Теориялық мәлімет - раздел Информатика, Информатика пәні бойынша барлық
Логика Алгебрасының Негізгі Жағдайларын Xix u...
Логика алгебрасының негізгі жағдайларын XIX ғ. ағылшын математигі Джордж Буль жасаған. Логика алгебрасын булевтік алгебра деп те атайды.
Булевтік алгебрада екілік айнымалыларды және айырып-қосқыш функцияларды ажыратады.
Екілік айнымалылар екі мән қабылдай алады: 0 және 1. Оларда логикалық немесе булевтік айнымалылар деп аталады және х1,x2,х3,... таңбаларымен белгіленеді.
Айырып-қосқыш функциялар (АФ) екілік айнымалылардан тәуелді. Олар, аргументтері сияқты, тек екі мән қабылдай алады: 0 немесе 1. АФ логикалық немесе булевтік функциялар депте айтады. АФ f(х1,x2,х3,...) түрінде, жақша ішінде аргументтерін көрсете отырып, немесе y1,y2,y3,... түрінде белгілейтін боламыз. АФ өз кезегінде оданда күрделі логикалық функциялардың аргументтері болып қызмет ете алады. Сондықтан, логикалық байланыстардың шектеулі санын қолдана отырып, кезкелген күрделілігі алдынала берілген АФ құруға болады.
АФ ақиқат кестесімен беру қабылданған, онда айнымалылардың барлық жиыны үшін оған сәйкес АФ мәні көрсетіледі. Ақиқат кестесінде АФ мәндерін қалыптастыру құрылғы (қосқыштың, жылжытқыштың, кодты түрлендіргіштің және т. б.) жұмысының логикасына сәйкес орындалады .
Айнымалылар жиыны — бұл екілік айнымалылар мәндерінің жиынтығы, олардың әрқайсысы 0 немесе 1 тең болуы мүмкін. Егер АФ аргументтер саны (тәуелсіз айнымалылар) n тең болса (яғни х1,x2,х3,...xn), онда осы айнымалылардың 2 әртүрлі үйлесімі бар, яғни жиындардың.
2.1 кестесі х1,x2,х3 екілік айнымалылардан тәуелді f1 және f2 кейбір АФ үшін ақиқат кестесін көрсетеді. n = 3 (үш айнымалы) болғандықтан, 2.1 кестесі х1,x2,х3 айнымалыларының 23 = 8 жиынына сәйкес, 8 жолдан тұрады. 2.1 кестесіндегі әрбір жиын үшін, 0 немесе 1 тең, f1 және f2 АФ мәндері жазылған. Ақиқат кестесі бойынша АФ үшін аналитикалық өрнектер жазылады.
Кесте 2.1
Кезкелген АФ элементарлық логикалық функциялардың шектеулі саны көмегімен екілік айнымалылардан функциялар түрінде өрнектелуі мүмкін. Осы функцияларды қарастырайық.
Логикалық теріс (ЕМЕС (НЕ) функциясы). х айнымалысының логикалық терісі деп мынадай АФ f1(x) айтады, x = 0 болғанда ол 1 мәнін, ал х= 1 болғанда 0 мәнін қабылдайды. АФ ЕМЕС 
түрінде белгіленеді және: «f1 (эквивалентті) х емес» оқылады.
2.2 кестесі ЕМЕС логикалық функциясының ақиқат кестесін көрсетеді.
Кесте 2.2
ЕМЕС функциясын физикалық элемент (электрондық схема) орындайды, ол ЕМЕС элементі немесе инвертор деп аталады. Функционалдық схемада инверторды белгілеу 2.1 суретінде көрсетілген.
2.1. сурет
Логикалық көбейту (конъюнкция). Екі (немесе кезкелген басқа сан) х1 және х2 айнымалыларының конъюнкциясы тек барлық айнымалыларының мәні 1 тең жиында ғана 1 мәнін қабылдайды. Қалған жиындарда бұл функция 0 мәніне тең.
Кесте 2.3
2.3 кестесі екі х1 және х2 айнымалылары конъюнкциясының ақиқат кестесін көрсетеді. АФ конъюнкциясы 
түрінде белгіленеді және: «f2 х1 және x2 (эквивалентті)» деп оқылады.
2.2.сурет
Конъюнкцияны белгілеу үшін 
немесе & таңбаларын қолдануға болады. Конъюнкция называется также функцией ЖӘНЕ (И) функциясы депте аталады, себебі, тек егерде бірінші және екінші аргументтер 1 мәніне ие болса ғана, ол 1 мәніне ие болады.
ЖӘНЕ функциясы электрондық схемамен орындалады, ол ЖӘНЕ элементі немесе коньюнктор деп аталады. ЖӘНЕ элементін функционалдық схемада белгілеу 2.2 суретте көрсетілген. ЖӘНЕ элементінің кіру саны, көбейту амалына қатысатын айнымалылар санына тең.
Логикалық қосу (дизъюнкция). Екі (немесе кезкелген басқа сан) х1 және х2 айнымалыларының дизъюнкциясы тек барлық айнымалыларының мәні 0 тең жиында ғана 0 мәнін қабылдайды. Егер айнымалылардың кем дегенде біреуі 1 тең болса, функция 1 мәніне ие болады.
2.4 кестесі екі х1 және х2 айнымалылары дизъюнкциясының ақиқат кестесін көрсетеді. АФ дизъюнкциясы 
түрінде жазылады және: «f3 х1 немесе x2 (эквивалентті)» деп оқылады. + таңбасынан басқа, дизъюнкция үшін V таңбасы қолданылады.
Дизъюнкция функциясы 1 мәніне ие болғандықтан, егер бірінші немесе екінші аргументтер 1 мәніне ие болса, дизъюнкция амалы НЕМЕСЕ (ИЛИ) амалы деп те аталады.
Кесте 2.4
НЕМЕСЕ амалы электрондық схемамен жүзеге асырылады, ол НЕМЕСЕ элементі немесе дизъюнктор деп аталады. НЕМЕСЕ элементін функционалдық схемада белгілеу 2.3 суретте көрсетілген. НЕМЕСЕ элементінің кіру саны, дизъюнкция амалына қатысатын айнымалылар санына тең.
2.3. сурет
Элементарлық логикалық функциялар ЕМЕС, ЖӘНЕ, НЕМЕСЕ негізгі логикалық функциялар болып табылады. Негізгі функциялардан туынды тағыда бірнеше логикалық функциялар (яғни ЕМЕС, ЖӘНЕ, НЕМЕСЕ функциялары арқылы өрнектелетін) бар, олар сәйкес электрондық элементтермен жүзеге асырылады және ЭЕМ схемотехникасында жиі кездесетіндіктен, оларға меншік атаулар берілген. Осы функцияларды қарастырайық.
Конъюнкцияны теріске шығару (амал ЖӘНЕ — ЕМЕС). Бұл функция ЖӘНЕ амалы орындалу кезінде, алынған нәтижені теріске шығару жолымен алынады. 2.5 кестесі екі айнымалы үшін ЖӘНЕ — ЕМЕС амалының ақиқат кестесін көрсетеді. АФ ЖӘНЕ-ЕМЕС конъюнкцияны теріске шығару (амалы) болып табылатындығы, 2.3 және 2.5 кестелерін салыстырудан көрінеді. АФ ЖӘНЕ — ЕМЕС 
түрінде жазылады
Кесте 2.5.
ЖӘНЕ—ЕМЕС функциясын схема орындайды, ол ЖӘНЕ — ЕМЕС элементі деп аталады. Функционалдық схемада ЖӘНЕ — ЕМЕС элементін белгілеу 2.4. суретінде көрсетілген. ЖӘНЕ — ЕМЕС элементінің кіру саны ЖӘНЕ — ЕМЕС функциясының аргумент санымен анықталады.
2.4. сурет
Дизъюнкцияны теріске шығару (НЕМЕСЕ — ЕМЕС амалы). Бұл амал НЕМЕСЕ амалын орындаған кезде алынған, нәтижені теріске шығару жолымен пайда болады. 2.6 кестесі екі айнымалы үшін НЕМЕСЕ — ЕМЕС амалының ақиқат кестесін көрсетеді. АФ НЕМЕСЕ-ЕМЕС дизъюнкцияны теріске шығару (ЕМЕС амалы) болып табылатындығы, 2.4 және 2.6 кестелерін салыстырудан көрінеді. АФ НЕМЕСЕ — ЕМЕС 
түрінде жазылады.
Кесте 2.6.
НЕМЕСЕ — ЕМЕС амалын электрондық элемент орындайды, ол НЕМЕСЕ — ЕМЕС элементі деп аталады. Функционалдық схемада НЕМЕСЕ — ЕМЕС элементін белгілеу 2.5. суретінде көрсетілген. НЕМЕСЕ — ЕМЕС элементінің кіру саны НЕМЕСЕ — ЕМЕС функциясының аргумент санымен анықталады.
2.5. сурет
НЕМЕСЕні ЖОЮШЫ (ТЕҢМӘНСІЗДІК немесе ЕКІ МОДУЛІ БОЙЫНША ҚОСУ амалы). Берілген функция 1 мәніне, бірліктер саны тақ болатын, айнымалылар жиынында ие болады. Екі айнымалы үшін ТЕҢМӘНСІЗДІК амалы (кесте 2.7) ақиқат кестесінде көрсетілген. Бұл амал екі айнымалы үшін 
түрінде жазылады.
ТЕҢМӘНСІЗДІК функциясын орындаушы элементтің шартты белгісі, функционалдық схемада 2.6 суретте көрсетілген. Символ 
таңбасы элемент өрісінде «екі модулі бойынша қосуды» білдіреді.
2.6. сурет
ТЕҢМӘНСІЗДІК амалы ЕМЕС, ЖӘНЕ, НЕМЕСЕ амалдары арқылы 
түрінде өрнектеледі.
Кесте 2.7.
НЕМЕСЕні ЖОЮШЫ — ЕМЕС (ТЕҢМӘНДІЛІК) амалы. ТЕҢМӘНДІЛІК функциясы НЕМЕСЕні ЖОЮШЫ амалына кері амалды көрсетеді.
Берілген амал бірліктердің жұп мәндерінен тұратын, айнымалылар жиынында 1 мәніне ие болады. Екі айнымалы үшін НЕМЕСЕні ЖОЮШЫ — ЕМЕС амалы (кесте 2.8) ақиқат кестесінде көрсетілген. Бұл амал екі айнымалы үшін 
түрінде өрнектеледі.
Кесте 2.8.
НЕМЕСЕні ЖОЮШЫ — ЕМЕС амалы ЕМЕС, ЖӘНЕ, НЕМЕСЕ амалдары арқылы 
түрінде өрнектеледі.
ТЕҢМӘНДІЛІК функциясын, функционалдық схемадағы бейнесі 2.7 суретте көрсетілген, ұқсас атпен электрондық элемент орындайды.
2.7. сурет
Өз бетімен орындауға арналған тапсырмалар:
А және В екілік сандар берілген (кестедегі шамалар). Амалды орындаңыз:
- Теріске шығару
- Логикалық қосу
- НЕМЕСЕ теріске шығару
- Логикалық көбейту
- ЖӘНЕ теріске шығару
- НЕМЕСЕні жоюшы
- НЕМЕСЕні жоюшыны теріске шығару
| Вариант
| А
| В
|
| 1.
|
|
|
| 2.
|
|
|
| 3.
|
|
|
| 4.
|
|
|
| 5.
|
|
|
| 6.
|
|
|
| 7.
|
|
|
| 8.
|
|
|
| 9.
|
|
|
| 10.
|
|
|
| 11.
|
|
|
| 12.
|
|
|
| 13.
|
|
|
| 14.
|
|
|
| 15.
|
|
|
Лабораториялық жұмыс №3 (1 сағат)
Тақырыбы: «Графтар мен ағаштар»
Жұмыстың мақсаты: Графтар мен ағаштарды оқып-үйрену
Тапсырма:
1. Графтар мен ағаштарды қарастыру
2. Бағдарланбаған және бағдарланған графтарды, графтардың айналып өту стратегиясын қарастыру
3. Графтар мен ағаштарға мысалдар келтіру
4. Есеп беруді құру
Все темы данного раздела:
Теориялық мәлімет
Информатика -адам қоғамының барлық шеңберінде ақпаратты алу, беру, өндеу, сақтау, көрсету және тасымалда
Сурет 1.1. Ғылым мен технология негізгі саласы ретінде ақпараттық құрылым.
Информация (ақпарат) – термині латынның түсіндіруі, баяндау, білу деген ұғымдарды білдіретін information сөзіне шыққ
Олдану.
Ақпарат шешім қабылдау кезінде қолданылады.
Алынған ақпараттың дұрыстығы, толықтығы, объективтілігі сізге дұрыс шешім
Орғау.
Ақпаратты қорғаудепалдын алудыайтады:
· сәйкес рұқсаты жоқ (санкцияланбаған, жасырын кіру мүм
Бақылау мысалы.
Өңдеуге 100 жолдан тұратын құжат келіп түсті, оның әрбір жолы экономикалық мәліметті көрсетеді және келесі реквизиттерден т&#
Теориялық мәлімет
Графтар теориясы–жас ғылым (айталық, геометриямен салыстырғанда). 1736 жылы Санкт-Петербург ғылым академиясында Леонард Эйлердің еңбегі жарыu
Бағдарланған графтар
Орграф (Бағдарланған графтар) - бұл граф, оның барлық қабырғаларының бағыты бар. Осындай бағытталған қабырғалар доu
Лшенген графтар
Өлшенген(басқа аты: таңбаланған) граф (немесе орграф) - бұл граф (орграф), оның кейбір элементтеріне (төбелерге, қабырғалар
Негізгі анықтамалары
Ағаштардың көптеген анықтамалары бар, мыналар солардың тек кейбіреулері ғана.
1. Ағаш - бұл циклсыз байланысқан граф.
2. А
Теориялық мәлімет
Алғаш дербес компьютер, яғни жеке пайдаланушыға арналған компьютерді 1981 жылы IBM фирмасы ұсынды. IBM РС компьютерімен бірлескендіктен, бірлескен деп
Санау жүйесінің түсінігі және оның түрлері.
Санау жүйесі – бұл сандардың аталу және жазылу тәсілдерінің жиынтығы.
Сандарды бір санау жүйесінен екіншісіне аудару ережелері
Ереже 1.
Бүтін санды бір санау жүйесінен екіншісіне аудару үшін берілген санды және бөлуден шыққан бөлінділерді біртіндеп екінші сана
Екілік санау жүйесіндегі арифметикалық операциялар
Қосу
Азайту
Көбейту
Бөлу
0+0=0
0-0=0
0∙0=0
0:1=0
Теориялық мәлімет
Өзіңізге қолдануға, қойылған талапқа дұрыс жауап беретін, тиімді компьютер таңдау үшін, дербес жүйенің жо
Дістемелік нұсқау.
Есептеу процесінің үш түрі бар:
· Сызықтық
· Тармақталу
· Циклдық
Сызықтық
Теориялық мәлімет
Алгоритмді компьютерге бағдарламалау тілдері түсінікті етіп көрсете алады. Алдымен әрқашан да алгоритм әрекеті әзірленеді, сонан кейін ол мұндай т
Есепті компьютерде шығарудың негізгі кезеңдері
Есепті компьютерде шығару біраз бөлігі компьютерсіз жүзеге асырылатын мынадай негізгі кезеңдерден тұрады:
1. Есептің қойы
Теориялық мәлімет
Процедуралық бағдармалау дегеніміз - белгілі бір әрекетті жүзеге асыру үшін (мысалға, нүкте салу) бірінен соң бірі орындалатын қ
Дістемелік нұсқаулар
Жаңа қосымша құру.
1.1 Жаңа қосымшаны құрмас бұрын Visual Basic-ті іске қосыңыз. Ол үшін:
-
Сурет 11.1. Visual Basic бағдарламасын іске қосу.
1.2 Visual Basic іске қосылғаннан кейін «New Project» (Жаңа жоба) сұхбат терзесі пайда болады. Онда құрылатын жобаның типін таңдауға мүмк
Сурет 11.2. Visual Basic интегралданған құрастыру ортасы.
2. Visual Basic IDE ортасында форма дизайнерінің терезесі орналасқан. Форма - Visual Basic-тегі бағдарламаның негізгі элементі. Бұл терезеде сіз жа
Сурет 11.3. Басқару тақтасы.
Form Editor (Формалар редакторы) аспаптар тақтасы формадағы басқару элементтерінің өлшемдерін өзгертуге, орындарын ауыстыру және түзету
Теориялық мәлімет
Арифметикалық өрнек – нақты түрде ауыспалы, тұрақтылар, функциялар сияқты сандарды, сонымен қатар арифметикалық амалдарды (+, -, *, /, ^) u
Дістемелік нұсқаулар
Көптеген бағдарламаларда таңдау болады: ақиқат – жалған. Осындай шешімдерді қабылдау үшін If… Then и Select Case шартты операторлары
Дістемелік нұсқаулар
Циклдік бағдарламалар.
Visual Basic процедураларында ќайталану процестерін ұйымдастыру үшін келесі циклдік операторлар ќолданылады:
1. For K=m To
Теориялық мәлімет
Компьютер тапсырмасын шешуге арналған бағдарламалар жиынтығы бағдарламалық қамтамасыз ету деп аталады. Компьютердің бағдарламалық қамтама
Жүйелік бағдарламалық қамтамасыздандыру.
Бұл компьютерді нақты қолдануымен байланысты емес жалпы қолданыстағы бағдарламалар және дәстүрлі қызметтерді орындайды: тапсырмаларды бас
Windows жүйесіндегі жұмыс істеу негіздері.
1981 жылы MS(PC)-DOS операциялық жүйесі IBM дербес компьютерлермен бір мезгілде пайда болып, әрбір компьютерге орналастырылған болатын.
MS-DOS операциялық ж&#
Windows жүйесінің негізгі функциялары
Кез келген операциялық жүйе сияқты Windows ортасының негізгі ядросы, жедел жадты басқаратын ішкі жүйесі, файлдық жүйесі, енгізу-шығару қ&
WINDOWS жүйесінің негізгі ұғымдары
Терезе экранның төртбұрышты қоршаулы аймағы. Онда әр түрлі программалар орындалады. Кез келген мәліметтер өңделіп түзетіледі
Windows анықтама жүйесі
Windows-тағы анықтама жүйесі пайдаланушыға амалдық жүйемен жұмыс істеу жөнінде туындайтын сұрақтардың көпшілігі бойынша аны&#
Файлдармен және бумалармен тиімді жұмыс істеу
Windows амалдық жүйесінде көптеген тапсырмаларды орындау файлдармен және бумалармен жұмыс істеуді қамтиды. Windows компьютерде файлдарды сақтау жүйес
Файлдардың аттары
Амалдық жүйе және басқа бағдарламалар файлдарға жүгіне алуы үшін, файлдардың белгіленуі болуы тиіс. Бұл белгілеу әдетте файлдыv
Каталогтар бұтағы
Каталог - бұл файлдардың аттары, файл көлемі, олардың соңғы рет жаңартылған уақыты туралы мәліметтер, файлдардың атрибуттары са
Сурет 15.1. Бағыттауыш бағдарламасы
Бағыттауышты ашу үшін Іске қосу батырмасын басып, Бағдарламалар -Стандартты - Бағыттауыш әмірлерін таңдаңыз.
Бағыттауы
З компьютеріңде немесе жергілікті желіде бумалар мен файлдарды іздеу
Егер файлдың орналасқан орны белгісіз болса, бас мәзірдегі Іздеу әмірінің көмегімен немесе бума терезесінің Құралдар үстелінде ашылатын «
Теориялық мәлімет
Утилиттер– бұл мамандандырылған бағдарлама. Ол қызмет етуге, ықшамдауға жүйе жұмыстарына, бағдарламалар - көмекшілерге , шешуші мақ
Word терезесіне шолу
Microsoft Word бағдарламасы бұл мәтіндік кұжаттарды әзірлеуге, қарап шығуға, түрлендіруге және басып шығаруға арналған
Сурет 17.1. Word бағдарламасының терезесі
Тақырып жолағы - онда терезені басқару батырмалары
Жаттарды әзірлеу тәсілдері
Microsoft Word ашық терезесінде жаңа құжат жасау үшін мына әрекеттердің бірін орындау қажет:
1.Стандартты құралдар үстелін
Сурет 17.2. Құжаттар үлгілері
Ашық тұрған Word бағдарламасында бұрыннан бар құжатты атау үшін мына тәсілдердің бірін қолдану керек:Файл
Мәтінді енгізу ережелері
Мәтінді енгізер алдында жүгіргіні (курсорды) мәтінді енгізу орнына апарып, мәтінді қай жерге енгізетініңізді көрсету қажет. Егер Сіз жаңа u
Мәтін үзінділерін ерекшелеу ережелері
Мәтінге қатысты қандай бір әрекетті (көшіру, пішімдеу, жою. т.б.) орындар алдында мәтіннің қажетті бөлігін - сөз, сөйлем, абзац. т.
Емле ережесін тексеру
Word бағдарламасы құжаттағы емле ережесін тексеріп, қателерді түзетіп отырудың тамаша мүмкіндігін ұсынады. Қателерді тексеру және т
Сурет 17.3. Қаріп сұхбат терезесі
Аралық қосымшасы қаріп таңбалары аралығын белгілейді.
Эффектілер қосымшасы пәрменді эффектілерді жасауға мүмкіндік бе
Сурет 17.4. Абзац сұхбат терезесі
•Жанама мәзірдің Абзац әмірін таңдау:
•Пішіммәзірінің Абзац
Сурет 17.7. Үстіңгі жзне төменгі дерек атаулары күралдар үстелі
Қажет болса, мәтінді Пішімдеу құралдар үстелінде орналасқан батырмалар көмегімен пішімдеңіз.
Дерек атауларын жасауды
Сурет 17.8. Бет нөмірлері сұхбат терезесі
Word мәтінді газет бағандары түрінде ұсынуға мүмкіндік береді. Газет бағандарында мәтін сол беттегі бір бағаннан екіншісіне
Сурет 17.10. Жиектер және бояу сұхбат терезесі
3.Қажетті параметрлерді таңдаңыз.
4.Тек жекелеген шеттер үшін жиектер белгілеу үшін Стиль тобында Басқа әмірін та
Сурет 17.11. Жиектер және бояу сұхбат терезесі
Мәтіннін бөлектенген үзіндісін бояуды белгілеу үшін:
1.Пішім мәзірінде Жиектер және бояу әмірін таңдаңыз, содан
Ехсеl терезесіне шолу
Місrоsoft Ехсеl – Місrоsоft Оffiсе дестесінің электрондық кестелерді әзірлеуге және өңдеуге арналған қолданбалы бағдарламасы. Электрондық
Сурет 18.1. Excel бағдарламасының терезесі.
· Айналдыру сызығы– құжат ішінде қозғалуға (құжаттың түрлі бөліктерін қарап шығу w
Сурет. 18.2. Жаңажұмыс кітабы тапсырмалар аймағы.
Осыдан кейін, сіздің көз алдыңызда жұмыс істеуге әзір жаңа Ехсеl құжаты ашылады. Бағдарлама жаңа құжатқ
Кестенің құрылымы
Электрондық кесте нөмірленген жолдар және латын әліпбиі әріптерімен белгіленген бағандар жиынтығы болып табылады.
Баған мен жолдың
Сурет 18.3. Өрнектер жолындағы ағымдық ұяшық көрінісі.
Ехсеl бағдарламасындағы парақ ұяшықтары ауқымы- кестеде тік төртбұрыш пішінді аумақты құрайтын ша&
Сурет. Деректердің негізгі пішімдері.
Егер кесте ұяшықтарындағы мәліметтер мәні өзге ұяшықтар мазмұнына тәуелді болмаса, олар негізгі деп аталады, кері
Кестені өздігінен біртекті деректермен толтыру
Қатар – логикалық тізбек құрайтын ұяшықтар тізбегі. Ехсеl-де Өзтолтыру жетесінің көмегімен сандар,
Сурет 18.9. Қатар жасауды аяқтау.
Сондай-ақ, Прогрессия жетесінің көмегімен, мынадай әрекеттер ретін орындап та, біртекті деректер қатарын жасауға болады:
1.
Яшықтарды пішімдеу
Ұяшықтарды пішімдеу – бұл олардың сыртқы көрінісін безендіру, сондай-ақ олардың мазмұнының мәліметтер пішіміне түзетул
Диаграммаларды құрастыру
Диаграммалар - бұл деректерді сызбалық түрде ұсыну амалы. Диаграмманы бетке кірістіруге немесе жеке бетте орналастыруға болады.
Ди
Сурет 18.22. Дайын диаграмма.
Өз бетімен орындауға арналған тапсырмалар:
Тапсырма 1.
Келісім хаттарды орындауды тіркеу ведомості.
Тауарлардың, материалдардың, таралардың тізімге алыну
_____________ айы 200_ жыл.
№
Номен-клатура №
Тауардың, материалдың, тараның аты
Сорт
Өл
Шығыс құжаты
№ п/п
Тауар аты
Өлшем бірлігі
Саны
Баға
Сомасы
Азық-түлік тауар қоймасы бойынша салыстыру ведомості
№
Тауар аты
Өлшем бірлігі
Баға
Инвен. бағасы бойынша
Тіркеу бойынша баға
Тауар балансы
№
Тауар аты
Периодтың басындағы тауар қоры
Период ішінде түскен тауарлар
Период ішінде тауарларды сату
Тапсырма 14
Тауарларды және тараларды есептеу ведомості
Тауар коды
Өлшем бірлігі
Баға
Факт
ЭЕМ-де қалдық
Шығын құжаты
№ п/п
Тауар аты
Өлшем бірлігі
Саны
Баға
Сомасы
Рнектерді пайдалану және қарапайым есептеулер
Місrоsoft Ехсеl бағдарламасы қарапайым есептеулерді оңай орындауға мүмкіндік береді. Алу, қосу, көбейту және бөлу амалдарынан басқа, б
Сурет 19.1. Өрнекті енгізу.
Өрнекті тышқан көмегімен енгізу:
1. Өрнекті енгізу қажет ұяшықты белсендендіріңіз.
2. «=» таңбасын қойы
Зқосынды
Бетте орындалатын есептеулердің ең көп тарағандарының бірі - ұяшықтар ауқымдарын қосу болып табылады. Ұяшықтар ауқымын ау
Сурет 19.2. Өзқосынды әмірі
Ол үшін:
1. Қосындысын шығару қажет ұяшықтардың барлығын бөлектеп алыңыз.
2. Станда
Стандартты функцияларды пайдалану
Ехсеl-дің Кірістірумәзірінің Функциялар пунктіне көптеген стандартты функциялар енгізілген. Олардың көпшілігі формулаларда пайдаланылады:
Сурет 19.3. Функция шебері терезесі
Кірістіру - Функциякомандасын беріп, ашылған терезеден Ма-тематикалық категориясы, одан әрі Sinфункциясы тандалған кезде көрін
Сурет 19.4. Sin үшін формулалар панелі
ЕГЕР(ЕСЛИ) функциясы Функциялар шебері терезесінің "Логика-лық" категориялар құрамында. Оның формула ретінде ағымдық
Сурет 19.5. Тест қорытындысы
Қысқа түрде үяшықтарды "Студент" не "Конкурс"сөздерімен толтыру әдісі:
- С1 ұяшығын ағ
Сүзгілер және өзпішім
Сүзгі – бұл деректердің көбін іздеп, тізімдегі деректермен жұмыс істеудің ең жылдам әрі оңай тәсілі. Сүзгіден
Сурет 20.6. Кесте.
Өзпішімдегіш жетесі кестедегі мәліметтерді кәсіби әзірленген қалып бойынша пішімдеуге мүмкіндік береді. Өзпішімдегі
Деректерді сұрыптау
Кей кездері енгізілген кесте деректерін артуына немесе кемуіне қарай сұрыптау қажеттілігі туындап отырады. Ехсеl бағдарламасында сұрыптаудың екі түрі бар:
Теориялық мәлімет
Access үшiн Windows 95/98 немесе Windows NT, Office 2000 пакетi (немесе тек қана Access) қажет. Offic-тi стандартты орналастыруда 32Мб оперативтi зерде,Pentium про
Сурет 21.2. Конструктор режимінің сұхбат терезесі
Таблица1: таблица терезесiндегi бiрiншi бағанда келесiдей өрiс аттарын жазыңыз:
- мемлекет
- халық саны
- көлемi
-
Сурет 21.3. Толтырылған деректер базасы
Өрiстердiң орындарын ауыстыру сол өрiстi белгiлеп алып, керек жерге қоюмен шектеледi. Мысалы, көлем өрiсiн халық саны өрiсiнiң
Сурет 22.1. Сұранысты құру түрлері
3. Ашылған Создание простых запросов терезесiнде Таблицы и запросы өрiсiнде кесте не сұранысты таңдау керек.
4. Керек өрiстердi Доступные пол
Сурет 22.2. Конструктор сұхбат терезесі
Поле жолында өрiстер тiзiмi болады.
Имя таблицы жолында қай кестеден алынғаны тұрады.
Сортировка жолын ашсаңыз қажетiv
Сурет 22.4. Сұранысқа тағы бiр басқа сұраныс немесе кесте қосу
2. Добавление таблицы терезесiнде қажет объектiнi таңдап, iс-әрекеттердii аяқтау керек.
3. Сұранысқа қосылатын объект атын
Теориялық мәлімет
Автоформа көмегімен форма құру. Кесте мен сұраулар құру үшiн жылдам әдiс Автоформа көмегiмен орындалады. Автоформа – қол
Форманы Формалар мастерi арқылы құру .
Ол үшiн Евразия базасындағы Формы режимiн белгiлеп, Создать батырмасын таңдаңыз. Ашылған Новая форма терезесiнде Мастер форм жолын ж
Сурет 23.4. Лента типтес форма.
Формалар конструкторы терезесi.Формалар конструкторы арқылы шақырылатын Форма макетi өзгерiстер енгiзуге болатын терезесi түрiнде болады. Б
Форма мен есептiң салыстырмалы шолуы.
1. Есеп формаға қарағанда экранға емес баспаға шығаруға арналған. Экранда есептiң бiр бөлiгi ғана тұруы мүмкiн.
Сурет 23.5. Мастер отчетов пунктiн таңдап
өрiстердi Выбранные поля бағанына жiберiңiз де, Далее шертiңiз. Келесi ашылған мынадай терезеде
Фамилия адрес ел телефон
Депардье Ж. Сатыбалдина 25-8 Франция 14587
Жолшубаев А. Пр.Республики18-56 Кыргызстан 14545
Леонардо Д. Бухар-Жырау 45-58 Бразилия 25631
Макартни П. Степной 2-2-563 Англи
Есептiң жазбаларын сұрыптау мен топтау.
1. Есептiң конструкторының саймандар тақтасындағы Сортировка и группировка батырмасын таңдаңыз.
2. Ашылған диалогты терезедегi Поле/выра
Сурет 23.6. Access-те есептер құрудың бiрнеше құралдары
Access есепке базалы кестенiң немесе сұраныстың өрiстерiн пайдаланады.
Терезеде көрсетiлгендей Автоотчет: в столбец және автоотчет: лен
Сурет 23.7. Пошта наклейкасының мастерi.
Наклейка шрифтi мен форматын таңдау.
1. Өлшем бiрлiктi таңдау керек, ол Система единиц тобында Метрическая немесе Британская
Сурет 23.8. Жеке пошта наклейкаларын құру
2. Название өрiсiнде жаңа формат атауын енгiзiңiз.
3. Система единиц, Тип наклеек, Ориентация тобында қажет параметрлердi таңдаңыз.
Сурет 23.9. Наклейканы сорттау.
Жұмыс аяқталған соң нәтижесiн көрiңiз.
Жұмысымыздың келесi бетi диаграмма құру. Ол үшiн:
1. Отчет
Сурет 23.10. Диаграмма құру.
5. Жоғарыдағы терезеде таңдалған өрiстi Образец бөлiмiндегi Ряды батырмасына қойыңыз
Есептiң жаз
Теориялық мәлімет
PowerPoint 2007 бағдарламасын бірінші рет ашқан кезде пайдаланушылық тілдесудің өзгергенін көресіз. Терезенің жоғарғы бөл
Сурет 24.1. PowerPoint 2007 бағдарламасының экран элементтері
Бұл таспа деп аталады және ол — көрмелерді жасауға арналған басқару орталығы. Оның жасақтамасы бойынша бұрынғы да&#
Теориялық мәлімет
Жұмыс істеу территориясына байланысты АЕЖ келесілерге бөлінеді:
- жергілікті (ЖЕЖ немесе LAN – Local Area Network);
- аймақтық ((региональные) РЕЖ немесе M
Есептеуіш желінің жалпыланған құрылымы
Желі құрылымында коммуникациялық және абоненттік ішкі желілерді ерекшелеуге болады.
Коммуникациялық ішкі желі жұмыс станциялары мен серверлерді бір-бірі
Сурет 25.1. «Шина» топологиялы қарапайым желі
"Шина" топологиясында компьютерлер мәліметтерді электрлі сигнал түрінде кабель арқылы белгілі бір компьютерге жібереді. Компьютердін шина арқылы &#
Жұлдызша
"Жұлдызша" топологиясында кабель сегмент көмегімен барлық компьютерлер концентратор (hub) аталынған орталық компонентке қосылады. Беруші компьют
Сурет 25.2. Жұлдызша топологиялы қарапайым желі
Егер желіде тек қана бір компьютер концентратормен байланып істен шықса, онда осы ғана компьютер желіде ақпарат ала алмайды. Қалған желідегі комп
Біріктірілген тoпoлoгиялар
Қазіргі кезде шина, жұлдызша, сақина принципі бойынша желілерді біріктіру топологияларын жиі қолданады.
Жұлдызша-шинa
Жұлдызша-шина топо
Сурет 25.4. Жұдызша-шина топологиялы желі
Мұндай жағдайда бір компьютердін істен шығуы желіге ешқандай әсерін тигізбейді, басқа компьютерлер сол қалпы бір-бірімен әрекеттеседі
Жергілікті желімен жұмыс істеу тәртібі
Жұмыс үстелiнде жсргiлiктi желiмен жұмыс icтeyгe арналған Желiлiк орта калтасының белгiшесi көрініс табады.
Компьютерлердi жергiлiктi желiге бiрi
Жергiлiктi желiнiң қор көздерін қарап шығу
Желiдегi қай қалталарға ортақ катынас құруға болатынын қарау үшiн Жұмыс үстелiндегi Желiлiк орта белгiшесiн
З компьютерлеріңіздің кор кездеріне желiде ортақ қатынас құруды калай ұйымдастыруға болады?
Желi пайдаланушылары үшiн қалтаға ортақ қатынас құруды баптау калтаның жанама мәзірі арқылы ашылады.
Желiнiң өзге де
Интернет желісі туралы жалпы түсінік
Интернет желісін ұйымдастыру үшін қор болып ғылыми ұйымдардың, әскери мекемелердің компьютерлерін байланыстыру үшін 70ж. Басында құ
Негізгі ақпарат іздеу тораптары. World Wіde Web қызметі
Интернетте әрбір ресурстың өзінің адресі болады. Арнайы бағдарламалар болады, оларды броузерлер деп атайды. Олар ресурстардың адрестерін және іздеудің
Рэмблер (www. rambler. ru) Web- қызметі
Құжаттың атауынан, тақырыбынан, мекенжайынан және құжаттың тек басындағы сөздердің ішінен кілттік көріністі і
Яndex іздеу жүйесі
Танымал әлемдік, ақпарат іздеу жүйелерінің (АІЖ) басқаларын атаймыз:
-Іnktomі (www.іnnktomі.com);
-Fast Search (www.alltheweb.com);
-Hot Bot
Теориялық мәлімет
Компьютерлік графика – әр түрлі кескіндерді (суреттерді, сызбаларды, мультипликацияларды) компьютердің көмегімен алуды қарастыратын ин
Пуск — Программы -> Стандартные -> Paint
Paintтерезесінің сол жағында төртбұрыштар түрінде енгізілген аспаптар панелі бар. Құралдар- терезеде түрлі суреттер
Бірінші топ құралдары
Олар сол жақ панельге енгізілген жоғарғы онтөртбұрышты құралдар. Олардың атаулары (жоғарыдан төмен қарай ретімен):
Екінші топ құралдары
Paintредакторының кескіндер, фигуралар салу құралдары алтау: сызық, қисық, тік төртбұрыш, көпбұрыш, эллипс, бүйір қабырғ
Теориялық мәлімет
СorelDraw – машиналық графиканың нағыз шедеврлерін жасау үшін қолданылатын компьютерлік дизайнердің құралы.
Объектілерді ерекшелеу
Әр түрлі өзгерісте объект немесе объектірінің топты дайындау үшін – форматты, түсті, орналастыру, өзгерту үшін ерекшелеу қажет болады.
Объектілермен операциялар
1) Суреттілген объекттерінін жасау үшін аспап панелімен пайдалану қажет, мысалы Овал, Прямоугольник, Многоугольник. Қара маркерлермен бейнелеутін өлшемді өзгертеді, кі
Теориялық мәлімет
Ақпараттық жүйенің қауіпсіздігі –бұл компьютерлік жүйеде қалыпты қызметістеуді немесе азаматтардың,кәсіпорындарды&
Олданылған әдебиеттер тізімі
1. Макарова Н. В., Матвеев Л. А., Бройдо В. Л. и др. Информатика / Под ред. Макаровой Н. В. М., 2003.
2. Молдабекова Б.К., Информатика, Қарағанды, КЭУК, 2008
Новости и инфо для студентов