Тараrrиёти босуръати ша[р[о, исте[солоти молb ва тиxорати пулb аз му[имтарин аломат[ои давраест, ки мо ба та[rиrи он пардохтаем.
Ша[р[ои Осиёи Миёна калонтар ва а[олии он[о зиёдтар мегардид. Масалан, маркази [аёти ша[ри Самарrанд [аволии он ба [исоб мерафт, ки дар он xо ма[ал[ои сершумори тоxирону пешаварон воrеъ гардида буданд. Аъёну ашроф, рe[ониён, савдогарони доро ва дигар табаrа[ои давлатманд низ дар [амин xо маскан доштанд.[1259]
Исте[комоти Бухоро низ аз нав сохта, масо[ати ша[р васеътар карда шуд. Бисёр иморат[ои нави мe[ташам бино ёфтанд.[1260] Тирмизи аср[ои ХI–ХII нисбат ба замони Сомониён хеле доман па[н кард. Дар асри ХI исте[комоти ша[р rавитар гардида, rалъаи он бо хишти пухта рeкаш карда шуд. «Rасри [окимони Тирмиз» [ам дар [амин аср rомат афрохт. Rисмати тиxоратию пешаварии ша[р, ки он xо дар атрофи бозор[о корго[[ои зиёди косибон ба вуxуд меомаданд, а[амияти махсус дошт.[1261] Яке аз калонтарин ша[р[ои Тоxикистони xанубb пойтахти Хатлон - {улбук буд. Фаrат rисмати марказии он масо[ати rариб 70 гектарро фаро мегирифт. Дар ин xо rалъае вуxуд дошт, ки дар ваrти [африёт аз он баrияи rасри пурзебу зинати [окимони Хатлон ёфт шуд. Дар ша[р корго[[ои гуногуни косибb, аз rабили кулолb, фулузb ва u. вуxуд доштанд.
Тараrrии босуръати ша[р бештар дар [амин давра ба вуreъ пайваст: дар xой[ое, ки пештар партовхонаи ша[р ва ё замини кишт ма[суб меёфтанд, бино[ои иrоматb ба вуxуд омаданд[1262]. Аз рeи мушо[ида[ои археологию топографb дар аср[ои ХI–ХII ша[р[ои [ам хурд ва [ам калони Туркманистони xанубb: Марв, Дандонаrон, Омул, Замм, Сарахс, Майхона, Абевард, Нисо, Язир, Де[истон ва uайра хеле равнаr меёбанд[1263].
Дар во[аи Чу ма[з дар давоми аср[ои Х–ХII баъзе де[а[о ба марказ[ои калони ша[рb мубаддал мегарданд[1264]. {атто но[ия[ои кe[истон (масалан, но[ияи воrеъ дар во[аи Оби Нов, шохаи дарёи Панx ё худ но[ияи Исфара) торафт бештар ба муомилоти молию пулb кашида мешаванд.
Тараrrиёти rувва[ои исте[солкунанда ва тадриxан аз хоxагии rишлоr xудо шудани касбу [унар сабабгори асосии равнаrи босуръат ва дар баъзе маврид[о хеле пуравxи [аёти ша[р[о мегарданд. Омили дигари равнаrёбии ша[р[о rувват гирифтани тобеияти де[rонон нисбат ба феодалон мебошад, ки боиси ба ша[р фирор кардани оммаи де[rонон гардида буд (ин дар баъзе шакл[ои маданияти моддии ша[р наrши худро гузоштааст)[1265]. {амин тариrа, назарияи К.Маркс ва Ф.Энгелсро дар бобати а[амияти фирори де[rонон дар таъсиси ша[р[ои асримиёнагии Европа[1266] нисбат ба ша[р[ои асримиёнагии Осиёи Миёна низ татбиr кардан мумкин аст.