Масъалаи сохти xамъиятии а[ди биринxb мавриди ба[су мунозира[ои бени[ояти мутахассисон rарор гирифтааст. Роxеъ ба ин масъала бисёр аrида ва фарзия[ои ба [ам мухолиф мавxуданд.
Бештар муло[иза ва андеша[ое, ки дар сари та[rиrи таърихи rабила[ои маданияти Анав пайдо шудаанд, xолиби диrrат мебошанд. Ба фикри В.М.Массон, ба вуxуд омадани хона[ои бисёрманзила ба пайдоиши xамоати сероила алоrаманд аст. Дар [удуди [азора[ои IV–III пеш аз милод ба оила[ои падаршо[b табдил ёфтани xамоат[ои сероилаи модаршо[b ба вуreъ меояд. Ни[оят, чунон ки классикони марксизм-ленинизм таълим меди[анд, аз сохти модаршо[b ба сохти падаршо[b гузаштан сабаб[ои иrтисодb дошта, хусусан бо тараrrиёти чорводорb, ки кори мардон буд, марбут аст. «Тамоми ма[сулоти барзиёде, ки акнун касбу кор медод, ба дасти мард медаромад; зан дар истеъмоли ин ма[сулот иштирок мекард, аммо ба ягон [иссаи он со[иб набуд. «Одами ёбоb», xанговар ва шикорчb, дар хона баъд аз зан мавrеи дувумро ишuол менамуд, чeпони «[алимтар» бо сарвати худ калонгарb карда, ба xои якум гузашту занро ба мавrеи дувум фуровард... кори хонагии зан акнун назар ба касбу кори мард а[амияташро гум кард»[142].
Дар охир[ои а[ди биринxb тафриrаи мулкb ва иxтимоb rувват мегирад. Маrбара[ои калоне мисли Тоuистон сохта мешаванд. {аёти ша[риёнаи ибтидоb падид меояд. Оё ин маънии гузаштан ба xамъияти синфиро дошт ё на? {оло ба ин суол xавоби аниr ёфтан душвор аст, вале ба ин ки аввалин падида[ои он ма[з дар [амон давр ба зу[ур омада буданд, [еx шуб[ае нест.