Сурет. Экологиялық сукцессияны көрсететін тәжірибе

 

Тәжірибеде әртүрлі жүзетін балдырлар және олардың тұтынушылары талшықтылар, құрттардан тұратын планктонды бірлестігі болатын дақылдары бар төрт банка пайдаланылады. 1-ші банкада (сол жақта) кәрі және тұрақты бірлестік орналастырылады. Бұл банкадағы бірлестіктің жағдайы тепе-теңдік жағдайға сәйкес келеді. Басқаша айтқанда, бірлестікке келетін энергияның үлкен бөлігі жаңа биомассаның өсуіне емес, организмдердің тыныс алуына жұмсалады. Егер кәрі дақылға жас дақылдық ортаны қоссақ, экологиялық жүйе қозғалысқа келеді.

2-ші банкада сукцессияның басталған кезеңі көрсетілген. Мұнда түрдің алуан түрлілігі төмендей бастайды. Ортаның қорегін жоғарылатқанда балдырлардың бір немесе екі түрі үстемдік орнатады. Бәсекелестіктің жоғары қабілеттілігіне байланысты популяцияның өсуі және басқаларын ығыстыруы байқалады. Осындай жағдай табиғи суларда байқалады, өйткені балдырлар өз денесінде органикалық заттарды көп мөлшерде синтездеп, бірлестіктің жалпы бастапқы өнімділігін күрт өсіреді және осы өнімділік жалпы тыныс алудан артық болады. Басқаша айтқанда, сукцессияның бастапқы кезеңінде гетеротрофтылықтан автотрофтылық жоғары болады.

Ал соңғы екі банка (оң жақта) бірлестік жағдайының төзімділігінің тепе –теңдікке біртіндеп қайта келуін көрсетеді. Түзілген бастапқы өнімділікті қарқынды пайдалануға ұмтылатын гетеротрофты организмдердің дамуы кәрі дақылдардың қартаюының көрсеткіші болып табылады.