Араб[о дар тамоми ша[ру де[а[ои бузурги Осиёи Миёна rувва[ои [арбии худро гузошта, бо пуштибонии он[о а[олии ма[аллиро дар зери итоат ниго[ медоштанд ва молиёт xамъоварb мекарданд.
{укмронии хилофати араб дар Осиёи Миёна бар дeши а[олb бори сангине гардида буд. Чунончи, Rутайба дар ваrти тарк кардани Самарrанд, пас аз ишuоли он, ба бародари худ, ки сардори гарнизони араб[о буд, чунин амр намуд: «Ба [еx як бутпараст, то ваrте ки мe[р ба дасташ назананд, иxоза нади[ед, ки аз дарвоза берун шавад ва агар мe[р то берун шудан аз ша[р хушк гардад, eро бикушед ва агар теuе аз e пайдо кунанд, eро бикушед. Ва агар шабонга[ пас аз бастани дарвоза касеро дар ша[р пайдо кунед, вайро бикушед».[1046] Аxнабиён кишвари забткардаи худро uорат ва а[олии онро ба rабули дини нав маxбур карда, маданият ва урфу одат[ои мардуми ба зери итоат даровардаашонро таъrиб менамуданд. Он[о ба он [ама сарвате, ки [ангоми ишuол кардани ша[р[о ба даст медароварданд, rонеъ нашуда, аз а[олии ма[аллb андоз[ои аз [ад зиёд ситонида, ононро водор мекарданд, ки оrоёни нави худро бо uулом, каниз, чорво, uалла, маснуоти бофандагb ва дигар мол[о, инчунин гарнизони араб[оро бо чиз[ои зарурb таъмин намоянд.
Аъёну ашрофи араб дар вилоят[ои забтшуда бе[тарин замин[ои кишт ва васила[ои обёриро ба ихтиёри худ гирифта, ба ша[р[о хироx меандохтанд. Rисмате аз xанговарони араб дар замин[ои сабзу хуррами аз а[олии ма[аллb мусодиракардаи худ манзил гирифтанд.
{амон навъ[ои молиёте, ки дар замони Сосониён буданд, дар ин давра низ вуxуд доштанд. Масалан, хироx, ки нисфи [осили заминро ташкил мекард ва xизя, ки дар аввал[о фаrат аз касони uайримусулмон гирифта мешуд, ба таври васеъ xорb гардид. Илова бар ин, ба барзгарон ва пешаварон андоз[ои дигар, e[дадори[ои молb ва кор[ои иxборb дар сохтмони бино[о, пул[о ва девори rалъа[о, кофтани рудхона[о ва u. бор карда мешуданд. Араб[о касонеро, ки аз адои молиёт саркашb кунанд, ба xазо[ои муд[иш гирифтор мекарданд ва замин[ои он[оро мусодира менамуданд.
Дар баъзе ша[р[о, чунончи, Марв, Самарrанд, Бухоро ва u. истилокорони араб нимаи [авли[ои [ар як а[олии ма[аллиро ишuол карда буданд. Агарчанде го[о, масалан, дар Бухоро, ин rабил мусодира[о бо ба[онаи зарур будани назорати доимb бар он ки а[олии ма[аллb амрияи исломро чи тавр ба xо оварда истодаанд, ба амал меомад, вале дар асл ин [ам яке аз шакл[ои uорат кардани а[олb буд, алалхусус, араб[о пас аз со[иб шудан ба хона[ои иrоматb со[ибони собиrи [авли[оро водор менамуданд, ки барои он[о кор кунанд.
Халифа[ои араб дар кишвар[ои тобеи худ сиёсати ба расмият даровардани дини исломро xорb мекарданд. Он[о дар Осиёи Миёна низ мехостанд [окимияти худро бо [амин васила муста[кам намоянд. Дар ваrти сар шудани истилои араб[о дар Осиёи Миёна дини ягона вуxуд надошт. Дар баробари хеле васеъ па[н шудани оини зардуштb, дар ин xо пайравони маз[аб[ои исавb, буддоb ва монb [ам мавxуд буданд. Араб[о ба [амаи ин дину маз[аб[о [уxум намуда, он[оро куфр эълон карданд. Онон, махсусан, бар зидди дини зардуштb, ки оини аксарияти а[олии Осиёи Миёна буд, ба таври хеле xиддb мубориза бурданд. Араб[о барои ин ки [ар чb зудтар таъсири дину маз[аб[ои дигарро аз миён баранд, дар [ама xо адабиёти динии мардумони Осиёи Миёна, хусусан китоб[ои зардуштиро сeхта нобуд карданд. Дар натиxа, на фаrат адабиёти динb, балки адабиёти дигар со[а[ои зиндагии халr[ои Мовароунна[р ва дар ин rатор осори хаттии суuдиён низ rариб тамоман аз миён рафтанд.
А[олие, ки дини исломро rабул карда буданд, со[иби имтиёз[ои калон гардиданд. Араб[о дар аввал[ои кор ба ононе, ки заруриёти дини навро ба xо меоварданд, [атто пул медоданд ва аз одамоне, ки оини исломро пайравb намекарданд, [ар сол xизя мегирифтанд. Ин тадбирот ба па[н шудани дини ислом дар Осиёи Миёна хеле мусоидат намуд. Лекин, бо вуxуди ин, аксарияти а[олии ин сарзамин, [арчанд дини исломро rабул карда бошанд [ам, муддати дуру дарозе ба дини аввалаи худ ба таври пин[онb пайравb мекарданд.