Лттық сана-сезімнің өсуі.

 

XIX ғ.ортасынан бастап Үндістан ағылшын капиталының көзіне айналды.Өзінің капиталын шай,кофе плантацияға қойды.1877ж. елде 52 тоқыма фабрика болды.Үндістанда капиталистік қоғам яғни,буржуазия мен жұмысшы табы пайда болды. Елде біртіндеп ұлттық буржуазиялық идиология тарай бастады.Діни этникалық ілімдер пайда болды.1875ж. Гуджарадтық Брахман Дсиянанд Сарасвати Арейлер қоғамын құрды.Олар ескі Арейлер дініне оралуды ұсынды.Сонымен қатар Калькуттада мұсылман әдеби ұлттық ассосация құрылды.Мұсылман ағартушысы Саид Ахмад ханның қызметі жанданды.Пунада тарихшы Махадсва Говинді Ранаденің қоғамы құрылды.Елде жаппай ішкі-сырқы қайшылықтар шиеленісті.1859-62 жылдары шығыс Бенгалияда Индига көтерілісі басталды.Бұл көтеріліс ағылшын кәсіпкерлігіне қарсы бағытталды (жұмысқа байланысты).Пенджабта антифеодалдық,антиотарлық күрестер жүрді.1873-75 жылдары Кенглия бастаған қарулы шаруалар көтерілісі жүрді.1876 ж.ағылшындар тарапынан бұл көтеріліс басып тасталынды.1870-80жылдары Махараштрада Васудева Бальванда Пхатке бастаған шаруалар қозғаласы басталды.XIX ғ. Ұлттық сана-сезім өсіп, ұлттық буржуазия мен британ отаршылдары арасында қайшылықтар шиеленісе түсті.Үндістанда демократиялық -радикалды қанат буржуазиялық ұлттық қозғалыс басталды.Осындай радикалды топ өкілі ,көсемі Бал Гангадхар Телак алға шықты.1879ж ол тұтқындалды. XX ғ.басында Үндістан өнеркәсіптік жағынан дамыған мемлекет болды.1893-1907ж. Ағылшын инвестициясы темір жол, суару жуйелеріне, жеке меншік капиталына құйылды.1905ж. еде 165 шетел компаниялары жұмыс істеді. Елде арендалық төлем өсті, шаруалар жерге құқығынан айырылды.Күйзелген шаруалар помищиктерге қарсы көтеріліс басталды.1894ж. Ассанда,1896ж. Малловарда, 1899ж. Орталық Үндістан провинциясында қозғалыстар жүрді.1905ж шілдеде ағылшын отаршыл үкіметі Бингалияны блу туралы үкім шығарды.Бұған үнділер мен мұсылмандар қарсы шықты. Елде демонстрациялар жүрді.1905ж 16-шы қазанда Бенгаляны бөлу туралы заң күшіне енді.Ұлттық конгресс ұсынысымен бұл күн ұлттық қара күн деп аталды.Ағылшын товарларына жаппай байкот жарияланды. Бұл қозғалыс Свадеш қозғалысы деп аталады.Оның басты мақсаты-Үнді ұлттық өндірісін дамыту.Олар ұлттық өнеркәсіпті дамыту үшін қаражат жинай бастады.Свадеш кооперативі ұйымдастылылды.Бұларға Сварадж қозғалысы қосалды.1906жылдан бастап Бенгалида жергілікті патриоттық одақтар құрылды.Экономикалық ереуілдер болды. 1906ж Каькуттада ұлттық конгресс съезі өтіп, Дилактың ұсынысы бойынша Сварадж бағдарламасы қабыданды.Осы кезден бастап ұлттық когнгресте іріткушіліктер пайда болды.Гилак және оның жақтастары қуылды.1908ж елде жұмысшылар қозғаласы жүрді. Ағылшын үкіметі репрессия жүргізді. 1908ж Гилак тұтқындалып 6 жылға жер аударылды.Бомбейде жаппай жұмысшылар еруілі басталды. Осылайша 1905-08 ж елде революция жүрді. 1909ж ағылшын парламенті Үнді заң шығару кеңестері туралы акт қабылдады.1911ж британ үкіметі Бенгалияны бөлу туралы заңды қайта қарастырылды.Бенгалияның шығысы мен батысы қайта қосылды. Бихари Урисса жері жеке меншік провинция болып бөлінді.Ассам жеке провинция блып бөлінді.Астана Калькуттадан Делиге ауыстырылды.Үндістандағы XX ғ басындағы революция жеңіліс тапқанымен халықтың ұлттық сана-сезімі өсті.