ìåìëåêåòò³ê áàñқàðó àÿñûíäà қîғàìäûқ қàòûíàñòàðäû ðåòòåéò³í құқûқòûқ àêò³ëåðä³ ³ñêå àñûðóғà áàғûòòàëғàí құқûқòûқ ìәæáүðëåó áîëûï òàáûëàäû.
Әê³ìø³ë³ê ìәæáүðëåóä³ң øàðàëàðû ӛòå êӛï æәíå îëàð әðòүðë³. Îëàð қîëäàíó ìàқñàòòàðû, íåã³çäåìåëåð³ ìåí òәðò³á³ áîéûíøà àéûðûëàäû, áұë îëàðäû òîïòàñòûðó үø³í îáúåêòèâò³ òүðäå àëғûøàðò æàñàéäû.
Қîғàìäûқ қàòûíàñòàðäûң æәíå îñû қàòûíàñòàðғà құқûққà қàðñû қîëñұғóøûëûқ æàñàóäûң îáúåêòèâò³ê ñèïàòûìåí àéқûíäàëàòûí құқûқòûқ òәðò³ïò³ қàìòàìàñûç åòóä³ң ìàқñàòòàðû ìåí òәñ³ë³íå áàéëàíûñòû әê³ìø³ë³ê ìәæáүðëåóä³ң áàðëûқ øàðàëàðûí үø òîïқà áӛëóãå áîëàäû:
1. әê³ìø³ë³ê-àëäûí àëó øàðàëàðû;
2. әê³ìø³ë³ê-æîëûí êåñó øàðàëàðû;
3. әê³ìø³ë³ê æàçàëàó øàðàëàðû.
Әê³ìø³ë³ê ìәæáүðëåó øàðàëàðû құқûқ áұçóøûëûқòûң íåìåñå қàíäàé äà á³ð æàғûìñûç ñàëäàðëàðäûң ïàéäà áîëóûíûң àëäûí àëóғà áàғûòòàëғàí; ñîñûí, åãåð құқûқ áұçóøûëûқ áîëàòûí áîëñà, îíäà îëàðäûң ìàқñàòû – îíû òîқòàòó æәíå òåê êåé³í³ðåê қàíà æàçà қîëäàíó, ÿғíè құқûқ áұçóøûíû æàçàëàó қàæåòò³ã³ ïàéäà áîëóû ìүìê³í.
Әê³ìø³ë³ê – æàçàëàó øàðàëàðûíûңíåìåñå әê³ìø³ë³ê æàçàëàðäûң àéðûқøà ìàңûçû áàð.
Әê³ìø³ë³ê æàçàëàð әê³ìø³ë³ê-ìәæáүðëåó øàðàëàðûíûң á³ð òүð³ áîëûï òàáûëàäû. Әê³ìø³ë³ê æàçà, - äåë³íãåí ӘҚÁòÊ-ң 44-áàáûíäà – îñûғàí çàңìåí óәê³ëåòò³ê áåð³ëãåí ñóäüÿ, îðãàíäàð әê³ìø³ë³ê құқûқ áұçóøûëûқ æàñàғàíû үø³í қîëäàíàòûí ìåìëåêåòò³ê ìәæáүðëåó øàðàñû áîëûï òàáûëàäû æәíå îñûíäàé құқûқ áұçóøûëûқ æàñàғàí àäàìíûң îñû Êîäåêñòå êӛçäåëãåí құқûқòàðû ìåí áîñòàíäûқòàðûíàí àéûðóғà íåìåñå îëàðäû øåêòåóãå ñàÿäû. Әê³ìø³ë³ê æàçà қîëäàíóäûң ìûíàäàé ìàқñàòòàðû áåëã³ëåíãåí: à) әëåóìåòò³ê әä³ëåòò³êò³ қàëïûíà êåëò³ðó æәíå құқûқ áұçóøûëûқòû æàñàғàí àäàìäû çàңäàð òàëàïòàðûí ñàқòàó æәíå құқûқ òәðò³á³í құðìåòòåó ðóõûíäà òәðáèåëåó; ә) құқûқ áұçóøûíûң ӛç³í³ң äå, ñîë ñèÿқòû áàñқà àäàìäàðäûң äà æàңà құқûқ áұçóøûëûқ æàñàóûíûң àëäûí àëó.
Әê³ìø³ë³ê æàçàëàðäûң òүðëåð³:
Îëàðäûң ìûíàäàé òүðëåð³ áàð: 1)åñêåðòó æàñàó, 2)әê³ìø³ë³ê àéûïïұë ñàëó, 3)әê³ìø³ë³ê құқûқ áұçóøûëûқòû æàñàó құðàëû íåìåñå îíûң ò³êåëåé îáúåêò³ñ³ áîëғàí çàòòû ӛòåì³í òӛëåï àëûï қîþ, 4)әê³ìø³ë³ê құқûқ áұçóøûëûқòû æàñàó құðàëû íåìåñå îíûң ò³êåëåé îáúåêò³ñ³ áîëғàí çàòòû ñîë ñèÿқòû әê³ìø³ë³ê құқûқ áұçóøûëûқ æàñàó ñàëäàðûíàí àëûíғàí ìүë³êò³ òәðê³ëåó, 5)àðíàóëû құқûқòàí àéûðó, 6)ëèöåíçèÿäàí, àðíàóëû ðұқñàòòàí, á³ë³êò³ë³ê àòòåñòàòûíàí àéûðó íåìåñå қûçìåòò³ң áåëã³ë³ á³ð òүð³íå íå áåëã³ë³ á³ð ³ñ-әðåêåòòåð æàñàóғà îíûң қîëäàíûëóûí òîқòàòà òұðó, 7)æåêå êәñ³ïêåðä³ң қûçìåò³í òîқòàòà òұðó íå îғàí òûéûì ñàëó, 8)çàңñûç ñàëûíûï æàòқàí íå ñàëûíғàí құðûëûñòû ìәæáүðëåï áұçûï òàñòàó, 9)әê³ìø³ë³ê қàìàóғà àëó, 10)øåòåëä³êò³ íåìåñå àçàìàòòûғû æîқ àäàìäû ҚÐ-ң øåã³íåí әê³ìø³ë³ê æîëìåí êåò³ðó.
40.Әê³ìø³ë³ê құқûқòûң ïәí³ æәíå әä³ñòåð³.
Әê³ìø³ë³ê құқûқòûң ïәí³íå ìûíà қàòûíàñòàðäû æàòқûçóғà áîëàäû:1) Àòқàðóøû áèë³ê îðãàíäàðûíûң ұéûìû áàéëàíûñòû;2) Áàñқàðóäà àòқàðóøû áèë³ê îðãàíäàðûíûң әê³ìø³ë³ê – áèë³êò³ê өê³ëåòò³ë³êòåðä³ æүçåãå àñûðó áàðûñûíäà æәíå àçàìàòòàðìåí, ìåìëåêåòò³ê æәíå ìåìëåêåòò³ê åìåñ ұéûìäàðìåí өçàðà әðåêåòòåð³íäå òóûíäàéòûí;3) Әê³ìø³ë³ê құқûқ áұçóøûëûқòàðäû ³ñòåãåí³ үø³í òóûíäàéòûí; Әê³ìø³ë³ê құқûқòûң æүéåñ³ – áұë ñàëàëàðäû құðàéòûí ñàëàøûқòàðғà æèûñòûðûëғàí òîïòàð – құқûқòûқ èíñòèòóòòàð áîéûíøà áөë³íãåí құқûқ íîðìàëàðûíûң ғûëûìè – ұéûìäàñòûðûëғàí æèûíòûғû – á³ðòұòàñ íîðìàòèâò³ құðûëûì.Әê³ìø³ë³ê құқûқ – áұë қîғàìäûқ қàòûíàñòàðäûң åðåêøå òîáûí ðåòòåóãå àðíàëғàí ҚÐ құқûқ æүéåñ³í³ң ñàëàñû. Әê³ìø³ë³ê құқûқ ðåòòåóø³ë³ê ôóíêöèÿñûí æүçåãå àñûðà îòûðûï, îñû ìàқñàò үø³í áàñқàðóøûëûқ қîғàìäûқ қàòûíàñòàðғà, ÿғíè ñîëàðäûң қàòûñóøûëàðûíûң ì³íåç-құëқûíà ðåòòåóø³ë³ê ûқïàë æàñàóäûң құқûқòûқ құðàëäàðûíûң íåìåñå òәñ³ëäåð³í³ң áåëã³ë³ á³ð æèûíòûғûí ïàéäàëàíàäû. Áұë қîғàìäûқ қàòûíàñòàðäû құқûқòûқ ðåòòåóä³ң әä³ñòåð³.Æàëïû құқûқ òåîðèÿñû òұðғûñûíàí Қàçàқñòàí құûқûғûíûң êåç-êåëãåí ñàëàñûíûң құқûқòûқ ðåòòåó құðàëû ðåò³íäå òөìåíäåã³ çàңäûқ ìүìê³íä³êòåðä³ ïàéäàëàíàòûíäûғû æåòê³ë³êò³ òүðäå ñåí³ìä³ åò³ï äәëåëäåíãåí: íұñқàìà(ì³íäåòòåó), òûéûì, åð³ê áåðó. Íұñқàìà(ì³íäåòòåó)- áұë òè³ñò³ құқûқ íîðìàñûìåí îñû íîðìàäà қàðàëғàí æàғäàéëàðäà çàңäûқ ìàңûçû áàð қàíäàé äà á³ð ³ñ әðåêåò æàñàóғà ò³êåëåé çàңäûқ ì³íäåò æүêòåó. Äåìåê, íîðìà òè³ñò³ æàғäàéëàðäà өçãåøå åìåñ, òàï îñûëàé ³ñòåó êåðåê äåï êөðñåòåä³. Òûéûì- øûíäûғûíäà áұë äà íұñқàìà, á³ðàқ çàңäûқ ìàçìұíû áàñқà. Îíûң ìàғûíàñû ìûíàäà, құқûқ íîðìàñû өç³í³ң àäðåñàòòàðûíà îñû íîðìàìåí қàðàëғàí æàғäàéëàðäà çàңäûқ ìàңûçû áàð áåëã³ë³ ³ñ-әðåêåòòåðä³ æàñàóäàí áàñòàðòóғà ò³êåëåé çàңäûқ ì³íäåò æүêòåéä³. Åð³ê áåðó- áұë îñû íîðìàìåí қàðàëғàí æàғäàéëàðäà çàңäûқ ìàңûçû áàð қàíäàé äà á³ð ³ñ-әðåêåòòåðä³ өç³í³ң қàëàóû áîéûíøà æàñàóғà íåìåñå îëàðäû æàñàóäàí áàñòàðòóғà çàңäû òүðäå ðұқñàò áåðó.