Прокопий Кесарский дар бораи «гунн[ои сафед» – [айтолиён гап зада, навишта буд, ки он[о «аз rадим» муrимb мебошанд, «ба як подшо[ итоат мекунанд» ва «давлати rонунb» доранд. Менандр аз номи [айъати сафорати турк[о ривоят мекунад, ки [айтолиён «мардумони ша[рианд»; ба rавли вай турк[о [айтолиёнро шикаст дода, [окими ша[р[ои он[о шудаанд (Менандр, порчаи 18).[640] Феофани Византb (порчаи 3) мегeяд, ки [айтолиён форс[оро маuлуб сохта, ба ша[ру бандар[ои форс[о со[иб шуданд. Вале маъхаз[ои Хитой тамоман гапи дигар мезананд. Мувофиrи хабари он[о, е-да, яъне [айтолиён «ша[р надоранд ва дар xой[ои серобу алаф, дар хона[ои сиё[ зиндагb мекунанд». Сон Юн ном сайё[ менависад, ки е-да, яъне [айтолиён rалъа надоранд ва кeчманчигb мекунанд[641]. {ар дуи ин ривояти мухолиф дар наrли Сюан-сзан оид ба Гимотоло оварда шудааст. Сокинони ин ма[ал, яъне [айтолиён дар чодар[ои пeстакb зиндагb доштанду кeчманчигb мекарданд. Дар айни [ол, хабар дода мешавад, ки дар гузашта он[о бисёр мамлакат[оро забт намудаанд ва дар «бисёр rалъаву диз[о [укмронb кардаанд».[642] Ба [амин тариr, муаллифони uарб, э[тимол, барои [амин [айтолиёнро мардумони ша[рb мегуфтаанд, ки он[о со[иби ша[р[о буданд ва дар давра[ои сонb аъёну ашрофи [айтолиён дар ша[р[о маскун мешуданд.
Xамъияти [айтолиён аз xи[ати молу мулк равшану аниr таrсим шуда буд. Масалан, дар ин бора мо аз тасвири маросими дафни он[о воrиф гардидем. Солномаи Лян-шу[643] хабар меди[ад, ки мурдаро дар тобут[ои оддии чeбин мегeрониданд, дар баробари ин дар солномаи Бэй-ши (ё Вэй-шу) чунин навишта шудааст: «Мурдаи боёнро дар саuона[ои сангин дафн мекунанд, мурдаи камбаuалонро ба чуrури[ои кe[на мепартоянд»[644]. Сарулибоси аъёну ашроф хеле бокарру фарр буд. Сон Юн сарулибоси бойзан[оро тасвир карда менависад: «Сарулибоси бой[ову камбаuалон фарrи калон дорад»[645]. Xазои дуздb ни[оят сахт буд: «Барои дуздии чизе, ки андозааш маълум нест, сар мезаданд; товони чизи дуздиро да[ карат зиёдтар додан даркор буд»[646]. Аз ин мадракот маълум мешавад, ки xамъияти [айтолиён xамъияти синфb [исоб мешуд ва аз xи[ати молу мулк аниrу равшан таrсим шуда буд. Он[о со[иби давлат буданд. Лашкари [айтолиён хеле тавоно буд. Асли[аи он[о гурз буд[647], ба аrидаи хитоиён, он[о камонкаш[ои забардаст будаанд, ба фикри муаллифони давра[ои сонb, асли[аи асосии он[о шамшер будааст.[648]
Усули амалиёти xангие, ки [айтолиён кор мефармуданд, касро ба аrидае водор менамояд, ки лашкари он[о асосан аз саворагон иборат буд. Дар ин масъала мо бо Ф.Алтхайм [амфикр [астем[649] ва аrидаи Л.Н. Гумилевро зин[ор rабул надорем.[650]
Дар байни [айтолиён полиандрия (яъне сершав[арb) расм буд: «бародарон як зани умумb доранд, зани шав[араш бе бародар, яъне зани якто шав[ар дошта куло[и якгeша мепeшад; зани сершав[ар куло[е мепeшад, ки чанд шав[ар дошта бошад, [амон rадар гeша дорад; дар либос [ам мувофиrи шумораи шав[ар пeпак дeхта мешавад».[651] Дар бораи ин урфу одат, ки баробари полигамия (яъне серзанb) дар байни волиён маъмул буд, бисёр маъхаз[ои хитоb хабар меди[анд.[652] Полиандрия, ки боrимондаи нико[и гурe[b мебошад, дар рeз[ои мо дар Тибет ва дар гирду атрофи наздики он вуxуд дорад.[653]
Мувофиrи хабари маъхаз[о [айтолиён дини буддоиро не, балки худоёни худро, масалан, худои оташро мепарастидаанд. {ар са[ар он[о аз хаймаи худ баромада, намоз мехондаанд. Э[тимол, он[о офтобро [ам парастиш мекарданд.[654] Вале дар xамъияти [айтолиён дину оини халr[ое, ки он[оро мутеъ менамудаанд, масалан, дини буддоb, тадриxан реша давондан гирифт. Мадраке [аст, ки дар байни [айтолиён дини насронb [ам маъмул будааст.