Тербелмелі қозғалыс

 

Дене тербелмелі қозғалыс кезінде периодты түрде қарама-қарсы бағыттарда қозғала отырып, бір нүкте арқылы өтеді. Қарапайым жағдайда бұндай қозғалыс күш жылдамдыққа қарсы бағытталғанда және ығысуға пропорционал болғанда пайда болады.

 

Ығысу синусоида заңымен өзгеретін қозғалыс гармоникалық тербеліс деп аталады. Жалпы жағдайда тербелмелі қозғалыс күрделі заңмен жүреді. Бірақ кез келген периодты функцияны Фурье қатары түрінде көрсетуге болады - синустар немесе косинустар гармоникалық қозғалыстардан тұрады. Сондықтан кез келген күрделі периодты гармоникалық қозғалыстардың қосындысы түрінде көрсетуге болады.

Тербеліс периоды мынаған тең:

Сәйкес кинетикалық және потенциалық энергиялар мынаған тең:

Кинетикалық және потенциалық энергиялардың бір-біріне өтетіндігін көру қиын емес, ал олардың максималь мәні толық энергияға тең:

 

 

Жалпы жағдайда, гармоникалық тербеліс жасайтын жүйе гармоникалық осциллятор деп аталады.

Үйкеліс күші енетін теңдеу үйкеліс күші жылдамдыққа пропорционал болғанда ғана оңай шешіледі.

Бұл жағдайда, теңдеу мына түрге келтіріледі:

 

ал оның шешуі:

период ішіндегі амплитуданың азаюы тербелістің логарифмдік өшу декременті деп аталады.

 

№ 10. Зертханалық жұмыс