Аз тарафи йуxи[о истило шудани Бохтар боиси минбаъд пароканда ва uайримутамарказ шудани он гардид. Ваrт[ои аввал дар [ар як ша[р ва ма[ал[ои атрофи он [оким менишаст. Ин тарзи идора аз замон[ои давлати Юнону Бохтар монда буд. Маъхаз[ои хитоb хабар меди[анд, ки дар ихтиёри [окими йуxи[о панx вилоят вуxуд дошт. Баъди ба Да[я – Бохтар кeчидан «хонаводаи йуxи[о ба панx хонаводаи [окимон таrсим шуд»[332]. Ин матн далолат мекунад, ки таrсимоти территориявии йуxи[о ба принсипи авлоду rабилавb асос ёфтааст ва ин принсип дар байни кeчманчиёне, ки баъд[о [ам ба Осиёи Миёна омадаанд, бисёр дучор мешавад.
Волиёни ин вилоят[о унвоне доштанд, хитои[о онро бо калимаи «хи-хэу» (талаффузи rадимияш ŋheap-goh) ифода кардаанд. Rариб шакке нест, ки ин худи [амон унвон мебошад, ки баъд[о дар танга[ои Кушониён ба намуди уаvуgа ба назар мерасад ва сипас, ба турк[о ба шакли «ябuу» гузаштааст. Ба аrидаи Г.Бейли, баромади унвони мазкур форсb ва маънояш бояд «сардор» бошад.[333]
Тартиби реалии воrеа[ое, ки дар аср[ои II–I пеш аз милод xараён ёфтаанд, амалан маълум нестанд. Ягона маълумоте, ки мо дорем, аз тадrиrи материал[ои нумизматb ва археологb ба даст омадаанд.
Э[тимол, баъди заволи давлати Юнону Бохтар [ам, дар сарзамини Бохтар обола ном пули майдае дар муомилот буд, ки рeяш расми подшо[и Юнону Бохтар - Евкратидро дошт. Танга[ое, ки дар xануби Тоxикистон ёфт шудаанд, далолат мекунанд, ки ин танга[о дар замони йуxи[о [ам, яъне дар охири аср[ои II-I пеш аз милод бароварда мешуданд. Зотан ин танга[о айнан ба намуди танга[ои худи Евкратид сикка зада мешуданду фаrат навиштаxоти онро андак дигар мекарданд. Тахмин меравад, ки аз ин хел танга[о чанд намуд бароварда шудааст (он[о аз {исор ва Rубодиён ёфт шудаанд)[334].
Дигар танга[о низ хеле му[иманд, ки ба намуди танга[ои яке аз охирин подшо[они Юнону Бохтар Гелиокл бароварда шудаанд. Баъзе аз ин танга[о ба танга[ои Гелиокл rариб айнан монанд аст, дар баъзе дигари он[о сурати асп [аст, ки дар танга[ои Гелиокл набуд. Танга[ои сурати аспдор танга[ои давраи сонb мебошанд ва, аз афти кор, аз ягон дигаргуни[ои сиёсb ва шояд аз кeшиш[ои марказонии [окимият дар асри I пеш аз милод далолат менамоянд. Ин танга[о дар води[ои Сурхандарёву {исор[335] ва дар райони Фархори Тоxикистон ёфт шудаанд.
Дар Суuд [ам ба таrлиди танга[ои Юнону Бохтар сикка мезаданд. Вале чун намуна тетрадир[ам[ои Евтидем истифода мешуд. Як rисми ин танга[о ба нусхаи rадимии аслb монанданд. Э[тимол, дар нимаи дувуми муддати мавxудияти давлати Юнону Бохтар сикка зада мешуданд (ва дар муомила буданд), яъне дар [амон даврае, ки Суuд, мумкин аст, аз зери [окимияти Юнону Бохтар аллакай озод шуда буд. Дигар навъ танга[о, ки аз нусхаи аслb хеле фарr доранд, э[тимол, баъди суrути Юнону Бохтар сикка зада мешуданд. Ин танга[о, аз афти кор, ба во[аи Бухоро тааллуr доранд.[336]
Uайр аз ин дар Суuд (ва rисман дар Бохтар) дигар танга[о [ам дар муомилот буданд. Танга[ое, ки дар паси он сурати камонгар сабт шудааст, xолиби диrrат мебошанд; бо хатти юнонb номи шо[и Селевкиён Антиох навишта шудаасту вале дар рeи танга расми Антиох не, балки расми волии ма[аллb наrш ёфтааст. Ин гуна танга[о аз Тали Барзуи rарибии Самарrанд ва аз Панxакент ёфт шудаанд.
Танга[ое, ки дар он[о номи Гиркод сабт шудааст, хеле бисёранд ва хати он[о rисман юнонb ва rисман суuдb мебошанд. Р.Гиршман таклиф мекунад, ки навиштаxоти юнонии баъзе танга[о ин тавр хонда шавад: «[Тангаи] Гиркод [писари] Ардетри сакараук». Дар сурати суuдb будани навиштаxот номи мазкурро Артадр (ё Аратадр) ва сакараукро «сакараг» хондааст.[337] Дар асоси ин тавр хондани навиштаxоти танга[о Р.Гиршман иддао мекунад, ки Суuдро ма[з сакараук[о ишuол кардаанд ва дар он маскан гирифтаанд ва зотан, аз [исоби сарвати ин вилояти бой иrтидори он[о хеле афзудааст. Вале худи ин тавр хондани навиштаxоти танга[о боиси шак аст.
Дар поёноби Кофарни[он (водии Бешкент) ва дар ма[алли Бобошоб (дар со[или чапи Аму, дар байни истго[и Тошработ ва Муrрb) саuона[ои калони кeчманчиён кашф шудаанд. Он[о андак дуртар аз во[а[ои муrиминишини зи-роаткор, дар ма[ал[ои нимбиёбон, вале дар rарибии чо[у чашма[о воrеъ гар-дидаанд. Саuона[о берун аз [удуди замин[ои обb воrеъ гаштаанд. Ба [амин тариr, мавrеи он[о нисбат ба тамоми во[а[о гeё як навъ мавrеи [укмрониро дорад. Аз дигар тараф, саuона[о дар мобайни убурго[[ои Аму xой гирифтаанд. {амаи ин чунин нуктаро таrвият меди[ад, ки дар замони ба но[ия[ои шимолии Бохтар кeчидани одамон, шумораи зиёди мардум ба тарзи [аёти нимкeчманчигb гузашта буданд.
Аз саuона[ое, ки дар водии Кофарни[он тадrиr шуданд, материали фаровон– асли[а (пайкон, ханxар ва u.), асбоби зинат (аз xумла, тиллоb), сафолот ва u.[338] ба даст омаданд. Аксари ин ашё, бешак, аз а[олии ма[аллии муrимb гирифта шудааст, масалан, асбоб[ои сафолии хоси бохтари[о ва u. Ин далолат мекунад, ки ба туфайли таъсири мадании а[олии ма[аллb бисёр унсур[ои маданияти Бохтар дар маишати кeчманчиёни истисморгар бо суръату вусъат xорb гардид. {африёт маълум кард, ки навомада[о мувофиrи намуди антропологии худ ба сокинони но[ия[ои шимолии Осиёи Миёна – ба сакои[о ва усуни[ои {афтруду Назди Арал хеле rаробат доранд ва зимнан таъсири антропологии муuулсимо[о [ам возе[ ба назар мерасад.[339] Вале э[тимол дорад, ки ин ёдгории бегонагон не, балки ёдгории а[олии кeчманчии Бохтар бошад (фарзияи Б.А.Литвинский).
Саuона[ои кeчманчиёни навомада дар Суuд [ам тадrиr шудаанд. Масалан, саuона[ои Reймазор ва Лавандак аз [амин rабиланд[340]. А[амияти таърихию мадании ин саuона[о ба а[амияти саuона[ои Бохтар rариб баробар аст. Дар ин xо, яъне дар Суuд [ам навомада[о аз маданияти а[олии ма[аллии муrимb ба[равар шудаанд.