Бухоро – маркази давлати Сомониён

Асри VIII барои а[олии ша[р[ои Мовароунна[р асри бени[оят вазнин буд. Наршахb дар «Таърихи Бухоро» навиштааст, ки араб[о соли 709 Бухороро ишuол карда, на фаrат нисфи [авлии [ар як а[олии ша[рро кашида гирифтанд, балки як rисми калони ша[рро тамоман аз а[олии ма[аллb холb карда, дар он гузар[о намояндагони rабила[ои арабро xой доданд.[1131] Аксари араб-[ое, ки дар Бухоро сокин гаштанд, дар гузар[ои rариби Дарвозаи Ку[андизи ша[ристон мезистанд, зеро дар Бухоро ин ма[алли аз [ама бехавфтар [исоб мешуд.

Ба шарофати авxи равобити тиxоратии Шарrи Наздик ва Мовароунна[р ша[р[ои Осиёи Миёна бо суръати тамом ба ша[р[ои ободи феодалb табдил ёфтан гирифтанд. Ин амр ба шакл[ои гуногун зо[ир мегардид–го[е сохти дохили ша[ристон дигар мешуд, го[е ша[ристон мартабаи худро аз даст медод ва берун аз он маркази нави [унармандb ва тиxорат барrарор мешуд ва uайра.

Бухоро мисоли ро[и якуми таъсиси ша[ри ободи феодалb мебошад. {аёти иrтисодb ва сиёсии ша[р беш аз пеш дар ша[ристони Бухоро гирд меомад; дар он xо бозору гузар[ои нав ба нав бунёд мегардиданд, дeкон[ои нав, корвонсарой[ои зиёд сохта мешуданд. Ба rавли Наршахb, [анeз дар а[ди То[ириён дар Бухоро корхонаи калони бофандагb вуxуд дошт ва аз э[тимол дур нест, ки дар ин корхона uуломон низ кор фармуда мешуданд. Моли ин корхона ба ша[р[ои марказии хилофат ва ба дуртарин ша[р[ои Шарrи Наз-дик ба фурeш мерафт. Дар [удуди ша[ристони пештара [авли[ои бо[ашамати боён иморат ёфтанд, бисёр бино[ои нав сохта шуданд, ки дар он[о идора[ои давлатb xойгир буданд. Дар баробари дигар шудани худи ша[ристони Бухоро аз ибтидои асри VIII сар карда, ша[р [ам аз се xониб васеъ шудан гирифт – аз xониби xануб, дар паси дарвозаи Атторон бозору работ[ои зиёде пайдо шуданд, аз xанубу uарб ва xанубу шарr низ бозор[о ва ма[алла[ои нави косибон ба вуxуд омаданд. Дар миёна[ои асри IХ Бухоро хеле калон шуда рафт ва сол[ои 849–850 атрофи онро бо девори нав печонида гирифтанд, ки 11 дарвоза дошт.[1132]

Ба маркази [аёти сиёсии давлати Сомониён табдил ёфтани Регистони Бухоро, дар шимоли ша[р бино шудани rасри амир ва бино[ои сершумори девон[о намуди ша[рро хеле дигар кард.

Дар маркази ша[р гирд омадани [аёти иrтисодb мусоидат намуд, ки Бухоро ба ша[ри феодалb мубаддал шавад. Дар ша[р ма[алла[ои махсуси косибон пайдо шуданд, ки дар он xой[о [ам дар дeкон[о мол исте[сол мегардиду [ам дар [амон xо фурeхта мешуд. Ана ба [амин сабаб дар асри Х тамоми маркази Бухоро, гeё як бозори калоне буд ва намуди худи ша[р [ам хеле таuйир ёфт.