Давлати rадимии Фарuона – Даван

Дар маъхаз[ои хитоии аср[ои II–I пеш аз милод Даван ном як кишвари васеи пурсарвати серодам тасвир шудааст. Аксарияти куллии му[аrrиrон – [ам рус[о ва [ам хориxиён Даванро дар Фарuона xой меди[анд. Муаммо дар [амин, ки баромади калимаи «Даван»-ро, ки ба калимаи «Фарuона» [еx монандb надорад, чb хел шар[ додан мумкин бошад. Умуман, калимаи «Даван» то асри III пеш аз милод дучор меояд. Баъд ном[ои «Бохан» ва «Полона» ба назар мерасанд ва зимнан ишорат меравад, ки ин ном муродифи «Даван»-и rадим аст. Шуб[ае нест, ки Полона транскрипсияи хитоии калимаи Фарuона мебошад[341]. Дар бобати Даван бошад, чи тавре дар боло [ам rайд кардем, чунин аrида пешни[од шудааст, ки хитои[о зери номи Даван кишвареро дар назар доштанд, ки номи он бо номи тахор[о (Тахwаr) алоrаманд аст.

Мувофиrи маълумоте, ки дар охири асри II пеш аз милод аз Хитой дастрас шудааст, а[олии Фарuона 300 [азор нафар будааст. Вале дар он ваrт рeйхатгирии а[олb набуд ва инчунин усул[ои таrрибан муайянкунии шумораи а[олb низ вуxуд надошт. Ба ин сабаб раrами мазкур ма[сули хаёли сайё[ аст, на хабари аниrу даrиr. Дар Даван бисёр ша[ру де[а[ои калон будааст (сарчашма[о 70 номгeйро додаанд). Ша[ри асосии Даван - Арши будааст.

Ривоят мекунанд, ки «мардум чашмони чeкида ва риши uуллb доранд, дар тиxорат мо[иранд... Занонро [урмат мекунанд. Зан чизе гeяд, шав[ар [аr надорад, онро иxро накунад»[342].

Даван чун мамлакате тасвир шудааст, ки хоxагии rишлоrи мутараrrb дорад. Дар ин xо токзор[ои калон будааст. Шаробе мекашидаанд, ки да[[о сол ниго[ медоштаанд. Юнучrа мекиштаанд (номашро алафи «му-су» гуфтаанд).[343]

Хусусан, асп[ои Фарuона маш[ур будаанд. Масалан, дар байни он[о арuумоr[ое будаанд, ки [ар як ашрофзодаи мамлакат[ои [амсоя орзу мекард, со[иби чунин аспе шавад. Хитои[о, алалхусус, дар орзуи он асп[ои Фарuона буданд, ки «хун метаровиданд». Он[о ин асп[оро асп[ои ило[b меномиданд ва итминон доштанд, ки савори ин гуна асп ба «абадистон» расидан мумкин аст. Хусусан, императори оли хан[о Ву-ди, ки шабурeз илоxи xовид шуданро меxуст, мудом орзу мекард, ки со[иби чунин асп[ои хунтаровиш шавад. Ин асп[ои Фарuона дар Хитой, [атто мавриди парастиш шуданд. Кор ба дараxае расид, ки шоирон дар [аrrи ин асп[о rасида[о гуфтанд. Лекин ин асп[о ба rасида не, балки ба муолиxа мe[тоx буданд, хун таровидани ин асп[о, ки ба назари хитои[о rудрати ило[b менамуд, аслан аз газидани кирму кана хуншор шудани пeст буд.

Император[ои Хитой мекeшиданд, ки Даванро тасхир намоянд. Халrи Даван ба муrобили истилогарон дар муддати сол[о xанги вазнини хунин бурд. Соли 104 пеш аз милод ба Даван 60 [азор лашкари савора фиристода шуда, илова бар он ба мадади он[о, чb тавре сарчашмаи хитоb менависад, «да[[о [азор xанговарони xавони хитоb» дода шуд. Ин лашкари сершумор шикаст хeрда, ба маrсад нарасид ва боrимондаи ночизи он rафо гашт. Баъди ин ба Даван бори дувум [уxум карданд, ки дар он лашкари шаст[азорb ва да[[о [азор мададгорон ширкат доштанд. Фарuонаги[о зери ро[барии шо[и худ Муuия зидди истилогарон фидокорона xангиданд. Гарчанде дар ин му[ориба бисёр фарuонаги[о [алок шуданд ва худи Муuия бо ро[и хиёнат кушта шуд, истилогарон Даванро гирифта натавониста, маxбур гардиданд, ки аrиб раванд. Барои таъмини идомаи сиёсате, ки Муuия мебурд, баъди вай додарашро ба тахт шинонданд.[344]

Ба [амин тариr, халrи Фарuона бо мадади дигар халr[ои [амсояи Осиёи Миёна истилои оли Хан[оро рафъ кард ва истиrлоли худро ниго[ дошт.