Му[ориба[о дар дамга[и Осиёи Миёна

Дар сарчашма[ои хаттb роxеъ ба чораxeи[ои Бесс баъзе маълумот мавxуд аст. Аввалан, e кeшиш кард, ки xи[ати rонунии [окимияти худро таъмин намояд. Зу[уроти чунин кeшиш[ои Бессро дар ахбори Диодор (ХVII, 74, 1-2) роxеъ ба Бохтар метавон пай бурд: «Бесс ваъда дод, ки ба xанг сардорb мекунад ва мардум бовар карда, eро подшо[ хостанд». Дар ин сарчашма [амчунин хотирнишон мешавад, ки Бесс «аскар xамъ кард ва асли[аи бисёр омода намуд».

Бесс муваффаr гардид, ки аз сатрапи[ои [амсоя, пеш аз [ама Ориё (вилояти имрeзаи {ирот) ва инчунин аз мардумони бодиянишин барои тарафдорb ризоият гирад. Як навъ «Иттифоrи сатрапи[о» ташкил ёфт. Аммо ба e таъмини пуштибонии табаrа[ои васеи а[олb муяссар нагардид. Яке аз сабаб[ои асосии ин ба худ ном ва унвони подшо[и [ахоманиширо гирифтани Бесс буд. Илова бар ин, ба e фурсат кифоя намекард: аз тарафи uарб лашкари юнону маrдунb бо суръат наздик меомад.

Аввалин дафъа лашкари юнону маrдунb дар Ориё ба муrовамати сахт дучор гардид. Ба Искандари Маrдунb бештар аз як мо[ лозим омад, то муrовамати ориёи[оро фурe нишонад. Дастаи сершумори савораи ориёb бо сардории Сатибарзан аз дасти Искандар ра[оb ёфта, ба reшуни Бесс [амро[ шуд.

Искандари Маrдунb вилоят[ои xанубии Афuонистонро, ки дар он xой[о низ, зо[иран, тарафдорони Бесс мавxуд буданд, забт намуда, ба воситаи аuбаи {индукуш ро[и шимолро пеш гирифт. {ангоми ба дашт[ои шимоли Афuонистон баромадани лашкари юнону маrдунb дар ихтиёри Бесс 7 ё 8 [а-зор бохтари[ои мусалла[ ва боз чанд даста сарбозони дигар буданд (Арриан, III, 28, 5; Квинт Куртсий, VII, 4, 20). Дуруст аст, ки Бесс ба маrсади ниго[ доштани як rисми лашкари Искандар Сатибарзанро бо ду [азор аскари савора ба Ориё фиристод ва дар он xо шeриш сар зад, ки Искандарро маxбур сохт барои фурe нишондани он rисмате аз rувва[ои ёрирасони худро равона кунад. Бо вуxуди ин нирeи Искандар аз нирeи Бесс хеле зиёд буд. Аз ин рe, Бесс ба тарафи шимол, ба Бохтари ин сeи Амударё, яъне ба Осиёи Миёна аrиб нишаст.

Дар таълифоти илмb роxеъ ба мо[ият ва оrибати амал[ои Бесс фикру андеша[ои мухталиф баён ёфтаанд. Ба назари мо, ин амалиёт, сарфи назар аз кeшишу [аракат[ои шахсии салтанатталабонаи худи Бесс, объективона а[амияти прогрессивb дошт. Ба тавассути муборизае, ки бо сардории Бесс вусъат пайдо намуд, [амлаи лашкари юнону маrдунb ба Осиёи Миёна якчанд мо[ (ва шояд ним сол [ам бошад) ба таъхир афтод, зеро аскарони Искандар дар натиxаи муrовимат[ои сари ро[и ин сарзамин заифу бе[ол гардида буданд. Муборизаи «иттифоrи сатрапи[о» бар зидди лашкари истилокори юнону маrдунb муrаддимаи он муборизаи [аrиrатан [ам халrиест, ки баъдтар дар сарзамини Осиёи Миёна бо вусъати тамом ба амал омад.[234]