Дар охири асри ХIХ ва аввали асри ХХ капитализм дар Россияи подшо[b ба мар[алаи олb, мар[алаи империалистии тараrrиёти худ rадам ни[од.
Капитализми навбаромади Россия ба иrтисодиёти кишвари Туркистон низ асар кард. Гарчанде [укумати подшо[b Осиёи Миёнаро мисли пештара [амчун манбаи ашёи хоми империяи Россия ва xои фурeши маснуоти фабрику завод[ои Россия мононданb буд, ба [ар [ол равнаrу ривоxи саноат, алалхусус равнаrи саноати истихроxи маъдан ва коркарди ашёи хом возе[ ба назар мерасад. Истифодаи кон[о хеле xон гирифт. Аз пештара дида хеле бештар ангишт, нефт, металл[ои ранга ва муми табиb (озокерит) истихроx мешуд. Ба кор даромадани корхона[ои коркарди нахусти ашёи хом, [амчунин истифодаи ро[[ои о[ан талаб мекард, ки самараи кон[ои ангишт бештар шавад. Махсусан, кон[ои ангишти вилоят[ои Самарrанду Фарuона – Сулукта, Rизилкиик, Шeроб, Андиxон ва u. а[амияти калон пайдо карданд. Дар уезди Хуxанд панx кони ангишт амал дошт – кон[ои Н.А.Овсянников ва шариконаш, Е.М.Краузе, Петрова, ворисони савдогар Иванов ва кe[кор Новиков[1787]. Ба андозаи такмили усул[ои ангиштканb ва ба кон[о кашидани ро[[ои о[ан миrдори исте[соли ангишт [ам меафзуд. Масалан, аз кони ангишт соли 1905 700 пуд, соли 1907 бошад, 1 млн.-у 220 пуд ангишт истихроx шуд[1788].
Дар ибтидои асри ХIХ истихроxи саноатии нефт ривоx ёфт. Бойтарин кон[ои нефт – кон[ои САНТО ва Чимиёни водии Фарuона ва кони xазираи Чалакони ба[ри Каспb буд. Дар да[солаи аввали асри ХХ аз [ама бештар аз кони нефти Чалакон нефт кашида шуд. Агар соли 1901 дар ин xо 600 [аз. пуд нефт истихроx шуда бошад, пас аз да[ сол миrдори он ба 15 млн. пуд расид[1789]. Дигар со[а[ои саноати истихроxи маъдан аз кон[ои намаку озокерит, баъзе кон[ои хурди истихроxаш дастии тилло ва баъзе металл[ои ранга иборат буд.
Иrтисодиёти кишвари Туркистон мисли пештара сирф зироатпарварb ва со[аи му[ими он пахтакорb ва пахтатозакунb буд. Дар байни завод[о бешак завод[ои пахта аз [ама бештар буда, дар xои якум меистоданд. Дар хоки генерал-губернаторb дар ибтидои асри ХХ 230 корхонаи пахта кор мекарданд, ки зиёда аз нисфи он[о дар водии Фарuона воrеъ буданд. Xои дувумро саноати равuан мегирифт, ки дараxаи xи[озоти он ни[оят паст буд. Ма[алли асосии ин корхона[о [ам дар Фарuона xой дошт.
Аз 34 заводи шаробкашb 28-тоаш дар вилояти Самарrанд буд. Ду фоизи ин навъи ма[сулотро корхона[ои уезди Хуxанд медоданд. Дар иrтисодиёти Осиёи Миёна завод[ои чармгарb ва рeдатозакунb [ам маrоми намоён доштанд ([амаи он[о асосан аз они ширкати немисии «Дюршмидт» буданд).
Дар мар[алаи монополистии инкишофи капитализми Россия дар боби истифодаи захира[ои мулк[ои мустамликавии он сармояи банк[о маrоми махсус пайдо кард. Даврае, ки мавриди назар аст, даврае мебошад, ки чашми калонтарин банк[ои Россия ба Туркистон дeхта шуд. Чунон ки пас аз борони ба[орон занбeруu[о якбора ба рeй мезананд, ана [амин хел дар ша[р[ои Тошканд, Самарrанд, Андиxон, Хerанд, Бухорои Нав (Когон) ва дигар ша[р[о Банки давлатb он тараф истад, шeъбаю шeъбача[ои мухталифи корхона[ои гуногуни молия пайдо шудан гирифтанд.
Сармояи банк[о асосан худро ба саноати пахта мезад, вале аз дигар со[а[ои иrтисодиёти Осиёи Миёна [ам рe намегардонд. Масалан, «Русский для внешней торговли банк» («Банки русии тиxорати хориxb») асосан ба савдои пeсти rарокeлb часпида гирифт, «Русско-Азовский банк» («Банки Русу Азов») сохтмони ро[и о[ани Бухороро бо пул таъмин мекард ва дар аморати Бухоро калонтарин иxорагири замин буд; «Азовско-Донской банк» («Банки Азову Дон»), ки ба он аркони саноати газвори пахтагини Петербург со[ибихтиёрb мекарданд, тамоми хариди пахта ва коркарди нахусти онро ба даст гирифт; дар ин кор шарик ва дар айни [ол, раrиби он «Сибирский-торговый банк» («Банки тиxоратии Сибир») буд; дар ин гeшаи дури империяи Россия «Московский учетно-ссудный банк» («Банки [исобию бунакди[андаи Москва») [ам такопeи зиёде дошт.
Дар як худи ша[ри Бухоро дар сол[ои xанги якуми xа[онb 8 шeъбаи банк[о (1 шeъбаи банки давлатb ва 7 шeъбаи банк[ои хусусb) кор мекарданд; муомилоти шаштои он[о ба [исоби миёна соли 1915 20,3 млн. сeм буд[1790]. Дар ин xо барои амалиёти ширкат[ои корчаллони [арис шароити басо мусоид му[айё гардид. Ана, баъзе аз он ширкат[ои пулчаллон: ширкати тиxорату саноатии мануфактураи калони Ярослав, ширкат[ои Андреев, Потеляховский, Москва, ширкати тиxоратии бародарон Крафт, ширкати тиxоратии бародарон Вадяев[о, ширкати тиxоратии бародарон Шлоссберг, ширкати са[мдории газвор[ои пахтагини Познанский, ширкати тиxорат бо Эрон ва Осиёи Миёна ва uайраву [оказо.
{амаи ин даррандагони капиталистb, ки ба «ширкат»-у «ширкатча[о»-и аз худ хурдтар такя доштанд, де[rонон, пролетар[о, нимпролетар[о, косибонро бера[мона талаву тороx мекарданд. Халr[ои мазлуми Осиёи Миёна мисли дигар халr[ои бисёр но[ия[ои империяи Россия [ам аз равнаrу ривоxи муносибат[ои капиталистb азоб мекашиданду [ам ин муносибат[о ба дараxаи кофb равнаrу ривоx надоштанд[1791].
Дар кишвари Туркистон исте[солоти молb ривоx меёфт. Аммо ин протсесси прогрессивb дар шароите xараён дошт, ки дар хоxагии rишлоr муносибат[ои токапиталистии исте[солот пурра [укмфармоb мекарданд ва ин боиси [амин мешуд, ки ме[наткашон беш аз пеш толону тороx мешуданд, таrсимоти а[олb ба синф[о ва ба дараxоти молумулкдорb сурат мегирифт.
Яке аз офат[ои муд[иши иrтисодиёти Туркистон судхeрb буд, ки ба ривоxи он банк[о хеле мусоидат мекарданд. Банк[о ба ширкат[ои калони пахта ва дигар хоxаги[о пул rарз медоданд. Дар болои ин пул xангу xанxолу моxарову хархашаи зиёде мешуд. Ин пул аз дасти як олам гумоштаву вакилу миёнраву xаллобу даллол гузашта, фоизи худро зиёд мекард. Кор ба дараxае мерасид, ки агар банк ба шарти 6-6,5 фоиз фоида rарз дода бошад, пул то ба дасти исте[солкунандаи бевосита, то ба дасти де[rони пахтакор расидан фоизи худро да[ маротиба зиёд мекард ва то ба 50-70 фоизи фоида мерасид.
Тарозудору пахтакаш[о дар хариду фурeши пахта як навъ гумошта[ои банк[о буданд. Тарозудор аз савдогари серпул ё банк бунаки калон гирифта ба тарзи кeтара пахтаи зиёдеро мехарид. Одатан тарозудор ин бунакро байни пахтаxаллоб[ои хурдтар – байни пахтакаш[о таrсим мекард ва он[о фоидаи rарзро боз зиёдтар карда, сад фиребу найранг сохта, [ам аз пуду [ам аз тор зада, ба сари де[rони бечора балое мешуданд.