Экожүйе түсінігі. Экожүйенің тұрақтылығы және түрлері
Экожүйе түсінігі. Экожүйенің тұрақтылығы және түрлері - раздел Экология, Экология пәнінің анықтамасы, мақсаттары, міндеттері және әдістері. Экология дамуының тарихы. Экожүйе Деген Түсінік Белгілі Бір Дәрежемен, өлшеммен...
Экожүйе деген түсінік белгілі бір дәрежемен, өлшеммен, күрделілігімен немес пайда болу жолдарымен шектелмейді. Сондықтан жай жасанды, сонымен қатар организмдер мен олардың тіршілік ортасынан тұратын күрделі табиғи жүйелер үшін осы экожүйе деген терминді қолдануға болады.
Экожүйенің негізгі экологиялық көрсеткіштері тұрақты болады, себебі оның өзін-өзі сүйемелдеуге және өздігінен реттелуге қабілеттілігі бар. Осы қабілеттілікті Экожүйе гомеостазы деп атайды. Гомеостаз кері байланыс принципіне негізделген. Мысалы, популяция тығыздығының оптимумнан ауытқу нәтижесінде не туылым, не өлім-жітім артады.
Экожүйенің гомеостазы белгілі бір аралықтарда ғана сақтала алады. Экожүйелер гомеостазды сақтай отырып, өзгерумен қатар даму қабілеттілігі де бар, табиғи және антропогендік факторлар әсерлерінің нәтижесінде тұрақты бір жерден ізден таймай қайталанбайтын алмасуға түсіп, олардың жай түрден күрделі түрге өтуі де орын алады.
Кесімді шекті белгілейтін (лимиттейтін) факторлардың маңызьша алғаш рет Ю. Либих назар аударды. Ол минимум заңын белгіледі: осы заң бойынша астық (өнім) минимумда факторға байланысты болады. Егер топырақтағы пайдалы құрамдас бөліктер (компоненттер) тұтастай алғанда біркелкі жүйені және тек қандай да бір затты ғана білдірсе, мысалы, фосфор кұрамының саны минимумға жақын болса, онда бұл астықтың түсімін төмендетуі мүмкін. Тіпті, өте пайдалы минералдык заттардың топырақтағы оңтайлы құрамы, егер ол шамадан артык болатын болса, астықтың түсімін төмендетеді. Демек, факторлар максимумда бола отырып, кесімді шекте белгіленген (лимиттелген) болуы тиіс. Экологияның ең негізгі объектісі экологиялық жүйе, немесе экожүйе – тірі организмдер жиынтығының қоректену, өсу және ұрпақ беру мақсатында белгілі бір тіршілік ету кеңістігін бірлесе пайдалануының тарихи қалыптасқан жүйесі. Экожүйе деген терминді 1935 жылы бірінші рет ұсынған ағылшын экологы А.Тенсли. Ол экожүйенің құрамына организмдер де, абиотикалық орта да кіретін жер бетіндегі тірі табиғаттың негізгі функциялық бірлігі деп есептеуі және оның әр бөлігінің екіншісіне әсер ететініне назар аударады. Былайша айтқанда, экожүйе заттектердің айналымы мен энергия тасымалдануы жүретін табиғи бірлік. Экожүйеде заттектер айналымының жүруіне органикалық молекулалардың сіңімділік түрде белгілі қоры және организмдердің үш функционалды әр түрлі экологиялық топтары: продуценттер, консументтер және редуценттер болуы керек. Былайша айтқанда экожүйе зеттектердің айналымы мен энергия тасымалдануына жүретін табиғи бірлік.Экожүйеде зеттектер айналымның жоюына әкеп соқтырады.Экожүйеде организмдердің үш функциональды әр түрлі экологиялық топтары продуценттері, конуцементтер, ретутенттер болуы керек. Экожүйе концепциясы жердегі алғаш организмдер гетеротрофты болған. Автотрофты органикалық заттарды синтездесе, гетеротрофтар олармен қоректенеді. Проуценттерге өздерінің денелерін биоорганикалық қосылыстар есебінен құратынавтоторлық организм жатады. Олар өз денелеріне биоорганикалық қосылыстар есебінен құратын автоторлық оранизмдер жатады және күн көзі энергиясынан керекті энергиясын алады.
Экология п ніні аны тамасы ма саттары міндеттері ж не дістері Экология дамуыны тарихы... Экология б лімдері аутэкология демэкология эйдэкология... Литература Экология п ніні аны тамасы ма саттары міндеттері...
Принциптер және әсер ету деңгейі.
Экологиялық факторлар – бұл организге өзіндік белгілермен әсер ететін ортаның белгігі бір жағдайы мен элементтері. Олар абио
Экологиялық мекен орны.
Қайталанатын мерзімді факторлар бастапқы факторлардың өзгеру салдары болып саналады: температураға қатысты ауаның ылғалдылығы;
Коршаған ортаға факторлардың әсері
Бірақ осы факторлардың ұзақ уақыт әсер етуі, сондай-ақ оған бейімделуі туғызуы мүмкін. Организмге табиғи факторлард
Тіршілік иелерінің биосферадағы қызметі.
Жер кеңістігінде жүретін табиғи процестерге әсер тигізетін тіршілік екені туралы 19 және 20 ғасырлар аралығындағы еңбектерінде пікірін айтумен
Популяция түсінігі
Популяция -белгілі бір жерде белгілі бір уақытта мекен ететін бір түрге жататын ағзалардың (организмдердің) жиынтығы. Популяцияларды зерттеудің маңыз
Биоценоз және экожүйе
Биоценоз– бұл үш құрамнан - өсімдіктер, жануарлар мен микроорганизмдер құрамынан тұратын жүйе. Мұндай ж&
Атмосфера туралы түсінік, оның құрамы
Атмосфералық ауа – жердегі барлық тіршілік иелеріне қажетті - өмір сүретін ортадағы негізгі табиғи ресурстар мен элементтердің бірі. Адамдарды
Атмосфераның ластануының зардаптары
Атмосфералық ластану түрінде жер флорасы мен фаунасына және адамзат қоғамының өмірлік жағдайына әсер ететін ауада әртүрлі газдарды&
Кестесі
Шаңның пайда болу көздері
Саны (млн.т)
Теңіз тұздары
Топырақ шаңы
Атмосфераның ластануын сақтау және қорғау
Гигиеналық мөлшерлеу (нормалау) ғылыми-техникалық прогрестің органикалық бөлігіне айналды, ол сондай-ақ кең ауқымды әлеуметтік-гиг
Тиімді пайдалану проблемалары
Қазақстан Республикасының жер бетіндегі су ресурстарының орташа жылдық деңгей мөлшері 100,9 млрд. текше метр болып бағаланады, оның 56,5 млрд.
Табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану.
Су – тірі материяның негізі. Қазіргі кезде сулы ортада тіршілік ететін жанурлар түрінің саны 150000- ға жуық. Су физикалық, химиялық
Новости и инфо для студентов