Порт. Uалабаи Порт бар Рим

Иrтидори Порт дар а[ди Ме[рдоди II ни[оят афзуд. Баъд аз сари вай (соли 88/7 пеш аз милод) кори Порт аввал омад накард. Дар [амин ваrт Рим дар шарr сиёсати ни[оят таxовузкорона мебурд. {ар ду тараф дарёи Фуротро хатти сар[адди ду мамлакат муrаррар карданд. Вале амалиёти таxовузкоронаи рими[о ногузир порт[оро низ ба xангу xидол мекашид, алалхусус, ки порт[о [ам феълу хeи тез доштанд. Аввалин задухeрд[о соли 65 пеш аз милод шуд ва рими[о uалабаи комил ба даст оварданд.

Соли 54 пеш аз милод Рим ба юриши калони зидди Порт тайёрb дидан гирифт. Ба лашкари рими[о Красс ном лашкаркаши маш[ур сарварb мекард, вале Красс xои му[ориба[оро мутлаrо намедонист ва бо тактикаи порт[о шинос набуд. Rисми асосии лашкари порт[о бо сардории шо[ Ороди II ба Арманистон дохил шуданд ва умед доштанд, ки лашкари Красс ба ин xо меояд. Вале Красс ба водb баромада, ба тарафи Байнанна[райн ра[сипор шуд ва зимнан ба [исоб нагирифт, ки лашкари савораи порт[о ма[з дар водb хавфи зиёд дорад. Лашкари рими[о аз Фурот гузашт ва лашкари порт[о rасдан аrибнишиниро вонамуд карда, бо фиреб душманро аз паси худ ба масофаи ро[и се-чоррeза ба як ма[алли дурдасти хилват овард. Сарлашкари порт[о Сурона ба му[ориба наuз тайёрb дид. Uайр аз даста[ои муrаррарии аскарони савора вай [азор катафрактарий, яъне саворагони зире[пeш дошт. Вай пешакb тири бешумореро захира кард.

9 майи соли 53 пеш аз милод дар rарибии ша[ри Карра порт[о ба лашкари рими[о дарафтоданд. Пеш аз му[ориба садои муд[иши наrора[ои xангии порт[о ба осмон печид. «Бо ин наъра ба дили рими[о во[има андохта,– менависад Плутарх (Марк Красс, 24),– порт[о ба якборагb чодар аз китф партофтанд ва дар пеши назари рими[о чун алангаи оташ xилвагар шуданд – хeду зире[и он[о аз фeлоди Мароuа буду дар офтоб рахшида, чашм[оро мебурд, аспони он[о [ам зире[и мисb ва о[анb доштанд. Худи Сурона пеш баромад, ки марде буд rави[айкал ва хушсурат. Порт[о тез сафи сирак кашида, аз дур rариб нишон нагирифта (рими[о чунон зич меистоданд, ки кас хо[ад [ам тираш хато намерафт), рими[оро тирборон карданд ва камон[ои калони зе[сахти худро бо тамоми rувват rат карда, тир[ои xоншикор ра[о менамуданду зарба[ои сахти кироb мезаданд. Дар чунин шароит [оли рими[о табо[ шуд...»

Красс инро дида бе[тарин rисм[ои лашкари худро бо сардории писараш ба xанг даровард. Порт[о нохост rафо гурехтанд. Ваrте ки дастаи рими[о порт[оро таъrибкунон хеле дур рафтанд, порт[о якбора, худи рими[оро и[ота карданду [амаро аз дами теu гузаронданд.

Лашкари римиён дар торикии шаб ро[и гурезро пеш гирифт, вале халос шуда натавонист. Дар ни[ояти кор аксари сарбозони римb кушта шуда, боrимондаашон асир афтиданд. Красс низ [алок шуд. Сари eро аз тан xудо карда, чун uанимати xангb ба Ороди II оварда доданд[354].

Мувофиrи хабари баъзе маъхаз[о, римиёни асирро дар но[ияи Марв маскун карданд. Дар ин xо легионер[ои Рим хонаву бачадор шуданд ва дар лашкари порт[о хизмат мекарданд (Горатсий, «Ода[о», III, 5, 5). Як rисми он[о, аз афти кор, ба тарафи шимолу шарr рафта, дар {афтруд сокин шуданд[355]. Дар яке аз [уxxат[ои Нисо гуфта мешавад, ки аз сардорони тагма шароб rабул карда шуд ва зимнан номи он сардорон портb аст. «Тагма» бошад, калимаи юнонист, ки дар а[ди Рим маънои «легион»-ро дошт.

И.М.Дяконов ва В.А.Лившитс тахмин мекунанд, ки дар [уxxати Нисо шаробе rайд шудааст, ки аз легионер[ои сокини Порти шарrb омадааст[356]. Ин тахмин xолиби диrrат аст, вале онро ба[снопазир гуфтан мумкин не, зеро, э[тимол, ин истило[от дар рафти робитаи порту рими[о ба забони портb дохил шуда бошад (шояд ин калима бевосита аз забони юнонb гирифта шуда бошад, ки он маънои «саф», «дастаи лашкар»-ро дошт).

Дар а[ди подшо[ Покор соли 40 пеш аз милод порт[о, [атто Сурия ва Фаластинро тасхир намуданд. Осиёи Саuир ба он[о мутеъ шуд. Рости гап, Рим дере нагузашта ин xой[оро боз кашида гирифт. Вале му[имаш ин не – му[имаш [амин, ки дар асри I пеш аз милод Порт душмани тавонои Рим буд ва лашкари порт[о бор[о лашкари римиёнро торумор кард.