Күрес.

Жаңа дәуірде Жапония феодалдық-қоғамдық-экономикалық дамуда өзіндік ерекшеліктерімен сипатталады. XVII-XVIIIғғ. Жапониядағы феодалдық қатынастардың дамуы Батыс елдерімен ұқсас болды, яғни бұл елде Азиядағы ең жоғары ұйымдасқан феодалдық қатынас үстем етті. Шаруа шаруашылығы экономиканың ең басты тірегі болды.

1595ж. Хэдиёси орталық өкіметті күшейту мақсатында 5 тайродан тұратын жоғары басқару ұйымын құрды. Оған: Токугава Иэясу, Маэда Тоссиэ, Уэсуги Кагэкацу, Мори Тэрумота, Укита Хидэиэ кірді. Бұл министрліктер арасында билік үшін бақталастық жүрді. 1600ж. Токугава Иэясу Сэкигахара түбіндегі шайқаста жеңіске жетіп, өз қолына билікті алып, 1603ж. «сегун» атанды.

XVIIғ. басында Жапонияда 260-тай ірі және майда князьдықтар болды. Елде жер 2-ге бөлінді: мемлекеттік (сегун иелігі) және жеке меншік (князьдар, храмдар және монастырьлердің иеліктері). Жапонияда феодолизмге тән ерекшелік – ашық крепостнойлық құқықтың жоқтығы. Тогукавтық Жапония кезінде Эдо, Осака, Киото, Нагоя, Нагасаки, Хаката қалалары қолөнер және сауда орталықтары болып табылды.

1614ж. елде шет жердік дінді таратуға тыйым салынып, ерекше бұйрық бекітілді. 1636ж. бастап жапондықтарға өз елінің территориясынан кетуге, үлкен кемелер салуға тыйым салынды. Шет ел көпестеріне дін таратуға рұқсат бермеді, олар тек саудамен айналысты.

1637ж. Нагасаки түбінде феодалдарға қарсы шаруа көтерілісі болды. Ол діни сипатта да жүргізілді. Бұл көтеріліс басып тасталынғаннан кейін елді шетелдіктер үшін жабуға бұйрық берілді. 1638ж. Токугава бұйрығы бойынша елден голландықтардан басқа барлық шетелдіктер шығарылды. Елдегі Нагасаки порты ғана жылына 2 рет Корей және Қытай кемелеріне ашық болды. Токугава династиясының тұсында синто және буддизм жоғарғы деңгейге жетті.

Жапонияны сыртқы дүниеден оқшалау толық түрде жүрген жоқ. Сегунат голланд тілін білетін шенеуніктер арқылы Оңтүстік-Шығыс Азияға жіберілген кемелерден Батыс әлемі туралы мағлұматтар алып отырды. XVIIIғ. басында Жапонияға көршілес Ресейдің Тынық мұхит жағалауына шығуы және осы жерді игеруі туралы мәліметтер жетті. Жапония оқшалау саясатын жүргізген кезде огрыстар өз иелігіне Шығыс Сібірді қосып алып, Охот теңізіне қарай жорыққа шықты. 1697ж. Атласовтың саяхатынан кейін Ресейге Камчатка қосылып, XVIIIғ. басында Шантар және Курил аралдарын зерттеу басталды. XVIIIғ. II жартысында Парамушир, Шуншур, Симушир, Уруп және Итруп аралдарында орыс қоныстары пайда болды. Ал жапондық географы Могами Токунай 1768ж. бірінші рет Уруп және Итруп аралдарында зерттеу жүргізіді.

Лаксманның сауда қатынасын орнату мақсатындағы саяхаты 1792ж. сәтті өтті. Ол ресми өкіл ретінде қабылданып, Нагасакиге жылына бір рет бір орыс кемесін кіргізуге жазбаша рұқсат алды. Бұл орыстардың елді жабудан кейін алған бірінші жетістігі. 1806-07жж. Головниннің саяхаты сәтсіз болды. Токугава өкіметі әрі қарай шетелдіктерді кіргізбеу саясатын жалғастырды.

XIXғ. ортасында Жапонияның ауыл шаруашылығында дағдарыс белгілері пайда болды. Қалалық жерлерде мануфактура саны көбейді. Елдегі жағдай жергілікті шаруалар көтерілісіне әкелді. 1837ж. Осакада Осио Хэйхатира көтерілісі жүрді. Осио сегунат шенеуніктерінен сауда байланыстарын дамытатын шаралар қолдануды өтінді. 1837ж. 17 ақпанда 300 қаруланған әскер көтерілісі болды.

XIXғ. 40жж. Англияның Қытайды отарлау үшін күресі айқындала түсті. Ал АҚШ үшін Қиыр Шығыс аймағы үлкен тауар рыногы болып саналды. 1845ж. конгресте Жапониямен сауда байланысын орнату шешімі қабылданды. Бірақ та Жапония тарапынан қарама-қарсылық білдірілгендіктен, соғыс экспедициясын бастауға тура келді. 1853ж. 3 шілдеде Урага бухтасына Пери эскадрасы жіберілді. 1854ж. 31 наурызда Канагавада бірінші жапон-американ келісіміне қол қойылды. АҚШ кемелері Симодо және Хаккодатэ порттарына кіруге рұқсат алды.

1854ж. қазанда ағылшын-жапон келісіміне қол қойылды. 1855ж. ақпанда Ресей мен Жапония арасында Симодо келісіміне қол қойылып Курил аралдары Ресей иелігі деп танылды. 1854ж. 31 наурызда, 1858ж. 29 шілдеде американ-жапон; 1856ж. 30 қаңтарда, 1858ж. голланд-жапон; 1854ж. 14 қазанда, 1858ж. 26 тамызда ағылшын-жапон; 1858ж. 9 қазанда француз-жапон; 1858ж. 7 ақпанда, 1858ж. 19 тамызда орыс-жапон келісімдеріне қол қойылды. Бұл келіссөздер елдегі саяси күйзеліс пен билеуші топ арасындағы іріткушілікке әкелді. Сондай-ақ Жапонияны күшпен ашу және Батыс елдермен келіссөздерге отыру елдің экономикасына өзгерістер әкелді. Сыртқы сауда жанданып, бірнеше порттар ашылды. Шетелге шығаратын тауарлардың 50-80% жібек, шай, мақта, мыс, балық және теңіз өнімдері құрады. Ал шет елдерден жіп пен жүн маталары тасылды.

Жапонияны күштеп ашу және батыс елдермен теңқұқықсз келісімге отыру ХІХ ғ. ортасында ел экономикасына өзгерістер енгізді. ХІХ ғ. 60-шы жж. басында сауда үшін Канагава, Нагасаки және Хакодатэ порттарының ашылуы сыртқы сауданы жандандырды.Жапон экспортының көпшілігін жібек, шай, мақта, мыс, балық және теңіз өнімдері құрады. Елге әртүрлі өнеркәсіп тауарлары мен жіп, жүн және мақта маталары әкілінді.

1868ж. елде 50-ге жуық ауыр өнеркәсіп, 100-ге жуық жеңіл өнеркәсіп салынды. Жалпы бағаның өсуі халық жағдайын күйзеліске ұшыратты. Жерден айырылған шаруалардың қалаға кетуі жұмыссыздыққа әкелді. Елде антифеодалдық көтерілістер бой көтерді. 1860-1867 жылдар арлығында шаруалр көтерілісі 50-шы жж. қарағанда екі есеге көбейді.

1869ж. мамырда Токайдо түбіндегі күресте Токугава феодалдық ұйымының үстемдігі жойылды. Билікке Муцухито келді. Оның билік құрған кезеңі мейдзи кезеңі (ағартушылық кезең) деп аталды.

Жаңа үкіметтің бағдарламасының айрықша радикалы ерекшелігі болмады. 1867-1868 жж. оқиғаның қозғаушы күші:

1.Оппозициялық дворянство, яғни билеуші династияны құлатуға ұмтылған феодалдық княздар және ақсүйектер. Олар өздерінің талаптарын қанағаттандыратын обилеушімен алмастыруды көздеді.

2. Жас, әрі экономикалық әлсіз және саяси тәжірибесіз буржуазия.

3. Қала және ауыл тобырлары.

Шаруалар көтерілістері мен қала ереуілдері токугава феодалдық құрылысын әлсіреткен негізгі күш болды. Бірақта буржуазияың әлсіз экономикалық позициясы мен олардың мүдделерінің феодалдардың мүдделерімен тоғысуы оның саяси жетілмегендігін көрсетеді. Буржуазия феодалдарға қарағанда өзінің одақтастары-шаруалар мен қалалықтардан сескенді. Сол себепті де 1867-1868 жж. революцияның жартылай, аяқталмағандығы.

1872ж. наурызда 3 сословие бекітілді: жоғары дворяндық – даймё және кугэ; дворяндық – самурайлар, әскери топтар; қарапайым халық. Осы жылы елде жалпыға бірдей әскери міндет енгізілді. 1873 жылы Токиода әскери академия ашылды. Капиталистік Жапонияда әскер еуропа үлгісінде жасақталғанмен оның идеологиялық негізі ортағасырлық самурайлардың моралі бойынша құрылды. Олар ортағасырлық «бусидо», синтоизм кодекстерін қолданды.

1872-73жж. аграрлық реформалар жүргізілді. Жерді сатуға және сатып алуға рұқсат берді. 1873ж. жер салығын өзгерту туралы заң қабылданды. Күріштің орнына ақшамен салық төлеу ауыстырылды. Жерден түскен салық мемлекеттің кірістің 80%-н құрады. Помещиктік жер иеленуді және жоғарғы жер салығын сақтаған аграрлық жартылай реформалар нәтижесінде капиталистік типтегі мықты өзбетінше шаруа шаруашылықтарын құру үшін тиімді шарттар түзелген жоқ. Елдегі буржуазиялық реформалар капиталистік қатынастың дамуына әрекет етті. Буржуазиялық революцияның аяқталмағандығы барлық реформалардан көрініс тапты. Елде көтеріліс саны өсті. 1868-1878 жж. аралығында 185 көтеріліс тіркелді. Елде самурайлар көтерілісі басталды. 1877ж. Сацум көтерілісі жеңіліске ұшырады.

Бірақта Мэйдзи буржуазиялық революциясы маңызды оқиғалардың бірі.