Арриан (III, 28, 9-10) воrеаро ба rарори зайл наrл мекунад: «Ваrте ки ба Бесс наздик расидани Искандарро хабар доданд, e аз дарёи Окс (Амударё– Б.U.) убур намуд: кишти[оеро, ки он[о аз дарё гузашта буданд, сeзонид ва худ ба сарзамини Суuд, ба Навтоr рафт. Спитаман, Укборт бо савора[ои суuдb ва дойb аз Танаис гузашта, аз паси e равон шуданд». Ин xо аввалин бор дар сарчашма[о номи rа[рамони муборизаи зиддимаrдунb Спитаман зикр гардидааст[236].
Искандар дар зарфи панx рeз rувваи аскари худро аз дарёи Аму гузаронид[237]. Воrеа[ое, ки сарчашма[о дар ин маврид баён кардаанд, ни[оятдараxа муб[ам ва пурихтилоф аст[238]. Бесс аз тарафи Спитаман ва дигар [амсафони худ ахз гардида, ба дасти Искандари Маrдунb супурда мешавад. Сабаби чунин рафтори [амро[они Бесс маълум нест. Шояд дар [амин ла[заи мубориза аз худ аxзу нотавонb зо[ир кардани Бесс ва ба ин ниго[ накарда мавrеи ро[бариро ихтиёран ба каси дигар додан нахостанаш боиси маxбуран аз миён бардоштани e гардида бошад[239]. Ваrте ки Искандар ба Бохтар бозгашт намуд, шeрои саркардагони [арбии маrдунb ва амалдорони ба тарафи e гузаштаи форсро даъват кард ва дар ин шeро Бесс [амчун rотили шо[и «rонунb» ва uосиби унвони подшо[b айбдор карда шуд. Искандар амр кард, ки бинb ва гeш[ои Бессро бурида, eро ба [амин сурат ба Экботан бибаранд ва дар пеши назари миди[о ва форс[о ба rатл расонанд. Бояд гуфт, ки Искандар rатли Бессро чун интиrом бар ивази uасб намудани [окимияти шо[ дониста, бо [амин мехост аъёну ашрофи форсро ба тарафи худ xалб намояд.
Искандар пас аз ишuол кардани Навтоr ба маркази Суuд Мароканд равона шуд ва онро забт кард[240]. Аз афташ, дар но[ияи Мароканд, ба муrовимат дучор омад. Ба rавли Квинт Куртсий (VII, 6, 10), «Искандар дар ша[р гарнизон гузошт ва де[оти атрофро сeхта, ба харобазор табдил дод». Сипас, e бо лашкари юнонb ба самти шимоли шарrb [аракат намуд. Лекин дар ин ро[ ба мушкилоти бузурге дучор гардид. Суuди[о [ама чун як тан ба муrобили истилокорони юнону маrдунb сар бардоштанд. Ваrте ки масъалаи озодb ва истиrлолияти ватанашон ба миён омад, он[о бо тамоми мардонагb барои мудофиаи кишвари худ бар зидди истилогарони юнонb чунон мубориза бурданд, ки ин мубориза дурахшонтарин са[ифа[ои таърихи rадимаи халr[ои Осиёи Миёнаро фаро[ам овардааст. Яке аз аввалин намуна[ои ин мубориза бархeрдани таxовузкорони юнонb бо тоифа[ои суuди вилояти кe[истонии Уструшан мебошад, ки дар ваrти аз кe[сори байни Мароканд ва Киропол гузашта истодани аскарони Искандар рeй дода буд.
Чанд даста аскарони юнонb барои мусодира кардани озуrа ва хeроквории [айвонот ба тарафи rишлоr[ои Уструшан фиристода мешаванд. А[олии озодихо[и ин ма[ал[о бар зидди бедодгари[ои истилогарон сар мебардоранд. Искандар аз ин а[вол хабардор шуда, ба муrобили он[о лашкар мекашад. Шeришгарон бо фишори reшуни юнону маrдунb маxбуран ба кe[сор фирор карда, дар он xо камин мегиранд[241]. Задухeрд дар кe[сори серхарсанги душворгузар ба амал меояд. Суuди[о то охирин rувваи худ муrобилат мекунанд ва чи навъе ки Арриан хабар меди[ад, аксари он[о ба дасти душман афтоданро нахоста, худро нобуд месозанд. Ни[оят, Искандар муrовимати суuдиёни кe[истонро бо машаrrати зиёде фурe менишонад, вале дар натиxаи ин лашкаркашb 22 [азор нафар аз халrи ма[аллb кушта мешавад. Лашкариёни юнону маrдунb [ам талафоти зиёде меди[анд. Худи Искандари Маrдунb сахт ярадор мешавад (Арриан, III, 30, 10-11).
Искандар пас аз ин ва[шонияте, ки нисбат ба суuдиёни Уструшан зо[ир намуд, ба сeи Сирдарё равона гардид. Дар ин ваrт дарёи Сир [удуди байни дашти бодиянишинон ва води[ои зироатb [исоб мешуд: дар со[или рости дарё сакои[о зиндагb мекарданд ва дар тарафи чапи он як rатор ша[р[ои калону хурд воrеъ гардида буданд. Искандар ба лаби дарёи Сир омада rарор гирифт ва аз юнониёну маrдуни[о дар ин ша[р[о гарнизон гузошт. Лекин дере нагузашта ба муrобили юнониён шeриши халrи ма[аллb сар шуд ва ба зудb тамоми [афт ша[ри со[или чапи Сирдарёро фаро гирифт. Дар дигар со[или дарё сакои[о rувва[ои худро xамъ намуда, расидани фурсати мусоидро интизорb мекашиданд, ки аз дарё гузашта ба шeришкунандагон ёрb расонанд. Дар худи [амин ваrт дар Суuд ва Бохтар низ ошeб[ои калоне ба амал меоянд. Искандар ба як вазъияти душвор дучор мешавад. Вай, пеш аз [ама, rарор меди[ад, ки мавrеи худро дар со[или дарёи Сир муста[кам намояд. Ба ин маrсад, e дар муддати ду рeз панx ша[рчаи наздисо[илиро ишuол намуда, бо а[олии он xой[о ва[шиёна рафтор мекунад. Юнониён бо амри Искандар тамоми мард[оро ба rатл расонида, зану бача[оро ба uуломb мефурeшанд (Арриан, IV, 2, 4).
А[олии Киропол, ки маркази шeриш ба шумор мерафт, ба му[осираи юнониён сахт муrобилат нишон меди[ад. Худи Искандар маxбур мешавад шахсан дар гирифтани ша[р иштирок намояд. Ӯ як даста аскарро гирифта, бо маxрои хушкшудаи рeде, ки аз байни ша[р мегузашт, ба даруни ша[р медарояд ва дарвозаи онро барои дохил шудани reшуни худ боз мекунад. Дар кeча[ои ша[р xанг[ои хунин давом намуда, дар натиxа 8 [азор нафар аз а[олии ма[аллb кушта мешавад. Талафоти юнониён низ кам набуд. Дар ин му[ориба худи Искандар ва баъзе сарлашкарони бузурги e захмдор мешаванд.
Пас аз му[орибаи шадид ва [уxуми rатъb охирин такяго[и шeришиён забт карда мешавад. Бо ин тариrа, шeрише, ки ба муrобили истилокорони юнонb дар со[ил[ои дарёи Сир ба амал омада буд, хобонида шуд. Арриан мегeяд, ки аз а[олии ба шeриш иштирокдоштаи ин [афт ша[р як нафар [ам боrb намонд – [амаи он[о кушта ва ё ба uуломb фурeхта шуданд.