, то раптам ззяе бляскам маланк, рокатам грому, ударам гневу. Паэзя Купалы-адлюстраванне душы народа. Народ адразу палюб паэзю Купалы, бо н бачы у м сапраднага свайго прадстанка, як магутнаю зброяй, слай мастацкага слова выйша змагацца за яго нтарэсы.

Народ ганарыся мужным словам свайго таленавтага сына, як ад усяго сэрца заяв Я не для вас паны, о не, час вольны песеньк складаю Што спала ш сэрцы там на дне- Буджу свет на суд пускаю. Я не для вас, паны, о не Я не для вас, паны, о не, А я для бедных и загнаных, Я з м мучуся ране, адных закут м кайданых Я не для вас, паны, о не Вядомая справа, што паны на нянавсць да х адказвал нянавсцю да паэта.

Памешчык А.Ельск гавары пра творы Купалы Подлыя вершы, Учаць хцвасц тольк. Польск нацыяналст Зенот Петкевч лая паэта за тое, што н узбуджае сялян супраць пано. За выразны класавы характар не падабалася творчасць Купалы беларускм нацыяналстам. Царскя сатрапы, пачушы асобе паэта ворага самаладства, прымал да яго творчасц самыя строгя меры. Кал 1908г. у Пецярбургу выша першы зборнк паэта Жалейка, н у хуткм жа часе бы забаронены. Вось якую ацэнку давал вершам Купалы царскя чынонк Першы з х Песня вольнага чалавека гаворыць аб тым, што сялякя наслл подлых дэспата, накраваныя да таго, каб заказваць у кайданы народную свабоду, зншчыць яе мячом ката пятлю, не маюць сэнсу, бо як загасць сонца, так нельга зншчыць мкненне народа да свабоды, чым больш народ прыгнечаны, тым больш н рвецца да свабоды.

На падставе выкладзенага С Пецярбурск камтэт па справах друку станав 1.Прыцягнуць да законнай адказнасц па сле п.п.1 3 арт. 129 Крымнальнага лажэння, выд. 1903г внаватых у надрукаванн брашуры Жалейка 2.Накласц на кнгу арэшт на падставе арт. 3 асобных часовых правл для неперыядычнага друку ад 26 красавка 1906г. Паведамляючы об гэтым, Камтэт мае гонар пакорнейша прасць ваша правасхадзцельства збудзць судовае праследаванне супраць атара брашуры Янк Купалы, а таксама супраць ншых асоб, якя могуць аказацца внаватым па гэтай справе.

Экземпляр брашуры пры гэтым накроваецца. За старшынствуючага член Камтэта граф Галавн. Так псал графы Галавны да пракурора Судовай палаты.

Ясна што паны пракурора падзялял гэтую думку. Першая кнга Янк Купалы Жалейка была канфскавана, выпадкова ратвася ад арышту атар. Але на працягу сяе творчасц стары час Янка Купала падпада пад неаднаразовыя рэпрэс. Чаму творчасць Янк Купалы так баялся паны царскя сатрапы Таму, што яна была грознай слай у руках народа. У Куплы был папярэднк Францшак Багушэвч, Янка Лучына, ншыя, але менна з Купалы беларуская паэзя знялася на такую мастацкую вышыню, з якой ускалыхнула сю масу працонага народа па свайму зместу майстэрству стала паэзяй сусветнага значэння.

Яна, падобна бурлвым хвалям, займала весь прастор ракатала народным гневам падобна праменням сонца-сагравала людскя душы асвятляла дарогу да свабоды. Глыбня думк прастата пабудовы верша той-жа час вялкае майстэрства, найстойлвыя пошук новага, поная адпаведнасц формы зместу, багатая мова, пачэрпнутая з народных крынц ус гэта надавала вершам Янк Купалы надзвычайную мастацкую слу. Паэзя Янк Купалы з самага пачаку была выразна дэйнай, мэтанакраванай.

Янка Купала бы песняром бяднейшага сялянства беззямельнага батрацтва дарэвалюцыйнай беларускай вск. З самага першага верша паэт яскрава паказа, на чым н баку, за якя дэалы н выйша змагацца. н неаднаразова гавары Песня мая не шукае чырвонца- Будучнасць гэткх не знойдзе й плям, Жыць тольк хоча радзмай старонцы, Пец па сэрцу см добрым людзям. Такая песня была не па сэрцы злым людзям западала сэрца людзям добрым працонаму народу. Янка Купала, як вялк майстра, усебакова паказва тагачаснае народнае жыцц, прыкаваючы вагу народа да прычын, якя параджал ягоныя беды. Малюючы жудаснае становшча бедняка-селянна, паэт тут-жа паказвае, адкуль гэта с дзе Нас самавольна земск карае, Душыць, саджае адседк, Крыдзць ураднк, поп абрае, Воласць з нас цягне паследк. Творы такого характару адкрывал вочы працонаму народу на тое, што раблася вакол, выклкал яго гне супраць прыгнятальнка.

Паэзя Купалы няспынна будзла народзе абурэнне супраць снавашага ладу. Яна не тольк адзначала гаротнае, беспрасветнае жыцц-яна сяляла людскя дшы надзею, палымяна заклкала да барацьбы Смерць таму, хто хлеб астатн Бедным выдзрае Смерць таму, хто на люд братн Кайданы здзявае Барацьба павнна быць усенароднай, таму паэт звяртаецца са свам палымяным словам да кожнага чалавека, як павнен стаць барацтбтом Дык ты касу вастры, так хутка-раз, два, т ры дз з й на вайну, А я йначай пець пачну.

Гоп, гоп, гоп Пець накш пачну. У гэтых радках Янка Купала абяца народу быць со свай песняй у першых радах змагаро, спяваць яму песн-маршы баях, мы ведаем, што слова паэта было сапрады на збраенн народа.

Яно шло ад сэрца, ад набалелай душы песняра. Янка Купала зраб вельм многа для драматург. н напса тры п есы Раскданае гняздо, Палнка, Прымак. н першы ствары тыповыя вобразы сапрадных прадстанко народа. П есы Купалы з поспехам дуць у нашых тэатрах сння. У кастрычнецк час был вельм складаным мовам росту беларускай лтаратуры. Беларускя нацыяналсты, злосныя вораг савецкай лады, прыкладал се слы, каб адарваць беларускую лтаратуру ад жыватворчага плыву Савецкай Рас, ад, дэй дружбы з братнм рускм народам, перацягнуць яе логава нацыяналзма.

Некаторыя нястойлвыя осабы траплял гэты палон. Як н старался буржуазныя нацыяналсты перацягнуць на свой бок Янку Купалу, -м гэта не далося. Паэт бы адданы новаму жыццю. Але трэба сказаць, што был тагачасных вершах Янк Купалы асобныя памылк. Паэт пазней сам гавары аб гэтым Закрэсл-бы я тыя творы, у якх свядома ц не свядома вырывался ноты, не сугучныя тварымай партыяй пралетарыятам эпосе.

Янка Купала, як вялк мастак, вельм хутка свядом пераадоле свае памылк актына ключыся працу, дапамагаючы сталяванню новага савецкага жыцця. Паэто радавала, хвалявала с шматграннае жыцц вызваленага народа, як пад кранцтвам сланай Камунстычнай парты пача будаваць новы грамадск лад. Яму, перажышаму разам з народам цяжкя гады галечы бяспрая, асаблва был прыкметным тыя вялкя ператварэнн, якя прынесла Савецкая лада. таму вершы Арлянятам, звяртаючыся да моладз першыя гады Савецкай лады, Янка Купала склкае Вам на памяць Серп Молат Даравала доля, Каб з вас кожны бы, як волат, Не гну плеч нкол. Каб здабытую свабоду Знал, шанавал, у цяжку прыгоду стал грознай хваляй.

Вершы Янк Купалы вызначаюцца такм майстэрствам такя блзкя народу, што многя з х стал бытаваць у народзе як тварэнн самога народа. Фалькларысты сустрэлся на Укране з выпадкам, кал некаторыя песн, што бытуюць у якасц народных, на самой справе належаць Янку Купалу.

У Савецкай Беларус шмат песень Купалы, музыку якх ствары сам народ. Янка Купала ненавде розныя фармалстычныя выкрунтасы свай творчасцю показва усм маладым лтаратарам шлях для х росту. Вершы паэта аб калгасным жыцц вылучаюцца тым, што м уласцвы сюжэт, а не абстрактныя разважанн, што напсаны яны засды на тэмы, якя больш за с хвалююць народ. Вось верш Алеся. У нямногх радках яскрава паказан лс дзячыны нашага часу. Разнастайныя вялкя ператварэнн знайшл сва адлюстраванне ншых вершах паэта у вершы Лн гучаць матывы кахання маладых людзей паэзя калгаснай працы у вершы Вечарынка паказаны радасны адпачынак нашых калгаснка у вершы Хлопчык лтчык намаляваны воблк шчаслвага дзцяц яго мкненне.

Янка Купала з выключнай увагай стався да апрацок паэтычнага радка. Яго радок немнагаслоны, просты вельм музычны. Вось як проста, той-жа час цудона, пачынаецца чго выдатны верш Лн Як на поле, на зямлю Прыйшла ранца вясны, Я пасеяла раллю Жмен зран льняных. Неба сеяла цяпло, Цплы дожджык церушы, думках радасна было, Бегл песн ад душы. М.Горк пльна сачы за творчасцю паэта да высокую ацэнку гэтаму вершу Купалы н напса на палях рукапса адно сардэчнае слова Слана. Янка Купала, перажышы змрочныя гады царызма, палтыкай якога з ялялася нацкованне аднаго народа на друг, бы глыбока схваляваны навым, брацкм адноснам людзей гады Савецкай улады з явся сапрадным песняром дружбы народа, мудрай нацыянальнай палтык Камунстычнай парты. н ствары шматлкя творы, прысвечаныя вялкаму рускаму народу, з вялкай любою пса аб брацкай Укране, аб сонечнай Груз, прысвяча свае вершы Горкаму, Шэчэнку, пераклада Пушкна, Мцкевча, Лермантава, Некрасава, сучасных савецкх паэта з розных нацыянальных мова на беларускую. н з яляецца выдатным перакладчыкам Слова об палку гаравым.

Янка Купала з вялкм захапленнем гавары аб творчасц выдатных класка рускай лтаратуры з вялкай любою стався да пераклада х твора.

Усм добра вядомы цудоны купаласк пераклад Медны конк Пушкна, а таксама ншыя яго пераклады з рускай, укранскай польскай лтаратур.

Янка Купала, як сапрадны пясняр дружбы народа, бачы магутны расквт кожнай братняй рэспублк. Яго хвалявал радавал поспех братняй Савецкай Украны. У паэме Тарасава доля н палымяна звяртаецца да кранскага кабзара Гэй, Тарас, каб ты збудзся, Каб ста з маглы, Ды зрну ты на крану, Песняру наш млы Ой, пабачы-бы ты дзвы На стэпу шырокм Новай песняй прывта-бы Дняпро снявок. Янка Купала перакла на беларускую мову шмат твора Шачэнк, н дбайна адрэдагава усяго Кабзара.

Як да рэвалюцы, так яе гады савецкай улады Янка Купала чэрпа матэрыял для шмат якх твора з крынц вуснай народнай творчасц кранскага народа. Янка Купала як пясняр дружбы народа вырас пад непасрэдным уздзеяннем творчасц дзейнасц вялкага пролетарскага псьменнка Горкага. Купала свята захова у сэрцы дарагя словы Горкага аб яго ранняй творчасц. У савецкя гады паэт бачы, кольк Горк аддава часу ваг росту нацыянальных культур, бачы, як Горк прыгалуб такога выдатнага самародка, як Сулейман Стальск.

Купала ме шчасце сустракацца гутарыць з Горкм, лчы сябе яго вучнем, з вялкай пашанай стався да яго высокараднай працы ад усяго сэрца прысвяц памяц вялкага рускага псьменнка такя прачулыя радк Вачэй твах ясных зара-заранца Як ясна свяцла, так будзе свяццца Ц то сярод всна, ц то сярод зм, Усм пакаленням, народам усм. Янка Купала вельм люб людзей. З вялкай чуласцю н став да кожнае з явы чалавечым грамадстве, падобна свайму вялкаму настанку Горкаму, з усй слай выступа супраць чорных сл вайны, супраць фашызма, як той час ужо распасцра свае крывавыя кпцюры на свет Зараза Севл, Грэнадзе, На трупы плююць генералы, спаня корчыцца здрадзе, Бушуе фашыста навала.

З болем пса паэт аб тым, як фашызм губ спанск працоны народ, зншча рэспублку. н адчува, што фашызм пагражае сяму прагрэснаму чалавецтву. Але Купала бы упэнены велзарнай магутнасц Радзмы н веры, што няма слы якая магла-б перамагчы савецк народ, народ-волат, якм круе вялкая Камунстычная партыя. кал 1939 г. Чырвоная армя па загаду Савецкага рада зяла пад абарону ад фашызма народы Заходняй краны Заходняй Беларус, усхваляваны гэтай выдатнай падзеяй народны паэт прысвяц й цыкл палымяных верша.

Назасды знкла мяжа, якая несправядлва падзяляла Беларусь аддавала амаль палову беларускага народа на здзек фашыстам Плсудскага. Германск фашызм шо на змену плсудчыне, тольк мяшанне Савецкай дзяржавы спынла яго далейшы поступ. Янка Купала бы шчаслвы, што збылася народная мара. Лепшыя свае творы Янка Купала прысвяц сацыялстычнай Радзме, роднай Маскве, мудрай Камунстычнай парты.

За гэтыя творы, собраныя зборнку Ад сэрца, у 1940г. Янку Купалу была прысуджана Сталнская прэмя першай ступен. З першых дзн Вялкай Айчэнай вайны Купала прысвяц усю сваю творчасць дзейнасць абароне Радзмы. н заклка беларуск народ да свяшчэнай барацьбы з ворагам, глыбока веры у свой народ. Янка Купала выступа у друку, па рады, на сеславянскх мтынгах, заклкаючы даць усенародны адпор гтлераскм бандытам. словы яго натхнял на барацьбу.

Вершы яго чытал воны на фронтах, вершы яго паднмал бой народных мсцца-партызан. Янка Купала глыбока веры у перамогу Савецкай Радзмы над крывавым фашызмам. Яму не давялося дажыць да радасных дзн перамог. Паэт памр у 1942г. Але збылся яго словы, словы вялкага паэта-патрыта, звернутыя да свайго народа Ачысцм нашы лес поле Ад Гтлера, ад яго банда, Зно будзем шчасце мець волю свах адноленых прысадах. Савецкая Беларусь, якую так горача люб Янка Купала, залячыла раны, нанесеныя вайной як прадбачы паэт- узнялся высь новыя дамы, заводы, вырасл цудоныя кварталы гарадо, яркм святлом новага жыцця асветлена ся крана.

Беларуск народ у дружнай сям братнх народа дзе да свай лепшай будучын-да камунзма. над згуртаваным шэрагам барацьбто за шчаслвае жыцц, за мр, за камунзм гучаць беемяротныя словы любмага песняра Янк Купалы З Масквы, з Крэмля хадою думнай, Усенароднай, чалавечай, Пра поле, поплавы, буруны дзе, таварышы, камуна На свеце шчасця векавечыць Так натхнна пса аб прыходзе камунзма вялк паэт. мы можам сння сказаць нашаму дарагому Янку КупалуМы жо бачым велчныя абрысы нашага светлага камунстычнага затра, якому ты прысвяц свае палымяныя творы.

Мы скажам яму ягоным-ж словамСн, таварыш, аб камуне