Дар ибтидои асри III милодb дар натиxаи xанг[ои дурударози пурта[лукаи зидди рими[о ва низову хархаша[ои дохилb давлати Порт завол ёфт. Зиддияти синфии байни ашрофу uуломдор ва а[ли xамоату uуломон якбора тезутунд шуда рафт; дар дасти ашроф бисёр замин[ои киштбоб xамъ омад.
Барои барпо намудани идораи давлат чунон мубориза авx гирифт, ки он тавонист, [ам исте[солкунандагони бевоситаро дар итоат ниго[ дорад ва [ам ба афзудани иrтидору сарвати ашроф мусоидат намояд: ашрофони Форс бо ко[инони зардуштия [амдастb карда, дар ин мубориза маrоми намоёнро со[иб шуданд.
Дар аввали соли 220 милодb [укмрони вилояти Истахр (дар Форс) Ардашери I Бобакони Сосонb[555] [окими тамоми Форс гардид. Соли 224 Ардашери I лашкари охирин намояндаи Оли Ашкониён Ардавони 1-ро торумор намуда, [окимиятро ба даст гирифт ва давлате таъсис дод, ки дар тамоми сарзамини Эрон вусъат дошт.
Ба xои порт[о омадани Сосониёнро табдили муrаррарии подшо[он гуфтан uалат аст. Оли Порт[о, ки «дар задухeрд[ои зидди Рим суст гашта, дар банди зиддият[ои мураккаби иxтимоb монда, дар байни Uарби uуломдорb ва Шарrи xамоатию авлодb мекалавид, ба инкишофи муносибат[ои нави xамъиятb та[рик дода натавонист. Ин корро давлати Сосониён кард»[556].
Давлати Сосониён зиёда аз 400 сол (224 ё 226–651) вуxуд дошт. Дар а[ди Сосониён чунин xи[ат[о xолиби диrrат аст. Якум, таrрибан аз асри IV милодb дар давлати Сосониён муносибат[ои феодалb босуръат инкишоф меёбад. Дувум, бар хилофи rувва[ои марказгурези волию [окимони ало[идаи баъзе но[ия[о маrоми [окимияти марказb дар Эрон баланд мешавад, бинобар [амин Ф.Энгелс давлати Сосониёнро «подшо[ии... батартиб» номида буд[557]. Севум, таъсири ко[инони зардуштия ни[оят баланд мешавад, дини зардуштb ба дараxаи дини давлатb мерасад ва ба Ардашери I чунин [икматро нисбат меди[анд: «Тахт пояи ме[роб асту ме[роб пояи тахт».
Дар а[ди писар ва вориси Ардашер шо[ Шопури I (сол[ои 242–272) Сосониён лашкари рими[оро торумор карданд, дар як му[ориба як императори Рим кушта шуду дар му[орибаи дигар боз як императори Рим асир афтод. Давлати Сосониён дар а[ди Шопури II (сол[ои 309-379) хеле rувват гирифта, дар шарrу uарб дар чандин му[ориба[о uолиб омад ва ша[р[о таъсис намуд. Шо[ Яздигурди I (сол[ои 399-420) кeшид, ки ба насрониён такя карда, [уrуrи ашроф ва ко[инони зардуштиро ма[дуд намояд; бояд гуфт ки дар давлати Сосониён насрониён бисёр буданд.
Тартиботи бера[монаи давлати Сосониён боиси эътирози сахти халr[о, аз xумла, боиси эътирози сахти халr[ои но[ия[ои тасхиргаштаи Осиёи Миёна ва Моварои Кавказ шуд. Шeриши ин но[ия[о, таxовузи кeчманчиён давлати Сосониёнро ба ларза меовард ва шо[у шо[зодагони сосонb ба асирb меафтиданд ё гарави кeчманчиёни Осиёи Миёна мешуданд ва яке аз ин гуна шо[он Пирeз (сол[ои 459–484) аст. Дар Эрон не[зати иxтимоb низ xой дошт, ки яке аз он[о не[зати маздакия мебошад ва дар айни он дар зери зарба[ои тавонои халr rариб буд, ки давлати Сосониён вожгун шавад.
Давлати Сосониён дар а[ди Хусрави I Анeшервон (сол[ои 531–579) ба авxи иrтидори худ расид. Хусрави I xангу xидоли бисёре карда, [атто Ямани Арабистонро тасхир намуд ва аз uайри ин чанд исло[оти [арбb гузаронд, ки он[о муносибат[ои навбунёди феодалиро муста[кам карданд ва ба инкишофи минбаъдаи он мусоидат намуданд. Исло[оти со[аи андоз, [арбb ва маъмурии Хусрави I а[амияти калон дошт. Ин исло[от uайр аз ин [окимияти марказиро [ам таrвият дод.
Шо[они сосонb кeшиданд, ки во[а[ои Осиёи Миёнаро ба давлати худ [амро[ кунанд ва ин кeшиши он[о барабас нарафт. Дар миёна[ои асри V он[о но[ия[ои Осиёи Миёнаро аз даст меди[анд ва ин xой[о ба дасти кeчманчиён мегузарад. Вале андаке сонитар но[ия[ои Туркманистони xанубb боз ба тасарруфи Сосониён медарояд. Давлати Сосониён дар миёнаи асри VII милод аз зарбаи араб[о суrут ёфт.