Экологиялық қауіпсіздік Қазақстан Республикасының үлттық қауіпсіздігінің табиғи-тарихи негізі және қүрамдас бөлігі ретінде жеке адамның, қоғам мен мемлекеттің айналадағы ортаға шамадан тыс антропогендік әсердің салдарынан, сондай-ақ дүлей апаттардан, өнеркәсіптік авариялар мен күйреулерден қорғалу дәрежесімен айқындалады. Экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етудің негізгі субьектісі Мемлекет, сондай-ақ заңды және жеке тұлғалар болып табылады.
экологиялық қауіпсіздік тұжырымдамасы солардың негізінде птпсі және сыртқы саясат, құқықтық және экономикалық тетіктер, сондай-ақ қолайлы айналадағы ортаны қамтамасыз ету және сақтау мен экономиканың, адамның тұрақты дамуы, дүлей апаттар мен өнеркәсіптік авариялардың алдын алу үшін қажетті іс-әрекет бағыттары қалыптасатын мемлекет таныған принциптер мен басымдықтар жүйесін білдіреді.
Ауқымды әріптестікте стратегиялық мақсатқа қол жеткізу және елдің экологиялық қауіпсіздігінің басымдықтарын сақтау үшін біздің үйіміз-Жер планетасының тұтастығы мен табиғи өзара байланысты табиғатын мойындай отырып, Қазақстан үшін өзекті Айналадағы орта және даму жөніндегі Рио-де-Жанейро декларациясьшың мына принциптері тұрғысынан ұлттық мүдделерді қорғау қажет:
адамдар жайындағы қамқорлық елдің тұрақты дамуын қамтамасыз ету жөніңде күш-жігер жүмсауда басты орын алады және олардың табиғатпен үйлесімділікте салауатты және жемісті өмір сүруге қүқығы бар;
мемлекеттің өз табиғи ресурстарын игеру жөніндегі егемеңді құқығын іске асыруы және ұлттық юрисдикцияның қолданылу шегінен тыс басқа мемлекеттердің немесе аудандардың айналадағы ортасына келтірген залалы үшін жауапкершілікті мойындауы:
айналадағы ортаны қорғау мен дамыту жөніндегі құқығын іске асыру қазіргі және болашақ ұрпақтардың қажеттіктерін әділетті қанағаттандыруды қамтамасыз етуге тиіс;
экологиялық тұрғыдан мейлінше шетін ел ретінде Қазақстан саясатында оның қажеттіктері мен мүмкіндіктерін пайдалану және басым түрде есепке алу;
Жердің экологиялық жүйесін сақтау, қорғау және оның салауатты жай-күйі мен тұтастығын қалпына келтіру мақсатындағы ауқымды әріптестік пен ынтымақтастық;
өндіру мен тұтынудың тіршілік етуге қабілетсіз үлгілерін азайту және істен шығару әрі тиісті демографиялық саясатты қуаттау негізінде тұрақты даму мен неғұрлым жоғары өмір сүру дәрежесіне қол жеткізу;
айналадағы ортаны тиімді пайдалануда әйелдердің маңызды ролі және оларды тұрақты дамуға қол жеткізу үшін жан- жақты қатысуының қажеттігі;
барлық мүдделі азаматтардың экологиялық мәселелерді шешуге пәрменді қатысуы үшін жағдайлар туғызу, мемлекеттің айналадағы ортаның сапасы мен қауіпті материалдар жөнінде ресми ақпараттың ашық болуын, жұртшылықтың шешімдер қабылдау процестеріне қатысу мүмкіндігін қамтамасыз етуі, жұртшылықтың хабардарлығын дамыту және қуаттау.
Осы Тұжырымдама биологиялық әр алуандылықты (тірі организмдерді қорғауды, сол сияқты теңдей дәрежеде ландшафт ерекшеліктерін қорғауды қоса алғанда) міндетті түрде сақтау шарты мен адамның өмір сүруі үшін қолайлы ортаны ұтымды деңгейде қамтамасыз ету мен ұстаудың принциптерін, стратегиялық мақсатын, міндеттері мен тетіктерін айқындайды. Оның іргесіне өндірістің ұтымды дамуы, табиғи ресурстарды тиімді пайдалану мен айналадағы ортаны қорғау негізінде адамдардың өмір сүруі үшін қолайлы жағдайлар туғызу стратегиясы қаланған.
Осы орайда экологиялық қауіпсіздіктің мемлекеттік саясаты мыналарға негізделеді:
«табиғаттың пайдаланушы және ластаушы төлейді», адамның денсаулығы мен айналадағы ортаға келтірілген залалға өтем жасаудың және экологиялық себептермен зардап шеккендерді әлеуметтік қорғаудың міндеттілігі принципін енгізу,
айналадағы ортаға және адамға тигізілетін әсердің мемлекет белгілеген шекті деңгейін сақтау және әкімшілік-әлеуметтік бірліктердің айналадағы ортаның жай-күйі мен ластанудың шекарадан асыра таралуы үшін өзара жауапкершілігі;
халықтың және/немесе аумақтың экологиялық қауіпсіздігіне қатер төндіруі ықтимал өндірістік және өзге де іс әрекетті жүзеге асыруға рұқсат берілу тәртібі; құрылыс салу, қайта қалпына келтіру және кез келген өнім өндіру жобаларына, бағдарламаларына мемлекеттік экологиялық және санитарлық-эпидемиологиялық сараптама жүргізудің міндеттілігі;
бүлінген аймақтарды (акваторийлерді), экологиялық жүйелер мен табиғат кешендерін уақтылы анықтау және қалпына келтіру;
экологиялық қауіп пен экологиялық қауіпсіздік саласында жүзеге асырылатын іс -әрекеттер жөнінде азаматтар мен ұйымдарды толық, сенімді және уақтылы ақпаратпен қамтамасыз ету;
айналадағы ортаны қорғауды және табиғат пайдалануды реттейтін халықаралық құқықтың, Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарының нормаларын сақтау;
экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы халықаралық іс әрекетке міндетті түрде қатысу;
Экологиялық қауіпсіздіктің стратегиялық мақсаты мен міндеттері:
халықаралық қатынастар мен интеграциялық процестерде экологиялық мәртебенің ерекшеліктерін тиісінше есепке алуды;
экологиялық қауіпсіздік пен тұрақты табиғат пайдалану жөніндегі аса маңызды, соның ішінде іргелі проблемалар жөнінде ғылыми зерттеулерді оза дамытылуын қамтамасыз етуді:
айналадағы ортаның жай-күйіне жүргізілетін бірыңғай мониторинг жүйесін енгізуді;
Қазақстан Республикасының табиғи ортасы сапасының жай күйін бағалауды, оның аумағын экологиялық аудандастыру мен арнаулы картаға түсіруді;
айналадағы ортаны қорғауды және табиғат пайдалануды басқаруды реттейтін табиғат қорғау заңының жүйесін жасауды;
экологиялық бақылау мен нормалау жүйесін жетілдіруді;
табиғат пайдалануды жоспарлдауды, айналадағы ортаны қорғау мен тұрақты табиғат пайдаланудың экологиялық бағдарламалары, схемаларын әзірлеуді;
экологиялық білім және тәрбие жүйесін дамытуды;
айналадағы ортаны қорғау мен табиғат пайдаланудың экономикалық тетігін жасауды;
айналадағы ортаны қорғау, табиғат пайдалану мен дүлей апаттардан сақтану проблемалары жөнінде халықаралық ынтымақтастық бағдарламаларын әзірлеуді қамтиды.
Осы Тұжырымдаманы іске асырудың негізгі стратегиялық бағыттары –ресурс сақтаушы экологиялық таза технологиялар әзірлеу және енгізу, жұмыс істеп тұрған өндірістік процестерді модерлендіру және жетілдіру жолымен республиканың әлеуметтік –экономиалық және адам тұрғысынан дамуын қамтамасыз ету.