Искандар ба тавассути хабар[ое, ки аз Форс мерасид, аз вазъияти ноустувори давлати {ахоманишb ба хубb ого[ гардида буд.[231]
Подшо[и [ахоманишb Ардашери II Мнемон 115 писар дошт. Пас аз фавти e дар соли 358[232] пеш аз милод яке аз писаронаш, ки бо номи Ардашери III Ох маш[ур аст, ба тахт нишаст. Ох, ки [анeз дар ваrти зиндагии падараш бо макру фиреб бародаронашро нобуд сохта буд, баробари нишастан ба тахти салтанат тамоми хешовандони худро сарфи назар аз синну xинс ба rатл расонид ва бо [амин дар таърих [амчун хунхортарин подшо[и [ахоманишb ном баровард.
Сол[ои аввали [укмронии e бо xанг[ои муттасили Осиёи Хурд гузашт. Сипас, xанги тeлонb ва хунрезонаи Миср, ки аз итоати давлати {ахоманишb сар кашида буд, оuоз ёфт. Агарчанде ин xанг дар соли 341 пеш аз милод тамом шуд, Мисри Поён ([амчунин Финиrия ва Кипр) ба тасарруфи империяи {ахоманишb даромад, дар натиxаи xанг[ои пурдавом худи империя хеле заиф ва хароб гардид. Ардашери III ба маrсади як дараxа таъмин кардани саботи давлат ба сатрап[ои Осиёи Хурд ниго[ доштани reшуни кирояро манъ намуд. Ин тадбири му[им буд, вале дар сари ваrт ба амал наомад. Соли 338 Ардашери III Ох бо амри хоxасарой Бо[уй, ки он ваrт[о нуфузи хеле калон дошт, аз тарафи табиби худ за[р дода кушта шуд[233].
Бесарусомоние, ки пас аз марги Ардашери III дар хонадони подшо[b [укмфармо гардид, умеди душманони юнонии {ахоманиши[оро rавитар намуд. Подшо[и нави [ахоманишb Арсас бозичаи дасти дарбориён гардида буд, ки ба он[о Бо[уй сардорb мекард. Ваrте ки Арсас раъйи худро гузарониданb шуд, хоxасарои тавоно фармуд, ки eро низ за[р дода нобуд созанд (Арсас камтар аз ду сол [укмронb кард); писарони eро [ам ба rатл расониданд. Чун аз хонадони аслии {ахоманиши[о касе xон ба саломат набурда буд, хоxасарои «подшо[нишон» яке аз хешовандони дури Арсасро, ки ба таърих бо номи Дорои III Кудумон дохил шудааст, ба сари салтанат овард. Дере нагузашта Бо[уй хост ин дастнишондаи худро [ам ба [алокат расонад, вале подшо[ аз rасди e пай бурда, бо зeр косаи за[рро ба худаш нeшонид.
Низоъ[ои дохили салтанатb ва табаддулот[ои дарборb [окимияти марказии давлати {ахоманиширо бени[оят суст карда, кeшиш[ои xудоихо[ии табаrаи [укмрони музофот[оро беш аз пеш rувват дод. Тараrrии иrтисодии вилоят[ои xудогона, ки ба [айъати давлати {ахоманишb дохил карда шуда буданд, ба чунин майл[ои истиrлолхо[b мусоидат менамуд. {арчанд ки дар бораи сиёсати иxтимоии давра[ои охири мавxудияти [ахоманиши[о маълумоти бевосита мавxуд нест, нуфузи мутлаrи аъёну ашрофи онваrтаро метавон яrинан тасаввур намуд. Сиёсати мувозанаи иxтимоb, ки Дорои I эълон карда ва наздиктарин ворисони e идома медоданд, дар ваrт[ои охир дур партофта шуд. Базаи иxтимоии ин сулола ни[оятдараxа ма[дуд гардид. Оммаи халr бар зидди зулму тааддии {ахоманиши[о беист мубориза мебурданд; муттасил шeру ошeб[о ба амал меомаданд.
Мана дар чунин як вазъият байни давлат[ои Юнони маrдунb ва {ахоманиши[о xанг сар шуд. Аз сар шудани амалиёти xанг дере нагузашта дар му[ориба[ои назди на[ри Граник (маи с.334 пеш аз милод) ва ша[ри Иеса (тирамо[и с.333 пеш аз милод) reшуни {ахоманиши[о ба зарбаи сахт дучор гардид ва Искандари Маrдунb Осиёи Хурд, Сурия, Фаластин, Финиrия ва Мисрро забт кард. Ба[ори соли 331 лашкари юнону маrдунb ба rисмати марказии империяи {ахоманишb [аракат намуд.
1 октябри соли 331 пеш аз милод дар назди Гавгамела ном де[аи шимоли шарrии Байнанна[райн му[орибаи шадиде рeй дода, reшуни [ахоманишb тамоман торумор гардид. Дорои III гурехт. Лашкари юнону маrдунb дар маркази давлати {ахоманишb uолибона ро[паймоb карда, сипас, таrрибан бе [еx муrобилат Бобул, Шуш, Истахр ва Экботанро ишuол намуд ва uанимати бе[адду [исобе ба даст даровард.
Xанг бо uалабаи комили Искандар анxом ёфт, вале e ба ин rаноат накарда, аз паи дастгир кардани Дорои III афтод. Лашкари юнону маrдунb подшо[и [ахоманиширо, ки ба самти шимолу шарr фирор мекард, таъrиб намуд. Дар [амин ваrт аъёну ашрофи бо Дорои III [амро[икунанда бар зидди e сeиrасд ташкил карданд. Тарсуb ва беxуръатии Дорои III ва аз истеъдоди xангb ма[рум будани e ба uалабаи душман хеле мусоидат намуд. Вай на он симое буд, ки дар гирди e rувва[ои зиддимаrдунb xамъ оянд. Дар [амин ла[за сатрапи Бохтар Бесс, ки аз хешовандони худи Доро буд (Арриан, III, 21, 5), чун шахси муxо[ид зу[ур карда, дар сари сeиrасдкунандагон rарор гирифт. Дар натиxаи исёни сардорони лашкар Дорои III ба зиндон партофта шуда, сипас ба rатл расид. Бесс худро бо номи салтанатии Ардашер подшо[и [ахоманиши[о эълон кард ва барои муrовимати зидди reшуни юнону маrдунb ба xамъ кардани rувва пардохт.