Рe[ияи душманона нисбат ба [окимияти хилофат на тан[о дар Осиёи Миёна, балки дар дигар кишвар[ои та[ти тасарруфи араб[о низ хеле пурrувват буд. Усули идораи халифа[ои араб на фаrат норизоияти оммаи ме[наткашро ба вуxуд меовард, дар айни замон, ба ашрофи заминдори ма[аллb [ам намефорид. Зеро ашрофи ма[аллb таrрибан ба куллb аз [уrуrи сиёсb ма[рум гардида буданд ва дар натиxаи ба нафъи халифа ва аъёни rабилавии араб равона шудани тамоми молиёт ва андоз[ои барзгарон ба оидоти он[о хеле зарар мерасид.
Сиёсати пешгирифтаи халифа[ои Банb Умавия на фаrат ба халr[ои мутеъ, балки инчунин ба худи оммаи араб[о хуш намеомад. Ин [олат бо протсесси ба синф[о xудошавии rабила[ои араб, вайроншавии алоrа[ои авлодb ва афзудани нобаробарии мулкb, ки дар [амин ваrт ба вуreъ мепайваст, вобаста буд. Дар сари [окимият нишастани Умави[оро ду гурe[и асосb uайриrонунb медонистанд.
Гурe[и аввал хориxи[о буданд. Ин гурe[ намояндагони [амон табаrа[оеро дар бар мегирифт, ки аз баланд шудани мартабаи аъёну ашрофи араб норозb буда, бар зидди усули ба мерос бурдани тахти хилофат баромад мекарданд ва чунин rоидаро пешни[од менамуданд: «Нест халифае, ки берун аз хости Худо ва майли халr бошад». Он[о чунин [исоб мекарданд, ки халифаи аз тарафи xамоат интихобшуда мумкин аст дар сурати бад идора карданаш аз тарафи [амон xамоат назл карда шавад; бояд дар дохили xамоати мусулмон баробарии комил [укмфармо бошад. Аз [амин сабаб [ам баъд[о таваxxe[и доира[ои васеи а[олии аслан uайриараб, хусусан барзгарон ба тарафи ин гурe[ кашида шуд.
Гурe[и дигар тарафдорони Алb (шиа[о) буданд.[1063] Дар аввал[о ин гурe[ манфиат[ои баъзе болонишинони хонадон[ои rадимаи маккавb ва мадинавиро, ки усули меросb будани тахти хилофатро эътироф карда, дар айни замон, фаrат авлоди Алиро (амакзода ва домоди Му[аммад, шав[ари Фотима) ворисони [аrиrb медонистанд, ифода менамуд. Алb ва писари кeчаки e {усайн, ки дар ваrти задухeрд[ои дохилb кушта шуда буданд, бо [олаи азиятдидагони муrаддас и[ота шуда, ливои муборизаи зидди Умави[о гардиданд. Дар оянда маз[аби шиа ва парастиши Алb ба байраrи чандин xараён[ои мухолифатварзандаи дохили ислом табдил ёфт. Маз[аби шиа аз оuози ба вуxуд омадани худ, хусусан, дар миёнаи болонишинони xамоаи халr[ои мутеи хилофат, ки онро [амчун василаи суст шудани фишори аxнабиён мепиндоштанд, тарафдорони зиёде пайдо намуд[1064].
Uайр аз ин, таrрибан аз соли 718 сар карда, авлоди Аббос (амаки Му[аммад) бар зидди [укмронии Умави[о ба таври пин[онb таблиuоти xиддb бурданд. Аббосиён даъво мекарданд, ки [аrrи хилофат аз они Банb {ошим, яъне хонадони пайuамбар аст. Аммо кb бояд аз ин хонавода ба тахти хилофат нишинад, дар ин бора одатан чизе ошкоро намегуфтанд. Аз ин сабаб он[о ба шиа[о, ки гумон доштанд Аббосиён ба нафъи онон амал мекунанд, мутта[ид шуданд.
Норизоияти умумb нисбат ба сиёсати Умави[о махсусан дар сол[ои чилуми асри VIII, яъне дар овони хилофати Марвони II (744–750) ни[оятдараxа rувват гирифт, ки ба ин афзудани хироx ва дар бинокори[ои бузург беш аз пеш иxборан истифода шудани rувваи а[олии ма[аллb боис гардида буд.
Халифаи Марвон ин вазъиятро ба хубb [ис карда, барои таъмини бехатарии [окимияти Умави[о як rатор тадбирот пешбинb намуд: аввалан, e тамоми аъзои хонаводаи Умавияро аз Димишr ба ша[ри {аррон (пойтахти нави хилофат) кeчонид; сониян, вай фармон дод, ки uайр аз ша[ри Антиохия, ки чун маркази аз руми[о мудофиа кардани хилофат ба шумор мерафт, тамоми rалъа ва девор[ои атрофи ша[р[оро вайрон кунанд, то а[олии ма[аллb аз ин исте[комот ба муrобили [укумати Банb Умавия истифода набаранд. Вале дигар [еx як тадбире пеши [аракати пурэътирозро гирифта наметавонист. Норизоияти умумb ба дараxае вусъат ёфта буд, ки [атто аввалин бор дар таърихи хилофат аскарони хосаи дарбори халифа исён бардоштанд.
Яке аз шахсони со[ибнуфузи хонадони Аббосиён - Имом Ибро[им ибни Му[аммад дар охир[ои давраи [укмронии Умавиён ро[барb кардани кор[ои таблиuотиро ба дасти худ гирифта, ба тамоми гeшаву канори хилофат, махсусан, ба музофот[ои шарrb воизони махфb фиристод ва тарuиботи зидди Умави[оро хеле пурrувват намуд.
Аббосиён из[ор медоштанд, ки тамоми бадбахти[ои аз рeзи пайдо шудани ислом, яъне дар муддати ин сад сол ба сари мусулмонон омада аз тарафи халифа[ои Банb Умавия сар задааст. Он[о ба халr ваъда медоданд, ки дар сурати сарнагун шудани [укмронии Умави[о хироx ва соири молиёт[оро кам хо[анд кард, дар бинокори[о ба тарзи маxбурb кор фармудани барзгаронро бар[ам хо[анд дод, ба а[олии ма[аллb [уrуrи сиёсb бахшида, он[оро низ ба умури давлатии хилофат xалб хо[анд намуд.
Албатта, ин [ама ваъда[о, uайр аз фиреб додани халr чизи дигаре набуд. Аббосиён ба ин восита фаrат мехостанд, ки дар низоъ[ои сулолавb бар алай[и Умави[о оммаро ба тарафи худ кашида, муборизаро ба манфиати худ ташкил намоянд. Лекин он чb дар бораи манфиат[ои аслии оммаи васеъ бошад, Аббосиён ва воизони он[о, ба мисли Умави[о, хеле кам фикр мекарданд.
Аббосиён дар муборизаи худ бар зидди Умави[о бештар ба ашрофи заминдори Мовароунна[р ва Хуросон, ки умедвор буданд дар сурати муваф-фаrият пайдо кардани табаддулоти Аббосиён ба идора кардани мамлакат ро[ хо[анд ёфт, такя менамуданд. Воизони махфии Аббосиён [анeз дар ваrти хилофати {ишом (724-743) дар Хуросон пайдо шуда буданд. Сарчашма[ои таърихb чунин гуво[b меди[анд, ки дар ваrти rоиммаrоми Хуросон будани Асад ибни Абдулло[ (735-738) якчанд намояндагони Аббосиёнро дастгир карда, дасту пои он[оро буридаанд. Дигар аз rоиммаrом[ои Хуросон, ки ба муrобили шиа[о ва Аббосиён бештар ва rатъитар мубориза бурдааст, [амон Наср ибни Сайёр (738-748) мебошад.[1065]
Дар нимаи дувуми сол[ои 40-уми асри VIII вазифаи сардорb намудани муборизаи зидди хилофати Умави[оро Абeмуслим, ки мубтакири табаддулоти Аббосиён буда, баъд[о шe[рати зиёде пайдо намуд, ба зиммаи худ гирифт.