FİZİK TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ

 

Açısal Momentum: Bir ya da bir grup parçacığın dönme hareket miktarı. (ђ/2π) biriminin (ђ, Planck sabitidir) tam sayı ya da kesirli katları cinsinden ölçülür.

Alan: Uzay-Zamanda nerede ölçüldüğüne bağlı büyüklük. Örnek olarak hava basıncı ve sıcaklık dağılımı verilebilir. Bir alandaki salınımlara “Dalga” denir.

Alan Denklemleri: Bir alanın zamana bağımlılığını belirleyen yasalar.

Atom: Proton ve Nötronlardan oluşan ve bir çekirdeği bulunan ve çekirdek etrafında dönen elektronlardan oluşan kimyasal elementlerin yapıtaşı.

Antropik İlke: Başka türlü olması durumunda, benzer bir durum elde edilemeyeceği için, evreni olduğu gibi kabul etmemizi ileri süren düşünce. Bu ilke, yaratıcının Kâinatın yaratılışında en mükemmel modeli seçtiği şeklinde de yorumlanabilir.

Belirsizlik İlkesi: Bir parçacığın hem konumu hem de hızı hakkında hiçbir zaman emin olunamayacağını ileri süren, Karl Werner Heisenberg (1901-1976) tarafından formülleştirilmiş ilke.

Birleşik Kuram: Dört temel kuvvetin ve maddenin hepsini tek bir çatı altında açıklayan herhangi bir teori. Bu kuram, Vahdaniyyetçi ve tümdengelimli düşünce sistemlerinin (İslam Fiziği de dahil) evrenin yaratılışını açıklamak için kullandıkları pozitivist bir yaklaşımdır.

Bozon: Spini tamsayı olan ve kuvvet alanlarının taşıyıcısı olan temel bir parçacık veya sicim.

Büyük Birleşik Kuram: Elektromanyetik, güçlü ve zayıf kuvvetleri birleştiren bir kuram.

Büyük Patlama (Big Bang) Teorisi: Evrenin yaklaşık 15 milyar yıl önce sonsuz yoğunluktaki bir tekillik noktasından başlayarak açıldığını ve yoktan var edildiğini (yaratılışı) öngören teori.

Dalga Fonksiyonu: Kuantum mekaniğindeki bir taneciğin, uzayın her bir noktasında bulunma olasılığını belirleyen bir nicelik.

Döteryum:Bir proton ve bir nötrondan oluşan Hidrojenin ağır bir izotopu H2.

Elektrik Alanı: Elektrik yükünün oluşturduğu kuvvet alanı. Elektrik yüklü parçacıkların (elektronların) hareketini belirler.

Elektromanyetik Dalgalar: Maxwell denklemlerine göre birçok ışınım çeşidini tanımlayan manyetik ve elektrik alan kuvvetlerinin herhangi bir düzlemde polarize hareketi.

Elektron: Tüm atomlarda bulunan hafif, negatif elektrik yüklü parçacık.

Enerji:Durgun kütlesi M, hızı v olan bir parçacık için hareket (“kinetik”) enerjisi yaklaşık olarak 1/2Mv2’ye eşit, durgun kütle enerjisi de Mc2’ye eşit olarak tanımlanan nicelik.

Entropi:Bir fiziksel sistemin düzensizlik derecesiyle ilgili temel bir termodinamik nicelik. Isısal dengenin sürdürülegeldiği her süreçte entropi korunur. Termodinamiğin ikinci yasasına göre, hiçbir fiziksel sistemde ve kimyasal tepkimede toplam entropi asla azalmaz (ΔS≥0).

Esir:Bütün Uzay-Zamanı boş yer bırakmayacak şekilde dolduran madde dışı bir ortam.

Fermion: Spinleri kesirli tamsayı (1/2, 3/2,...gibi) olan tüm madde parçacıklarına verilen ortak ad.

Görelilik (Genel): 1906-1916 yılları arasında Albert Einstein tarafından geliştirilen kütleçekim kuramı. Genel göreliliğin (Relativite) esas düşüncesine göre kütleçekim, uzay-zaman sürekliliğinin eğriliğinin bir etkisidir.

Graviton:Kütleçekimi dalgalarının enerji kuantası.Kütleçekimi kuvvetini taşır ve spini 2’dir.

Galaksi: 1012 Güneş kütlesine kadar kütle içeren, kütleçekim alanı ile birbirine bağlı geniş bir yıldızlar topluluğudur. Bizim içinde bulunduğumuz galaksiye “Samanyolu” adı verilir. Galaksiler şekillerine göre genellikle eliptik, sarmal ya da düzensiz olarak sınıflandırılırlar.

Hidrojen: Kâinatta En hafif olan ve en bol bulunan kimyasal elementtir.Tek elektronu vardır.

Helyum: İkinci en hafif ve en bol kimyasal elementtir.Çekirdek etrafında iki elektronu vardır.

Işık Hızı: c ile gösterilen ve hızı saniyede 299729 km. olan temel fiziksel sabit. Fotonlar, Nötrinolar ve Gravitonlar gibi parçacıklar ışık hızı ile hareket ederler.

Işık Konisi: Belirli bir olaydan geçen ışık ışınlarının olası yönlerini belirleyen uzay-zamandaki bir yüzey.

Kaluza-Klein Teorisi: Thomas Kaluza ve Oskar Klein tarafından geliştirilen sıkı bir şekilde içine kapanmış uzay ve zamanın yeni (extra) boyutlarını anlatan teori.

Koordinatlar: Uzayda bir noktanın konumunu ya da bir vektörün yönü ve büyüklüğünü belirleyen sayılar.

Karadelik: Kütleçekiminin çok kuvvetli olması sebebiyle, ışık da dahil hiçbir şeyin kaçamayacağı bir uzay-zaman bölgesi.

Kuantum Mekaniği: Klasik mekaniğin yerine geçmek üzere 1920’lerde geliştirilen temel fiziksel kuram. Kuantum mekaniğinde dalgalar ve parçacıklar, aynı temel nesnenin iki görünümüdür. Verilen bir dalgayla ilişkili parçacık, onun kuantumudur.

Kuantum Kütleçekimi:Kuantum mekaniği ile genel göreliliği birleştiren kuram.

Kuark: Güçlü çekirdek kuvvetine ait temel parçacık.

Kütleçekim Alanı: Elektromanyetik kütleçekim dalgalarını taşıyan kuvvet alanı.

Manyetik Alan: Hareket eden manyetik yüklerin oluşturduğu Manyetik kuvveti taşıyan kuvvet alanı.

Manyetik Monopol: Manyetik kuvveti oluşturan ve sadece tekillik noktasında olan parçacık.

Maxwell Teorisi: Elektrik, Manyetik ve Kütleçekim alanları arasındaki ilişkiyi belirleyen diferansiyel denklem takımı.

Molekül: Kimyasal bir maddenin çeşitli atomlardan oluşan en küçük birimi.

Nükleer fisyon: Bir çekirdeğin, iki veya daha fazla sayıda küçük çekirdek oluşturmak üzere parçalanarak enerji serbest bıraktığı fiziksel süreç.

Nükleer füzyon:İki çekirdeğin çarpışarak daha büyük ve ağır bir çekirdek oluşturduğu fiziksel süreç.

Planck Ölçeği:Değeri, ђ (Planck sabiti)=1,66×10-33 cm. uzunluğa, 22 mikrogram kütleye ve 5,4×10-44 saniyeye eşit olan zamanı belirleyen ölçek sistemi. Bu birimlerde ifade edildiğinde, ışık hızı c ve Newton kütleçekim sabiti G bire ve Planck sabiti (ђ) 2π’ye eşittir.

Pozitron: Elektronun antiparçacığı.

Sicim Teorisi: Parçacıkları uçları açık yada kapalı halka şeklinde sicim parçaları olarak gösteren teori. Değişik parçacık türleri bir sicimin farklı titreşim kiplerine karşılık gelir.

Sınır Koşulları: Fiziksel bir sistemin ilk koşulları veya uzay-zaman sınırındaki bir değeri.

Spin: Bir parçacığın dönme hareket miktarını belirler.Elektronun spini 1/2, Gravitonun 2’dir.

Tekillik:Uzay-zamanın eğriliğinin sonsuz olduğu, uzay-zamandaki bir noktadır.

Termodinamik: Dinamik bir fiziksel sistemdeki enerji, iş, ısı ve entropi arasındaki ilişkiyi belirleyen temel fiziksel kanunlar bütünü.

Trityum: Hidrojenin kararsız ağır izotopu H3.

Vektör: Uzayda bir yönü ve boyutu bulunan fiziksel büyüklük.