Дар сол[ои аввали асри ХI, пас аз забт кардани Мовароунна[р ба Rарохони[о лозим омад ба муrобили амалиёти бародари Абдулмалик Абeибро[им Исмоил ибни Нe[, ки дар му[ориба[ои зидди Rарохониён бо номи Мунтасир (фоте[) маъруф гардида буд, мубориза баранд. Мунтасир аз Ўзген, ки дар он xо ма[буси Rарохони[о буд, ба Хоразм фирор намуд ва аз тарафдорони хонадони сомонb лашкаре фаро[ам оварда, ба сeи Бухоро [аракат кард ва [окими Rарохониро ронда, ша[рро со[иб шуд. Боrимондаи лашкари шикастхeрдаи Rарохони[о ба Самарrанд пано[ бурданд.
Xаъфартегин ном бародари хони rарохонb, ки дар ин ваrт [укумати Самарrандро ба дасти худ ниго[ медошт, наздик расидани лашкари Мунтасирро шунида, бо rувваи мутта[идаи Самарrанд ва Бухоро ба муrобили e равон шуд, вале ба шикасти сахт дучор гардида, худ бо бисёр саркардагонаш ба дасти душман асир афтод. Мунтасир баъд аз ин uалаба ба Бухоро баргашта, ба сари [укумат rарор гирифт.
Лекин ваrте ки хони rарохонb Насри Илокхон rувва[ои асосии худро бар зидди e равона намуд, Мунтасир ба он[о муrобилат карда натавонист ва бе [еx му[ориба Бухороро ба дасти душман гузошта, ба тарафи Хуросон [аракат кард. Дар он xо Абулrосими Симxурb ба вай [амро[ шуд ва [ар ду бар зидди Ма[муди Uазнавb мубориза сар карданд, вале сарфи назар аз баъзе комёби[ои xузъb, ин мубориза бемуваффаrиятона анxом ёфт.
Дар соли 1003 Мунтасир ба Мовароунна[р баргашта, бо ёрии uуз[о дубора бар зидди Rарохони[о сар бардошт.
Дар Осиёи Миёна uуз[о rабила[ои туркзабони аксаран бодиянишин буданд. Дар асри Х манзили uуз[о дар дашту са[ро[ои па[новар – аз ма[ал[ои xанубии назди Балхаш то поёноби Волга парешон гардида, фаrат дар наздики[ои Каспb, Сирдарё ва атрофи Арал иrоматго[[ои сернуфуси он[о ба вуxуд омаданд[1195]. Rисми камтару нисбатан камбаuали uуз[о дар ин ваrт ба ша[ру де[от xойгир шуда, ба кор[ои зироат машuул гардиданд. Дар охири асри IХ ва аввали асри Х дар наздики[ои ба[ри Арал давлати uуз[о таъсис ёфт. Марказ ва rарорго[и зимистонии он[о ша[ри Янгикент (воrеъ дар поёноби дарёи Сир) буд. Ашрофи феодалии uуз[о кeчманчиён ва зироаткорони rаториро беш аз пеш истисмор мекарданд. Авx гирифтани зиддият[ои синфb дар му[ити uуз[о сабабгори дар [удуди аср[ои Х–ХI аз по афтодани давлати сирдарёии uуз[о гардид.
Xанг[ои пайдарпай бо мардуми муrимии [амсоя манбаи доимии афзоиши сарвати ашрофи rавму rабилавии uуз[о буд. Барои дафъи [уxуми он[о дар гирдогирди во[а[о исте[комоти зиёде месохтанд. Аз тарафи дигар, э[тиёx ба uалла, мубодилаи озуrаворb дар байни хоxаги[ои муrимb ва кeчманчb uуз[оро водор менамуд, ки бо а[олии зироаткори во[а[о робита барrарор кунанд.
Дар аввал амалиёти Мунтасир хеле муваффаrиятнок давом намуд. Вай rувва[ои аскарии Насри Илокхонро торумор карда, 18 нафар сарлашкарони rарохониро асир гирифт. Лекин ба зудb дар байни Мунтасир ва саркарда[ои e дар бобати таrсими uанимат[ои [арбb муноrиша ва носози[о сар шуд. Мунтасир, ки дар миёни а[олии Мовароунна[р такяго[е надошт, аз тарси он ки рeзе саркарда[ояш бо Rарохони[о созиш намуда, ба e хиёнат накунанд, ба xустуxeи иттифоrчиёни дигар rарор дод. E дар охир[ои тирамо[и соли 1003 бо 700 нафар аскари савора ва пиёда аз дарёи Аму гузашта, хост мавrеи худро дар Абевард ва Нисо (дар rарибии Ашrободи [озира) муста[кам кунад, лекин дар ин xо ба дастаи [арбии Хоразмшо[ дучор омада, шикасти сахт хeрд ва пас аз ин бо аскарони боrимондаи худ боз аз нав ба Мовароунна[р рe овард.
Дар муборизаи минбаъдаи зидди Rарохони[о Мунтасир rувваи [арбии дар Бухоро гузоштаи Насрро шикаст дод. Дар натиxаи ин муваффаrияти Мунтасир дар як rатор ма[ал[ои Мовароунна[р [аракати аз нав барrароркунии [окимияти Сомониён сар шуд. Сардори дастаи uози[ои Самарrанд {орис, ки бо лаrаби Ибни Аламдор маш[ур гардида буд, бо rувваи се[азорнафараи худ ба Мунтасир пайваст. Uайр аз ин, шайх[ои ша[р сад[о uуломонро мусалла[ намуданд. Ни[оят, uуз[о низ дубора омада ба Мунтасир [амро[ шуданд. Ба [амин тариr, Мунтасир лашкари худро пурrувват кард ва дар xанги назди Бурнамад uалабаи калоне ба даст оварда, rувваи асосии Насри Илокхонро торумор намуд.
Бо вуxуди ин, муваффаrияти [арбb Мунтасир мавrеи худро дар Мовароунна[р муста[кам карда натавонист, зеро Илокхон фавран rувва[ои тоза xамъ намуда, дар чeли байни Xиззах ва Хавос ба e [уxум овард. Uуз[о, ки дар xанги назди Бурнамад uанимати зиёд ба даст дароварда буданд, дар ин му[ориба иштирок кардан нахоста, ба ма[алли бодиянишинии худ аrиб гаштанд. Илова бар ин, дар ваrти нозукии кор яке аз сарлашкарони бузурги Мунтасир ба e хиёнат намуда, бо 4 [азор аскар ба тарафи Илокхон гузашт. Ин буд, ки Мунтасир фишори Rарохони[оро бартараф карда натавониста, маxбур шуд, ки ба тарафи Хуросон рe ба гурез ни[ад.
Лекин [атто пас аз ин [ам Мунтасир аз фикри дубора таъсис намудани давлати сомонb даст накашид. Ў ба зудb аскар xамъ намуда, дафъаи чорум ба Мовароунна[р [аракат кард. Вале ин дафъа [ам дар натиxаи хиёнати сарлашкаронаш маuлуб гардид ва ни[оят дар сари соли 1005 ба дасти яке аз ро[барони rабила[ои бодиянишин кушта шуд.
Мунтасир ягона намояндаи сулолаи Сомониён буд, ки барои дубора барrарор намудани [окимияти ин хонадон дар Мовароунна[р беоромона мубориза бурдааст. Вале азбаски Сомониён аз замина[ои сиёсb ва иrтисодии худ ма[рум гардида, аз тарафи гурe[[ои асосии а[олb пуштибонb намедиданд, кeшиш ва фаъолияти шахсии Мунтасир [еx як натиxае набахшид.
Пас аз марги Мунтасир мубориза барои таrсими мероси давлати сомонb фаrат дар байни Ма[муди Uазнавb ва Rарохониён давом мекунад.