Ақшаның атқаратын қызметтері. - раздел Экономика, Коды 1109 Экономикалық теория негіздері 1. Құн өлшемі – Бұл Ақшаның Барлы&...
1. Құн өлшемі – бұл ақшаның барлық тауарлардың құнын өлшеу қабылетінен тұрады. Кез келген тауардың түрін ақшалай түрде көрсету үшін, нақты ақшаны талап ету керек емес. Тауар құнының ақшалай көрсетілуі баға деп аталады. Баға сұраным мен ұсынымға байланысты құннан ауытқуы мүмкін. Сондықтан тауар өз құнына да сұраныс пен ұсынысқа да тәуелді.
2. Айналым құралы – осы қызметті ақша қолма- қол түрінде атқарады, себебі олар нақты тауар айырбасында делдалдық жасайды. Тауарды ешкім сатқысы келмейді егер оның, айырбасталуына нақты ақша ұсынылмаса. Бұл қызметті айналымдағы алтынды алмастыра отырып, ақша белгілері атқарады. Егер айналым шығындары өсіп кетсе және есептеулер баяуласа және де алтынның қоры шашыраса алтын айналымы тиімсіз болар еді. Алтын қоры мемлекет үшін әлемдік ақша, резервтік қор ретінде қажет
3. Төлем құралы – бұл қызметті тауарды ақшаға (несиеге төлемді ұзарта отырып) сатқан кезде, ақшаны қарызға бергенде, салықты, жер рентасын, жалақылы, деведендті, пәтер төлемін және т.б. төлегенде атқарады.
4. Несие қатынастарының дамуына байланысты жаңа айналым құралы пайда болды: вексель, банкнот, төлем тапсырмасы, чек, пластикалық карточка, электрондық ақша. Несие ақшалардың болуы қолма-қол ақшаларды қатыстырмай-ақ қарызды жабудың өзара есептеу мүмкіндігін қарастырады.
5. Қорлану несиеге қазына жинау құралы. Ақша айналысын тоқтатады және жиналады. Сөйтіп станок, машина, жабдықтарды немесе ұзақ мерзімге пайдаланылатын (теледидар, тоңазытқыш т.б.) тауарларды сатып алу үшін қорланады. Ақшаның қазына түрінде қорлануы әрбір тауар өндірушілердің белгілі ақша резерві болу қажеттілігінен туындайды, өзін нарық кездейсоқтығынан сақтандырады. Ақшаның бұл қызметі ақша айналымын реттеу үшін маңызды.
6. Әлемдік ақша – бұл ақша алтын және өнеркәсібі дамыған елдердегі тұрақты валюта болып табылады.
Әлемдік нарықта ақшаның айналым құралы емес, төлем құралының рөлі бірінші орында болады.
Нарықтық экономиканың мәнi. Ары қарай біз ендi ’’нарық дегенiмiз не?’’ деген сұраққа жауап iздеуiмiз керек. Осы сауалдың жауабын анықтап алмай басқа сауалдарға жауап беруiмiз қиынға түседi. Мысалы: «Кең мағынада нарық айналымың өрiсi, тауарды сатып алу және сату мен байланысты барлық экономикалық катынастар жиынтығы”. ”Нарық – тауарларды сатып алу - сатумен байланысты орын алатын экономикалық қатынастар жиынтығы» және т.б. Нарықтық экономиканы мәнін түсiнгенен кейiн мынадай сұрақтарға жауап беруiмiз керек. Неге Қазақстанда нарықтық экономикаға өту ауыр әлеуметтiк қиындықтарды туғызды? Неге осы жолда қазiргi дамыған елдердiң бiрiнiң нақты тәжiрибесiн игерiп, осы қиындықтардың әсерiн жеңiлдетуге болар ма еді? Осы сұрақтарға жауап беру үшiн нарықты экономикаға көшудiң негiзгi шарттарын қарастыру керек. Нарықты экономикаға көшу бiр жылдық жеңіл iс емес. Қазiргi дамыған елдердегi нарықты экономика, оның құрылымдары, институттары жүздеген жылдар бойы қалыптасып, жаңарып және әртүрлi даму сатыларынан өткен. Нарық механизмдерiнiң (құрылымдарының) түрлерi және қолдану әдiстерi әр елде әртүрлi. Ол әр елдiң өзiнiң тарихи даму, экономикасының құрылымдық, ұлттық, мәдени және тағы басқа ерекшелiктерiне байланысты.
Нарықтық жүйе, негізінен 5 принципке негізделеді: жабайы (аяқасты) реттілік, экономикалық еркіндік, бәсеке, жеке меншік, еркін бағаның кұрылуы.
Нарықтық жүйе жағдайыңда материалдық ресурстар үкіметтікі емес, жеке адамдар мен жеке институттардың меншігін құрайды. Жеке меншік, еркіндікпен қатар, әріптестерді заңды келісім-шарт жасауға міндеттейді, жеке адамдарға немесе кәсіпорындарға өз қалауларынша материалдық ресурстарды иемденуге, бақылауға, қолдануға және іске жаратуға мүмкіндік береді. Жеке меншік құқығымен құдіреттенген иегерлер экономикалық ресурстарды толық пайдаланады. Өйткені - алу үшін тұтынушы қажет еткен нәрселерді өзіне лайықты бағаларымен өндіру де керек. Жеке меншіктің артықшылығы және оның ынталандыру рөлі А. Смиттің жоғарыда аталған еңбегінде түңғыш рет жан жақты сипатталынған болатын.
Қорытынды
Қорытындылай келе осы тақырып бойынша қоғамдық шаруашылық формалары анықтап, тауарлық шаруашылықтың мәні түсіндірілді, тауар қасиеттерімен таныстырылды. Ақша ұғымына түсінік беріліп ақшаның айналым заңын қарастырылды.
Все темы данного раздела:
Астана 2012
Оқу-әдістемелік кешенді дайындаған э.ғ.к., доцент ____________________ А.Н.Доғалов
э.ғ.к., доцент ____________________ А.Қ.Ауелбекова
&nb
Мазмұны
Бағыттың нөмері
Бағыттың атаулары
Беттері
Силлабус. Студент үшін п|
СИЛЛАБУС
1. Доғалов Амангелді Нәжмиденұлы, э.ғ.к., «Экономикалық теория» кафедрасының доценті, жұмыс телефоны - 32-819
Оқу тәртібінің мінездемесі
5.1. Оқу тәртібінің бағыты: әртүрлі экономикалық жүйеде қоғамдағы әлеуметтік-экономикалық заңдыл
Оқу пәнін оқытудың жоспары.
Апталар
Тақырыптар аты
Сағаттар санымен оқытуды ұйымдас-тырудың формалары
СӨЖ
Негізгі әдебиеттер
1. Әубәкіров Я, Нәрібаев Қ және т.б Экономикалық теория негіздері. Оқулық, Алматы. «Санат», 1998 – 479 бет
2. Әубәкіров Ж. |
Осымша әдебиеттер
1. Послания Президента: из года в год. Тематический выпуск. Республиканский общественно – поитический журнал «Байтерек» № 3, сентябрь 2003г -118 стр.
2. ҚР Президенті Н. Назарбаев &#
Оқуды бақылау мен оның нәтижелік бағасы
* «А» 4,0 балл, с – 95-100 %– «өте жақсы»
* «А-» -3,67 балл, - 90-94 %– «өте жақсы»
* «В+» - 3,33 балл, 85-89 %; - «жақсы»
* «В» - 3,0 балл,
Бағалау жүйесі
№
Қойылатын талап
1-рубеж
2-рубеж
Бағалау деңгейі
Студентті
Оқу пәніне қойылатын талап
«Экономикалық теория негіздері» пәні міндетті пән болып табылады. Оқу жүктемесінің көлемі: 2 кредит, оның ішінде 15 cағат – дәріс, 15- са
Кіріспе дәріс. Экономикалық теорияның пәні және әдісі
Дәрістің мақсаты:Экономика ұғымымен танысу, даму тарихымен, Экономикалық теория логикасымен және мәселелерімен танысу. Қажетті
Экономикалық теорияның даму кезеңдері төмендегідей бөлінеді.
Меркантилизм – Ең алғаш экономикалық ілім XVIXVII ғасырларда меркантилизм мектебі болды (итальян сөзі «мерканте» - саудагерлер көпес, сауда, пайда). Б
Тақырыпты қарастыруда әдістемелік нұсқау
Бұл тақырыпты «экономика» терминінің пайда болуынан бастап қарастыру керек. Экономиканың мәнін экономикалық теория мәнімен байланыстыру керек. Эконом
Шолу дәрісі. Қоғамдық өндіріс және оның құрылымы
Дәрістің мақсаты:Өндіріс ұғымымен танысу, экономикалық факторлардың маңыздылығын ашу, Еңбек бөлінісінің
Тақырыпты қарастыруда әдістемелік нұсқау
Қарастырылып отырған тақырыпты зерттей отырып, өндіріс және өндірістің түрлерінің мәнін толық аша білу керек. Өндіріске u
Аралас экономикалық бірнеше үлгілері бар.
1. Американдық үлгі – нарықтық капиталистік үлгі. Мұнда жеке меншік басым, нарықтық бәсеке механизімі толық жұмыс істейді. І
Тақырыпты қарастыруда әдістемелік нұсқау
Бұл тақырыпта меншік пен иемдену терминдерінің айырмашылығын ажырата білу керек, ол үшін ең алдымен қай термин бірінші пайда болғанын а
Дәріс. Қоғамдық шаруашылықтың формалары. Тауарлық өндіріс. Ақша.
Дәрістің мақсаты:қоғамдық шаруашылық формаларын анықтап, тауарлық шаруашылықтың мәнің ашу, тауар u
Тақырыпты қарастыруда әдістемелік нұсқау
Экономикалық жүйе мәні мен типтерінің сипатын ашып, олардың типтерінің тарихын зерттеу. Экономикалық жүйенің шешетін негізгі мәселесін &#
Кеңестік дәріс. Нарық: түрлері, құрылымы, моделдері. Сұраныс және ұсыныс.
Дәрістің мақсаты:оқытушы келесідей ұғымдарға:нарық ұғымымен танысып, сұраныс және ұсыныс заңдары
Кемшіліктері
- нарық еңбек пен табысқа құқықтық кепіл бермейді;
- қоғамда теңсіздікті туғызады;
- тауарлар мен қыз
Тауарлар мен қызметтер нарығы
- тұтыну тауарларының нарығы – азық - түлік және азық - түлік емес тауарларының нарығы;
- қызметтер нарығы;
Аржы нарығы
- капиталдар нарығы немесе инвестициялық нарықтар;
- несие нарықтары;
- құнды қағаздар нарығы (акция, облигация, т.б.);
Тақырыпты қарастыруда әдістемелік нұсқау
Тауар дегеніміз не? Тауардың мәнін ашу үшін, оның қасиеттерімен танысып, тарихына үңілу керек. Тауардың пайда болуымен ақша қатынастары д
Тақырыпты қарастыруда әдістемелік нұсқау
Тақырыпты қарастыру барысында жетілген және жетілмеген бәсеке нарықтарының айырмашылықтарын ажыратып, нарықтардың ерекшеліктерін анықтау.
Тақырып. Фирманың өндіріс шығындары және табыстары
Дәрістің мақсаты:қазіргі кездегі және дәстүрлі көзқарастарды талдау мен оны шешуде мәселенің пайдалылық функ
Нім өндірудің ең жоғары деңгейін анықтау үшін шекті шығындарМС есептеледі.
Шекті шығындар – бұл қосымша өнімге шыққан қосымша шығындар. Өндіріс көлемі бір өлшемге өскен немесе кеміген
Тақырыпты қарастыруда әдістемелік нұсқау
Өндіріс барысында өнім өндіруге кеткен шығындарды анықтау қажет, сол себепті шығынның мәніне, оның түрлеріне, сипатына толық
Кеңестік дәріс. Өндіріс факторларының нарығы және факторлық табыстар.
Дәрістің мақсаты:дәріс уақыт аралығында қарастырылып отырған тақырып бойынша лектор студенттердің келесідей сұра&#
Тақырыпты қарастыруда әдістемелік нұсқау
Өндіріс барысында өнім өндіруге кеткен шығындарды анықтау қажет, сол себепті шығынның мәніне, оның түрлеріне, сипатына толық
Мәселелік дәріс. Ұлттық экономика жүйе ретінде.
Дәрістің мақсаты:ұлттық экономиканың маңыздылығын оқытушымен байланыста бола отырып, оның шешу жолдарын зерттеп, макроэк
Тақырыпты қарастыруда әдістемелік нұсқау
Макроэкономика экономиканың қандай мәселелерін қарастырады? Негізгі макроэкономикалық көрсеткіштерді дұрыс талдай білу. Оларды есептеу амалдарын анық
Ақпараттық дәріс. Экономикалық өсу және экономикалық тепе-теңдік
Дәрістің мақсаты:экономикалық өсу ұғымымен танысып, «Қазақстан- 2030» жолдауындағы алғы шарттарды білу.
1
Тақырыпты қарастыруда әдістемелік нұсқау
.Экономикалық өсудің мәні мен салдарына көңіл бөлу керек. Оның факторларын жете білу керек. Елбасы Н.Назарбаевтың халыққа жолда
Аналитикалық дәріс. Экономикалық цикл. Жұмыссыздық және инфляция.
Дәрістің мақсаты: Экономикалық циклдың фазаларымен танысып, инфляция және жұмыссыздық категорияларына талдау жасау.
1. Экон
Мемлекеттің дағдарысқа қарсы қолданылатын құралдары
Құралдар
Тоқырау фазасында
Өрлеу фазасында
1. Ақша несие саясаты
Экономикалық циклдардың типтері
Экономикалық
циклдің типтері
Ұзақтылығы
Себептері, ерекшеліктері
Тақырыпты қарастыруда әдістемелік нұсқау
Экономикалық циклға әсер етеін факторларды анықтап, дағдарысқа қарсы іс-шараларды уақтылы пайдалануды қарастыру. Циклдың фазаларына т
Тақырыпты қарастыруда әдістемелік нұсқау
Мемлекеттің қаржы жүйесіне не кіреді? Мемлекеттік бюджет табысы мен шығынын не құрайды? 2012 жылы мемлекеттік бюджеттің жоспарына не кіреді, 3-жылға
Аналитикалық дәріс. Мемлекеттің әлеуметік және аймақтық саясаты
Дәрістің мақсаты: Елбасының халыққа жолдауымен танысып, аймақтық саясатқа талдау жасау.
1. Мемлекетті
АЗАҚСТАН ДАМУЫНЫҢ ЖАҢА КЕЗЕҢІНДЕ
Біздің экономикалық жетістіктеріміз Қазақстанның Орталық Азия экономикасында көшбасшылығын айқындады.
Ендігі жерде біздің қ
Тақырыпты қарастыруда әдістемелік нұсқау
Дүниежүзілік шаруашылық дамуына әсер ететін факторлар, олардың Қазақстан Республикасында бар-жоқтығын анықтау. Қазақстанны
Оқу курсы мен тақырыпқа арналған міндетті және қосымша әдебиет пен дереккөздер тізімі
Оқулықтар, оқу-құралдары
Авторы, атауы, шыққан жылы
Барлары (дана)
Дістемелік нұсқаулар
Авторы, атауы, шыққан жылы
Барлары (дана)
Кітапханада
Кафедрада
Тақырып. Экономикалық теорияның орны мен ролі, пәні және әдіс- тәсілдері.
Тестілік тапсырмалар: дұрыс жауабын таңдаңыз.
1.Экономика деген ұғымды тұңғыш рет қолданған ежелгі з
Тақырып. Қоғамдық өндірісті ұйымдастырудың экономикалық негіздері
Тестілік тапсырмалар:
1 «Экономикалық ресурс» категориясы деп ненi түсiнемiз:
А) қалыпты ресурстар С) адамдармен жасал&#
Ндірістің негізгі факторлары
А) еңбек пен капитал В) жер мен еңбек С) капитал мен жер Д) еңбек, жер және капитал, кәсіпкерлік қабілет Е) айырбасталмайтын факторлар
6. Негiзг
Тақырып: Меншік қатынастары және олардың экономикадағы орны
Тесттілік тапсырмалар.
1.Төмендегi пiкiрлердiң қайсысы экономикалық емес байлыққа жатады:
a) су асты &
Төмендегі кестені толтырыңыз, нарықтық экономика модельдерінің ерекшеліктерін анықтаңыз.
Нарықтық модельдер
Модельдің атауы
Негізгі сипаттары
Американдық моделі
Тақырып. Нарық: түрлері, құрылымы, үлгілері. Сұраныс және ұсыныс.
Тест сұрақтарына жауап беріңіз:
1. Ақшаның толық анықтамасын таңдаңыз:
А) адамдар ар
Тауардың қандай қасиеттері бар?
А) құны; В) бағасы; С) тұтыну құны мен айырбас құны; Д) бағасы мен тұтыну құны; Е) құны мен бағасы
Тақырып. Бәсеке және монополия.
1. Тестік тапсырмаларға жауап беріңіз:
1. Қандай жағдай жетiлген бәсекеге тән болады?
А) нары&#
Төмендегiлердiң қайсысы жетiлген бәсекеге тән емес?
А) фирма өнiмiне сұраныс қисығы горизанталь;
Ә) өндiрушiлердiң көп мөлшерi;
С) бағаға зор бақылау;
Негізгі капитал түсінігі нені қамтиды?
А) Машиналар мен құрал-жабдықтарды; В) Дайын өнімді; С) Жұмыс ақысын; Д) Жерді;
Е) Шикізаттар мен материалдарды.
3. Ескірген қ
Тақырып. Фирманың өндіріс шығындары және табыстары
Есептерді орындаңыз.
1-есеп :
Фирманың тұрақты шығындары 45 доллар. Қысқа мерзім кезеңінде
Аталған жауаптардың қайсысы «еңбек» санатын сипаттайды?
а) адамның табиғатпен өзара әрекеттестік процесі
б) аралардың немесе аңдардың жұмысы
в) еңбек заттары мен еңбек қ
Тақырып. Ұлттық экономика жүйе ретінде.
Есептер:
1-есеп.Төмендегі мәліметтерді (млрд .долларды) пайдаланып есептеңіз.
1) ЖҰӨ; 2) ТҰӨ; 3) &#
Тақырып. Экономикалық тепе-теңдік және экономикалық өсу.
Тесттерге жауап беру керек
1. Экономикалық өсуді төменгі тұжырымдардың қайсысы көрсетеді:
А)
Кесте - Мемлекеттің дағдарысқа қарсы қолданылатын құралдары
Құралдар
Тоқырау фазасында
Өрлеу фазасында
1. Ақша несие саясаты
Тақырып. Мемлекеттің әлеуметік және аймақтық саясаты
Тестілік тапсырмалар:
1.Егер үкімет нақты ТҰӨ деңгейін жоғарлатса, онда ол ......
а) салықты төмендетеді.
Тақырып. Экономикалық теорияның халықаралық аспектілері
Бақылау сұрақтары
1. Валюталық курстың түсінігі.
2. Валюталық курстың халықаралық жүйесі.
Тақырып. Қоғамдық өндірісті ұйымдастырудың экономикалық негіздері
(2 сағат)
Студенттердің өзіндік жұмысы.
Тапсырманың мақсаты:
1.
Тақырып. Нарық: түрлері, құрылымы, үлгілері. Сұраныс және ұсыныс.
(2 сағат)
1. Реферат тақырыптары: 1. Әлеуметтік – экономикалық саясаттағы шағын және орта кәсіпкерлікті
Тақырып. Өндіріс факторларының нарығы және факторлық табыстар.
(2 сағат)
Студенттің өзіндік жұмысы.
Өз бетінше оқуға қажетті сұрақтар.
Эканомикалық циклдардағы реттеудегі мемлекеттерді анықтау.
2. Инфляцияны болдырмаудың негізгі әдістері мен танысу.
3. Жұмыссыздықтарға көмектесу бағдарламаларын оқу.
Казақстан Республи
Тақырып. Мемлекеттің әлеуметік және аймақтық саясаты
(2 сағат)
Студенттердің оқытушылар мен өзіндік жұмысы.
Тапсырманың мақсаты:
Экономикалық теорияның орны мен ролі, пәні және әдіс- тәсілдері.
Сабақтың мақсаты:
-экономикалық теория пәнінің мәнін және экономикалық теорияның әдістерін о
Оғамдық өндірісті ұйымдастырудың экономикалық негіздері
Сабақтың мақсаты: экономиканың негізгі түсініктерін, ұғымдарын жалпы түрде қарастыру арқылы, оның әрү
Оғамдық шаруашылықтың формалары. Тауарлық өндіріс. Ақша.
Талдау сұрақтары:
1. Еркін бәсекелік шаруашылығы және ұйымдастырылған нарық. Тауар айырбасы. Еңбек қ
Семинар. Нарық: түрлері, құрылымы, үлгілері. Сұраныс және ұсыныс.
Семинар жүргізу жоспары:
Семинар сабағы «дөңгелек үстел» түрінде жүргізіледі. Студенттік топ санына байланысты 3-тен 6-
Бәсеке және монополия.
Сабақтың мақсаты:Нарықтық экономикадағы бәсекенің рөлін ашу, оның түрлерін талдау жасап қа
Капитал (қорларының) айналымы және толық айналымы.
Сабақтың мақсаты: Семинар сабағы «дөнгелек үстел» түрінде өткізіледі. Ол үшін 3-5 топқа студенттерді б
Семинар. Фирманың өндіріс шығындары және табыстары
Сабақтың мақсаты: Фирманың өндіріс шығындарымен мен табысының мән-мағынасын, тү
Ндіріс факторларының нарығы және факторлық табыстар
Сабақтың мақсаты: Өндіріс факторларының нарығының ерекшіліктерін қарастыру, олардағы қалыптасатын табыстардың бір бір
Лттық экономика жүйе ретінде
Сабақтың мақсаты
- ұлттық экономиканың дамуының негізгі мақсаты.
- негізгі макроэкономикалық кө
Экономикалық өсу және экономикалық цикл
Сабақтың мақсаты:Экономикалық өсудің мән-мағынасын, өлшемдерін, негізгі факторларын және модель
Жұмыссыздық пен инфляция экономикалық тұрақсыздықтың көрінісі ретінде
Сабақтың мақсаты:
1. Жұмыссыздық және инфляцияның салдары және себептерін аңықтау.
2. Мемлекетт
Практикалық семинар. Мемлекеттің әлеуметік және аймақтық саясаты
Сабақтың мақсаты:
1. Мемлекеттiң нарықтық экономикаға араласуының қажеттiгi және м
Практикалық семинар. Экономикалық теорияның халықаралық аспектілері
Сабақтың мақсаты:
Әлемдік шаруашылықтың мазмұның, құрылымын, негізгі теорияларын қажет, алға
АҒЫМДЫҚ, АРАЛЫҚ ЖӘНЕ ҚОРЫТЫНДЫ БАҚЫЛАУҒА АРНАЛҒАН МАТЕРИАЛДАР
1. Дедукция, индукция әдістері
2. Экономикалық теорияның функциялары
3. Өндіріс факторларына не жатады?
4. Экономиканың негізгі үш м&#
Бағалау жүйесі
№
Қойылатын талап
1-рубеж
2-рубеж
Бағалау деңгейі
Студентті
Новости и инфо для студентов