Тадrиrи муфассали археологии майдон[ои фарох нишон меди[ад, ки дар он давра тамоми но[ия[ои асосии Осиёи Миёна барои зироат истифода мешуданд. Дар води[о бо киштукор (асосан киштукори обb) ва чорводорb машuул буданд. Алалхусус, ирригатсия ни[оят ривоx ёфта буд. Дар Хоразм, дар водии Зарафшон ва дар дигар xой[о канал[ои бисёре кофта шудаанд. Канал[ои rадимии давраи Кушониён дар хоки Тоxикистон [ам, масалан, дар водии Вахш ёфт шуданд. Барои обёрb на фаrат оби дарё, балки оби чашма[о низ, ки дар он давра, бешак, хеле бисёр буданд, истифода мешуданд. Масалан, дар шимоли водии Вахш замин[о асосан аз канали дарёи Вахш об мехeрданд, вале якчанд манзил[о, масалан, димнаи {алrаxари rарибии посёлкаи Уялb аз дарё хеле боло xой гирифта буд, ки [озир ба замин[ои он xо фаrат бо насос об мебароранд. Дар давраи Кушониён тамоми замин[ои ин манзил[о аз оби чашма[ои кe[b шодоб буданд. Дар айни [ол, чунон ки дар водии Ёвон маъмул буд, дар ин xо [ам лалмикорb мекарданд. Лалмикорb дар но[ия[ои доманаи кe[[о ва дар кe[истон низ расм буд. Дар давраи Кушониён саросари водии Зарафшони боло то Мастчо[и [озира аз худ шуда буд[441].
Маълум, ки техникаи зироат бени[оят содда буд. Фаrат дар обёрb пешравии калон ба назар мерасад. {ангоми [африёти Тали Барзу позаи о[анин ёфт шуд[442].
Аз асри I милодb осиё маъмул шудан гирифт. Rадимтарин дастос[о аз саuонае дар кe[и Rаромазор ба дасти мо расидаанд. Аввал осиё хеле хурд буд, баъд калон шудан гирифт ва андозаи он[о, алалхусус, дар аср[ои III–IV хеле калон шуда рафт.
Маъхаз[ои хаттb ва бозёфт[ои археологb ша[одат меди[анд, ки дар давраи Кушониён зироаткорони Осиёи Миёна тамоми анвои зироати дар аср[ои миёна [ам маъмулро – зироати uалла, техникb, ангуру мева ва алафу хошок кишт мекарданд ва парвариш менамуданд. Ни[оят зиёд будани анвои зироат xолиби диrrат аст. Масалан, дар аср[ои III–IV милодb дар Хоразм [ам навъи махсуси шаробb ва [ам хeрокии ангур рeёнда мешуд. Ба туфайли селексияи халrb, ки аз авлод ба авлод идома дошт, навъ[ои сер[осили зироат пайдо шуданд, ки ба шароити ма[ал хеле мувофиrу муносиб буданд. Бесабаб нест, ки халr[ои кишвар[ои ба Осиёи Миёна [амсоя бисёр анвои зироатро ма[з аз мардуми Осиёи Миёна ёд гирифтанд (масалан, хитои[о кишти юнучrа ва парвариши чормаuзро аз халr[ои Осиёи Миёна ёд гирифтаанд).
Дар води[ои байникe[b, масалан, дар водии Фарuона барин xой[о чорводории яйловb равнаr дошт ва ин гуна чорводорон [аёти нимкeчманчигb ба сар мебурданд. Чорвои хушзоти Фарuона, алалхусус, асп[ои Фарuона мисли пешина боиси [асади [амсоягон буду дар хориxи Фарuона бисёр ба фурeш мерафт.