MAX WEBER

Max Weber– jak inni myśliciele chciał poznać naturę i przyczyny zmiany społecznej. Choć był pod silnym wpływem Marksa odrzucił materialistyczną koncepcję dziejów i mniejsze znaczenie przypisywał konfliktowi klas. Wielkie znaczenie wg niego, dla zmiany społecznej miały idee i wartości, choć czynniki ekonomiczne są również ważne.

* Uważał, że socjologia powinna zajmować się badaniem działania społecznego, a nie struktur (inaczej niż wcześni przedstawiciele socjologii).

Ludzkie motywy, idee, wartości i przekonania są w stanie spowodować transformację społeczną. Wg. Webera jednostki ludzkie są w działaniu wolne i mogą kształtować własną przyszłość. Nie uznawał (w przeciwieństwie do Durkheima i Marksa) istnienia zewnętrznych, niezależnych od jednostek struktur. Struktury społeczne są efektem złożonych współzależności między indywidualnymi działaniami.

* Ważnym elementem perspektywy socjologicznej Webera jest pojęcie typu idealnego. Są to modele pojęciowe i analityczne, pozwalają każdą sytuację w świecie rzeczywistym zrozumieć przez porównanie z typem idealnym. Typy idealne służą za stałe punkty odniesienia.

* Racjonalizacja– rozwój nauki, nowoczesnej techniki i biurokracji pospołu; racjonalizacja to oparta na wiedzy technicznej i podporządkowana kryterium wydajności organizacja życia społecznego i ekonomicznego.

 

TRZY PERSPEKTYWY TEORETYCZNE W SOCJOLOGII:

1) Funkcjonalizm– zakłada, że poszczególne elementy złożonego systemu, jakim jest społeczeństwo, współdziałają ze sobą, tworząc stabilna, zgraną całość. Według tego założenia uprawianie socjologii powinno polegać na badaniu różnych elementów społeczeństwa w ich stosunku wzajemnym oraz stosunku do społeczeństwa jako całości. Funkcjonalizm podkreśla znaczenie konsensu moralnego w utrzymaniu porządku i stabilności społecznej (konsens istnieje wtedy, gdy większa część społeczeństwa podziela te same wartości). Dla funkcjonalistów porządek i równowaga społeczna to stan normalny, podstawą równowagi jest konsens moralny. Funkcjonaliści: Comte, Durkheim.

2) Teoria konfliktu– podkreślają znaczenie struktur społecznych oraz proponują ogólny “model” funkcjonowania społeczeństwa. Odrzucają założenie o konsensie społecznym. Podkreślają znaczenie podziałów społecznych, a tym samym kładą nacisk na zagadnienia związane z władzą, nierównościami i walką. Społeczeństwo składa się z różnych grup starających się realizować własne interesy. Odmienność interesów, sprawia, że zawsze istnieje potencjalny konflikt. Markspostrzegał różnice interesów w kontekście klas, Dahrendorf zaś odnosi je do władzy w ogóle. We wszystkich społeczeństwach istnieje podział na tych, którzy mają władzę, i tych, którzy są jej pozbawiani: na rządzących i rządzonych.

3) Interakcjonizm symboliczny– teorie działania społecznego kładą nacisk na formowanie tych struktur przez działania i interakcje członków społeczeństwa. U źródeł interakcjonizmu symbolicznego leży zainteresowanie językiem i znaczeniem. Zdaniem G.H. Mead’a dzięki językowi stajemy się istotami samoświadomymi, mamy poczucie indywidualności. Kluczowym elementem tego procesu jest symbol. Wg Mead’ a ludzie w swoich interakcjach posługują się wspólnymi symbolami i znaczeniami.

 

 

PERSPEKTYWY TEORETYCZNE W SOCJOLOGII:

 

 

Auguste Comte

(1798– 1857)

Karol Marks

(1818– 1883) Max Weber

(1864-1920) George Herbert

Mead

Emile Durkheim

(1858– 1917)

 

 

interakcjonizm

funkcjonalizm marksizm symboliczny

Linie ciągłe wskazują bezpośredni wpływ; linia przerywana wpływ pośredni. Mead nie czerpał z Webera, ale interakcjonizm symboliczny przypomina stanowiska Webera, który podkreślał sensowny, celowy charakter ludzkiego działania.

TEMAT 2: TWORZENIE RZECZYWISTOŚCI SPOŁECZNEJ (INSTYTUCJE SPOŁECZNE)

1) James S. Coleman – “Racjonalna rekonstrukcja społeczeństwa”

 

J.S. Coleman opowiada o przemianie z „pierwotnej organizacji społecznej” (elementy– ludzie) do „organizacji społecznej celowo konstruowanej” (elementy– stanowiska, urzędy).

 

Przemiana od organizacji pierwotnej do celowo konstruowanej: 1) naturalne (rodziny upadają) 2) projektowane instytucje (wpływanie na społ.)

Pierwotna organizacja społeczna- podstawowa jednostka jest rodzina, z niej wywodzi się struktura społeczna, produkcja gospodarcza skupia się w rodzinie i wokół niej. Ważne są więzi krwi. Przykładowe formy: klan, średniowieczny dwór. Opiera się na normach społecznych statusie, reputacji i sile moralnej (rodzina, plemię, wspólnota).

Organizacja społeczna celowo konstruowana- stworzona przez ludzi, opiera się na zarządzeniach i przepisach prawnych, organizacja formalna, złożona ze stanowisk zamiast osób (korporacje, wielkie firmy, biurokracja,…).

Persona ficta- ‘osoba fikcyjna’, termin stworzony przez papieża Innocentego IV, Podmiot ma uprawnienia osoby fizycznej, nie będąc osobą fizyczną (podmiot zbiorowy).

 

Etapy rozwoju społeczeństwa i socjologii: