Алдықсыз, және аз қалдық технологиялар. - раздел Экономика, Экономика, бизнес жәнеәлеуметтікғылымдаржоғарымектебі 3.Қазақстандағы әрекететуші Жә...
3.Қазақстандағы әрекететуші және жабылған полигондар.
Сабақтың мақсаты:Трансшекаралық сипаттағы мәселелерді қарастыру
Трансшекаралық экологиялық проблемаларға су бөлу, трансшекаралық су объектiлерiн, атмосфералық ауа мен топырақты ластау, қауiптi технологияларды, заттар мен қалдықтарды өткiзу, пайдалы қазбалардың шектес жатқан кен орындарын игеру, бiрегей табиғи кешендердi сақтау мәселелерi жатады. Трансшекаралық экологиялық проблемалар елдiң экологиялық қауiпсiздiгiне нақтылы сыртқы қатер болып табылады, оларды шешу халықаралық шарттар шеңберiнде көршiлес мемлекеттердiң бiрлескен iс-қимылдарымен қамтамасыз етiледi. 2003 жылдың басында Қазақстан Қауiптi қалдықтарды трансшекаралық тасымалдау мен оларды аулаққа шығаруды бақылау туралы Базель конвенциясына қосылды, бұл қауiптi қалдықтарды декларациялау жөнiндегi жаңа кеден ережелерiн белгiлеуге және кейiннен олардың қайталама шикiзат пен өнiм түрiнде республика аумағына олардың қайтадан түсуiн болдырмауға мүмкiндiк бередi. Қазақстан трансшекаралық өзендердi ұтымды пайдалану және қорғау проблемасын шешуге бiрыңғай құқықтық тәсiлдердi қалыптастыруға мүмкiндiк беретiн Трансшекаралық ағын сулар мен халықаралық өзендердi қорғау мен пайдалану жөнiндегi Хельсинки конвенциясына қосылды. Алайда, Орталық Азия өңiрiнiң қалған елдерi бұл конвенцияға қосылмағандықтан, трансшекаралық ағын сулар ағыны дұрыс та әдiл пайдалануды қамтамасыз ету, қауiптi заттардың құйылуынан ықтимал трансшекаралық әсердiң алдын алу, "ластаушы төлейдi" қағидатын орындау жөнiнде шаралар қолданған жоқ. Трансшекаралық сипаттағы экологиялық қатерлердiң алдын алу және жою үшiн: 2005 - 2007 жылдары Қазақстан мен iргелес мемлекеттердiң шекаралас аудандарын экологиялық бағалау жөнiндегi бiрлескен зерттеулер жүргiзу; Орталық Азия мемлекеттерiнiң Хельсинки конвенциясына қосылуы жөнiндегi Қазақстанның бастамасын өткiзу арқылы трансшекаралық су проблемаларын шешу; бiрегей табиғи кешендердi сақтау мақсатында 2005 - 2006 жылдар барысында iшiнде Батыс Тянь-Шань мен Алтай-Саян өңiрiнде трансшекаралық биосфералық аумақтар құру қажет. Қабылданған шаралардың нәтижелерi ықтимал трансшекаралық экологиялық қатерлердi анықтауға, азайтуға және жоюға жәрдемдесетiн болады. Әскери-ғарыш және сынақ кешендерi полигондарының әсерi . Қазiргi уақытта Қазақстан Республикасының аумағында төрт әскери сынақ полигоны және "Байқоңыр" кешенi жұмыс iстейдi. Зымырандардың жерге түскен және құлайтын бөлiктерi, аса улы отынның төгiлуi және қоршаған орта мен тiкелей жақын жерде тұратын халыққа қолайсыз әсер ететiн басқа да факторлар нақты экологиялық қауiп төндiредi. "Байқоңыр" ғарыш айлағынан зымыран тасығыштарды ұшыру бөлiнетiн бөлшектер құлайтын жалпы ауданы 12,24 млн. гектар аудандармен қамтамасыз етiлген. Осы жағдайларда қоршаған ортаның жай-күйiн бағалау ғарыш құралдарын, әскери техниканы және әскери объектiлердi шығару, сынау, сақтау және пайдалану орындарында, сондай-ақ өнеркәсiп ұйымдары орналасқан, зымыран-ғарыш қызметiн жүзеге асыратын әскери бөлiмшелер мен құрылымдар тұрған орындарда техногендiк ықпалдың алдын алу мен оны жою проблемасын шешуде маңызды орын алады. Қазiргi уақытта "Қазақстан Республикасы аумағының зымыран-ғарыш қызметiмен байланысты учаскелерiнiң экологиялық жай-күйiнiң мониторингi" бюджеттiк бағдарламасы бойынша ғылыми-зерттеу жұмыстары жүргiзiлуде. Сонымен қатар Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 2002 жылғы 29 желтоқсандағы N 1449 қаулысымен бекiтiлген Елдiң минеральдық-шикiзаттық кешенi ресурстық базасын дамытудың 2003-2010 жылдарға арналған бағдарламасы шеңберiнде әскери-сынақ полигондарының аумақтарын кешендi гидрогеологиялық және геоэкологиялық зерттеулер басталды. Бiрқатар мiндеттердi шешуде ғарыш құралдарына балама жоқ болғандықтан, зымыран-ғарыш қызметiнiң қоршаған орта мен халықтың денсаулығына әсерiн азайту, зымыран-ғарыш кешендерiнiң экологиялық қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету барған сайын өзектi болуда.
1. Қоршаған орта мен даму бойынша БҰҰ Конференциясында қабылданған құжаттарды көрсетіңіз:
A) Барлық орман түрлерінің басқару; сақтау және тұрақты даму бойынша ғаламдық консенсустың қағидалары туралы өтініш.
B) «Біздің болашағымыз» өтініші.
C) Қоршаған орта бойынша БҰҰ бағдарламасы.
D) Озон қабатын қорғау бойынша БҰҰ бағдарламасы.
E) «Өсу шектері» бағдарламасы.
2.Қоршаған орта мен даму бойынша БҰҰ Конференциясында қабылданған құжаттарды көрсетіңіз:
A) Қоршаған орта мен даму бойынша Рио декларациясы.
B) «Біздің болашағымыз» өтініші.
C) Қоршаған орта бойынша БҰҰ бағдарламасы.
D) Озон қабатын қорғау бойынша БҰҰ бағдарламасы.
E) «Өсу шектері» бағдарламасы.
3.Қоршаған орта мен даму бойынша БҰҰ Конференциясында қабылданған құжаттарды көрсетіңіз:
A) «Өсу шектері» бағдарламасы.
B) «Біздің болашағымыз» өтініші.
C) Қоршаған орта бойынша БҰҰ бағдарламасы.
D) Озон қабатын қорғау бойынша БҰҰ бағдарламасы.
E) XXI ғасырға күн тәртібі
4. Алыс кеңістікте ауаныңтрансшекаралық ластануы туралы Конвенция қабылданды:
A) 1992 ж.
B) 1979 ж.
C) 2000 ж.
D) 1972 ж.
E) 1986 ж.
5. Қоршаған ортаны қорғаудың әлемдік күні:
A) 5 мамыр.
B) 5 мауысым.
C) 10 қыркүйек.
D) 1 қаңтар.
E) 6 тамыз.
6. Монреаль конференциясыөтті:
A) 1986 ж.
B) 2000 ж.
C) 2002 ж.
D) 1987 ж.
E) 1972 ж.
7. Гринпис ұйымның қалыптасу жылын көрсетіңіз:
A) 2002 ж.
B) 1992 ж.
C) 1986 ж.
D) 1972 ж.
E) 1971 ж.
8.Италия, Англия, АҚШ мен КСРО арасындағы Антарктида туралы келісімге келді:
A) 1980 ж.
B) 1959 ж.
C) 2000 ж.
D) 1983 ж.
E) 1966 ж.
9.Ауыл шаруашылық бойынша БҰҰ мүшесін көрсетіңіз:
A) ЮНЕП.
B) ЮНЕСКО.
C) ФАО.
D) БДСҰ.
E) МАГАТЭ.
10. Озон қабаты бойынша Веналық келісімге қол қойылды:
A) 1995 ж.
B) 2000 ж.
C) 1985 ж.
D) 1970 ж.
E) 1990 ж.
15 сабақ. Атмосфераның ауа райы, ғарыштың, климаттың, озон қабатының шекарааралық қорғауы,
Все темы данного раздела:
Гуманитарлықжәнежаратылыстанупәндерікафедрасыныңотырысындаталқыланды
Хаттама № ____ «_____» ____________________ _________ж.
Кафедра меңгерушісіт.ғ.к., доцент Ж.Д. Құсайынова
ПӘННІҢ ОҚУ БАҒДАРЛАМАСЫ
(syllabus)
Модуль пәнініңатауы: «Шекарааралықэкологиялық мәселелер»
Барлығы -
Постреквизиттер
“Экология және тұрақты даму” пәні студенттердің келешекте «экологиялық құқұқ», «халықаралық экологиялы
Пәннің мақсаты
-халықаралық экологиялық ынтымақтастықтығын экологияның бас кешенді салаласы ретінде қарастыру
- табиғатты игерушілік
Модульдің атауы:Денсаулықты және қоршаған ортаны қорғау
Модуль пәнінің атауы: Экология және тұрақты даму. Шекарааралық экологиялық мәселелер
№
Дәрі
СОӨЖ және СӨЖтапсырмаларын орындаудың және тапсырудың тақырыптық жоспары
Модуль пәнінің атауы: : Шекарааралық экологиялық мәселелер
Тақырып №
СОӨЖ
СӨЖ
Негізгі және қосымша әдебиет тізімі
1. Прохоров Б.Б Экология человека: учебник. 6-е изд., перераб. и доп. Изд-Academia 2011
2. Асқарова Ұ.Б. Экология және қоршаған ортаны қорғау: О&#
Экологиялық кітапханамен порталдар.
http://ecoportal.ru – ЭКО Портал
http://www.unep-wcmc.org - Всемирный центр мониторинга охраны окружающей среды
www.EarthPortal.org – портал Земли
http://wdc.nbii.gov/ma/
Тұрақты технологиялар арналған сайттар.
http://www.eco-web.com – глобальная директория «Зеленые страницы» http://www.reenergy.by - информация о возобновляемых источниках энергии, энергоэфективности, пассивному отоплению и т. п.
Білімдібағалаудыңжалпышкаласы
Аттестациялықәріптікбаға
Балдардыңсандықэквиваленті
Оқупәнінмеңгерудәрежесінің %-дықм}
Студенттердің бiлiмдерiн бағалау шкаласы
«Өте жақсы» бағасы (А; 4,0;95-100%; А-; 3,67;90-94%) егер студент бағдарлама материалын толық меңгергенін көрсетсе және қандай да қ
ГЛОССАРИЙ
Абиотикалық фактор – жансыз табиғат факторы.
Автотрофты - өздігіне қоректенуші деген түсінікті береді, я
Экология және тұрақты даму.
Студент саны:
(КЭ-101, КУиА-101, КФС-101, КФССП-101, КТ-101, КПХ-101, КС-101-КСР-101, КПД-101, КМП-101,
КСК,КТД-101, КСК-102, КЮ-101, КЮ-102, КЮССП-101,102, ЮСП-1
Олданатын әдебиеттер
Асқарова Ұ.Б. Экология және қоршаған ортаны қорғау: Оқу құралы. 90б. Алм. 2004.
Бродский А.К. Жалпы экологияның қыс&
Оршаған орта және табиғи ресурстарды қорғау саласы бойынша заңдар
Ресурстар мен обьектілер
Заңдар:
Жер
«Жер туралы»
Жер қойнауы
«Жер қойнауы ж&
Биологиялық экология
Греч . Oikos - пәтер-үй + Logos - ғылым
Экология - ғылым құрам туралы , құрылымға , қасиеттерде , функционал ерекшеліктерде ж
Олданатын әдебиеттер
Асқарова Ұ.Б. Экология және қоршаған ортаны қорғау: Оқу құралы. 90б. Алм. 2004.
Бродский А.К. Жалпы экологияның қыс&
Популяцияның жастық құрылымы
Популяциядағы жастық топтардың қосындысы (жоғарғы,орташа,кіші). Өсімдіктің тіршілік ауысуында ауысым мен жас жағдайын бөлуге болады.Т
Популяцияның кеңістік құрылымы
Особьтардың белгілі бір территорияда немесе акваторияда сандық және популяцияның құрамының сапалық таралуы оның кеңістіктік құ
Популяция динамикасы
Егер кез келген популяцияға сыртқы орта факторлары шектеулік жасамаса, теориялық сандық жағынан шексіз өсуге бейім. Бұндай гипотетикалық жағдай
Тақырып бойынша тест сұрақтары
1. Экологиялық факторлардың категориялары:
A) Фитогенді және зоогенді.
B) Климаттық және химиялық.
C) Андропогенді және климатты
Олданатын әдебиеттер
Асқарова Ұ.Б. Экология және қоршаған ортаны қорғау: Оқу құралы. 90б. Алм. 2004.
Бродский А.К. Жалпы экологияның қыс&
Биоценоздың құрылымы
Кез келген жүйенің құрылымы – оның бөлімдерінің байланысы мен қатынастарының заңдылықтарында. Биоценоздаң құрылым
Экожүйелер
Әрбір биогеоценоз, негізінен, екі құрылымды бөліктен, сол аймақтағы тіршілік етуші тірі ағзалардан және сол ағзалар тіршілік ететін орта жа
Негізгі терминдер
Биоценоз – қоршаған ортаның бірдей жағдайында бірге тіршілік ететін өсімдіктер, жануарлар мен микроорганизмдер популяциясының жиынтығы.
Тақырып бойынша тест сұрақтар
1. Белгілі бір территорияны мекендейтін барлық тірі ағзалардың қауымдастығы:
А) Биоценоз.
B) Экологиялық қуыс.
C) Биом.
Олданатын әдебиеттер
Асқарова Ұ.Б. Экология және қоршаған ортаны қорғау: Оқу құралы. 90б. Алм. 2004.
Бродский А.К. Жалпы экологияның қыс&
Тақырып бойынша тест сұрақтары.
1. Бір трофикалық деңгейден екіншісіне өткен кезде жұмсалатын қуат мөлшері
А) 20%
B) 10%
C) 5%
D) 15%
E) 1%
Биосфера туралы түсінік және оның компонентттері.
«Биосфера» термині ғылыми әдебиеттерге 1875 ж. австрия геологы-ғалымы Эдуард Зюсс енгізген. В. И. Вернадский (1863-1945) бұл терминді пайдаланды және биосфера туралы і
Тақырып бойынша тест сұрақтары
1. «Биосфера» терминін ұсынған ғалымды атаңыз:
А) Э. Зюсс.
B) В.ВДокучаев.
C) В.И.Вернадский.
D) Э. Геккель.
E) Ю. Одум.
Ала тұрғысында даму
Тұрақты даму принциптерін іске асырудың орталықтары ретіндегі қалалардың маңыздылығы 1994 жылы Алборгте өткен Ірі және кіші қалалар
Оршаған орта
Қоршаған орта сапасын жақсарту мақсатында, атап айтқанда атмосфералық ауа сапасын жақсарту мақсатында, Осло қаласында (Норвегия), ол 2003 жылы
Леуметтік сала
Ұлыбританияда балалар орталығын құру бойынша пилотты жобалар сәтті енгзілді. Мұндай орталықтар балаларға күндізгі қарау бойынша қыз
Алалық жоспарлау және даму
Ванкувер (Канада) қаласында жергілікті басқару оргнадары қала тұрғындары мен кәсіпкерлерге қалық дизайн, әлеуметтік бағдарламалар жә
Тақырып бойынша тест сұрақтар
1. Тұрақты даму дегеніміз-бұл:
А) Келешекке ұрпақтың қажеттіліктерін шектеп, бүгінгі ұрпақтың қажеттіліктерін қ
Атмосфераны қорғау.
Адам мен табиғат арасындағы қарым-қатынас. Жер бетіндегі биосфера қабығы миллиардтаған жылдар бойы біртіндеп қалыптасқан өзін-өзі р
Олданатын әдебиеттер
Асқарова Ұ.Б. Экология және қоршаған ортаны қорғау: Оқу құралы. 90б. Алм. 2004.
Бродский А.К. Жалпы экологияның қыс&
Олданатын әдебиеттер
Асқарова Ұ.Б. Экология және қоршаған ортаны қорғау: Оқу құралы. 90б. Алм. 2004.
Бродский А.К. Жалпы экологияның қыс&
Ерекше қорғалатын территориялар
Ғылыми – техникалық прогреспен, адамның қоршаған ортаға әсерiнiң күшеюiмен байланысты «жабайы» табиғаттың кейбiр бөлiктерiн,
Негізгі терминдер
Биосфера – тіршілік иелерімен тіршілік көздерінің Жер бетіндегі белгілі бір қабаты.
Биологиялық айналым – организм
Тақырып бойынша тест сұрақтар
1. Қызыл кітапқа тіркелген организмдердің ерешеліктерін атаңыз:
A) Анықталмаған, сирек, жойылып кеткен, жойылып бара жатқан.
B) Саны азай
Экология және тұрақты даму» бірінші аралық бақылау сұрақтары
1. Экология ғылымы туралы түсінік.
2. Тұрақты даму ұғымының пайда болу тарихы.
3. Рим клубы, және Медоуз және Форестор еv
Р территориясындағы Семей ядролық сынақ алаңы және өзге де полигондар
Экологияның күрт нашарлап кетуі адамдардың табиғатқа антропогендек әсерін болып отыр. Атмосферадағы көмірқышқыл газдардың концентра
Тұрақты даму стратегиясы және Қазақстанның тұрақты дамуын қамтамасыз ету механизмдері.
Экологиялық қауіпсіз және орнықты дамуға көшу қазіргі уақытта Қазақстанның даму стратегиясындағы басым ба
Негізгі проблемаларды талдау
Қазақстан экологиясы саласындағы негізгі проблемалық мәселелерге мыналар жатады:
1) ірі қалалар мен өнеркәсіптік орталықтардың а
Орта Азияның шекарааралық табиғи ресурстары.
Биологиялық алуан түрлілік конвенциясы — биологиялық алуан түрлілікті сақтау жөніндегі халықаралық келісім.1992 ж
Азақстан Республикасының негізгі міндеттемелері
Биосаналуандықты сақтау бойынша жүзеге асыру жоспарын және ұлттық стратегиясын құру; Жоспар шараларын қаржымен қамтамасызд
Азақстан Республикасындағы БҰҰ биологиялық сан алуандығы туралы Конвенциясының орындалуы
Биосаналуандықты тиімді қолдану және сақтау мәселелеріне елдің негізгі стратегиялық құжаттары «Қазақстан 2030» Стратегиясы. Экологи
Жойылып кету қауі бар түрлер және қорғалатын түрлер
Бұл көрсеткіш жоғалып кету қауіпі бар биоәралуандылықты санының және түрлердің бағалық жағнайын бағалауға м
Шекарааралық Жайық өзені
Жайық өзені Орал тауы оңтүстік сілемдері (Орал-Тау жотасы) теңіз деңгейінен 640 м биіктігінен басталады. Ол Ресей Федерациясы аймағын, Қазақста
Халықаралық келісімдер
Үлкен қашықтықтарда ауаны трансшекаралық ластау туралы БҰҰ ЕЭК конвенциясы ластайтын заттардың шығарындыларын алдын-алу, бақылау, қ
Көрсеткішті қалыптастыру бойынша ұсыныстар
Атмосфераға ластайтын заттардың шығарындыларының жалпы көлемі стационарлы және жылжымалы ластау көздерінен төгінділердің сомасы ретінде аны
Парниктік газдардың шығарындылары
Осы көрсеткіш қоршаған ортаға парниктік газдар шығарындыларының бар және күтілетін әсерін анықтауға ғана емес, сонымен қ
Халықаралық келісімдер
БҰҰ АӨНК Жақтарды шығарындыларды қысқартуға, сәйкес ақпаратты жинауды қамтамасыз етуге және ауа-райының өзгеруін,
Көрсеткішті қалыптастыру бойынша ұсынымдар
Парниктік газдардың жалпы көлемін тұтастай экономика бойынша және экономикалық қызмет түрлері бөлінісінде қалыптастырған жөн. Б
Ж. су құстары, су - батпақ қоныстағы құстар туралы халықаралық маңызы бар, конвенция.
«Адам және Биосфера» атты ЮНЕСКО бағдарламасы (“Man and Biosphere”, MAB) жергілікті және ғаламдық деңгейде адамдар мен қоршаған орта арасындағы
Азақстанмен Қытайдың арасындағы шекарааралық өзендердiң реттеуiндегi Шостің рөлі.
Қазақстан республикасының экономикалық дамуы негiзiнен, территориялық - өнеркәсiптiк кешендерде, облыстар және жеке қалаларда болсын, көп
Ж. Теңіздерді радияциялық қалдықтардан қорғайтын конвенция
Сабақтың мақсаты;Дүниежүзілік мұхиттың ластанудан шекарааралық қорғау шараларын қарастыру.
Каспий теңiзi бассейнi ме
Азақстан және Біріккен Ұлттар Ұйымы
Тәуелсіз Қазақстан тарихында 1992 жылдың 2 наурызы Қазақстанның Біріккен Ұлттар Ұйымына мүшелікке қабылдануымен ерекшеленеді. Елімі
Сабақ мақсаты:Халықаралық табиғи ортаны қорғау ұйымдардың жұмысы
Қоршаған ортаны қорғау мәселелерін шешуге БҰҰ (Біріккен Ұлттар Ұйымы) үлкен үлес қосып отыр. Табиғатты қорғ
Экология және тұрақты даму»екінші аралық бақылау сұрақтары
1. Биосфераның дамуы, биосфераның қасиеттері, биосфераны қорғау.
2. Биосфера құрамы және шегі.
3. Биосферада тірі организмдерді
Карточкалар
Бейорганикалық заттарды органикалық затқа айналдыра алатын автотрофты организмдер
Міндеті особьтардың тірш
Аудиторияға және аудиториядан тыс жұмыстарға арналған материалдар
Гуманитарлық және жаратылыстану пәндері кафедрасының пәндері бойынша аудиторияға арналған материалдық жұмыстар барлық саб
Білімді бақылауға арналған материалдар
Студенттердің білімін бақылауға арналған материалдар бірыңғай білімді бақылау ережелері мен қағидаларына сәйкестендірліп
Гуманитарлық және жаратылыстану пәндері қолданатын интерактивті үлгідегі және оқытудың әдістері
Дебат – студенттердің дұрыс жауап және мағыналы қорытындыны іздестіру мақсатында ауызша пікір алмасу.
Дискуссия
Гуманитарлық және жаратылыстану пәндер кафедрасында қолданылатын дәстүрлі әдістерге жалпы шолу
Реферат қысқаша мазмұнда құралған немесе ғылыми еңбектің мазмұнында жазылған аудиториялық ба
Оқытудың инновациялық-техникалық құралдарын қолданылуына шолу
Оқу процесі барысында кафедра оқытудың инновациялық-техникалық құралдарын, білім беру саласындағы ақпараттық технологиялар және
Экология және тұрақты даму пәні бойынша модулді сипаттауға арналған формуляр
Модульдің аталуы мен шифрі
Модуль- Модуль- Қоршаған ортаны қорғау мен денсаулықты сақтау.
Шекарааралық экологиялық
Новости и инфо для студентов