Kontrsocjalizacja–kultywowanie przeciwnych reguł i wzorów niż te uznawane przez grupy, od których chcemy się dystansowa (będące naszymi negatywnymi grupami odniesienia).
Socjalizacja wyprzedzająca (Merton)– naśladowanie reguł i wzorów, a zwłaszcza sposobu i stylu życia środowisk, do których aspirujemy i w których chcielibyśmy zostać zaakceptowani.
2) Typologie syntetyczne grup (Charles H. Cooley):
1) grupy pierwotne – niewielkie, nieformalne, stosunkowo trwałe, wymagają dużego zaangażowania, uniwersalne w każdym społeczeństwie i dla każdej jednostki, pierwsze w doświadczeniu życiowym jednostki (rodzina), wywierają najsilniejszy wpływ socjalizujący (poprzez tę grupę społeczeństwo dociera do jednostki), wpływ trafia na nieukształtowaną jeszcze tabula rasa mentalności dziecka; osobowość ukształtowana w kontekście grupy pierwotnej zachowuje dużą trwałość i odporność; teren silnej identyfikacji, emocjonalny.
2) grupy wtórne – brak intymnego charakteru relacji, liczebne, mniej spontaniczne, interesowne, mocniej sformalizowane, obejmują kontakty pośrednie, zachowują anonimowość jednostek. (środowiska zawodowe, grupy zadaniowe, stowarzyszenia); Stanisław Ossowski– “kompleks Liliputa”;
“Gemeinschaft und Gesellschaft” (“Wspólnota i społeczeństwo”) – F. Toennies– przejście od silnych i zintegrowanych plemiennych społeczeństw (“wola naturalna”, tendencja prospołeczna, wrodzona sympatia do innych ludzi) do grup dobrowolnych, stowarzyszeń, organizacji społecznych, podporządkowanych korzyściom członków, bezosobowych, anonimowych.
TEMAT 5: POJĘCIE KULTURY
Socjologia – trzy definicje kultury (jeden fakt jest zgodny, że to człowiek jest twórcą kultury)
Kultura, jako obiekt badania:
– badanie kultury, jako cechy społecznej
– badanie relacji między kulturą, a społeczeństwem
– wpływ kultury na wolność człowieka
– badanie dominujące: różnorodność kulturowa
1) Stefan Czarnowski – “Kultura”, rozdział I:
KULTURA TO CAŁOKSZTAŁT ZOBIEKTYWIZOWANYCH ELEMENTÓW DOROBKU SPOŁECZNEGO, WSPÓLNYCH SZEREGOWI GRUP I Z RACJI SWEJ OBIEKTYWNOŚCI USTALONYCH I ZDOLNYCH ROZSZERZAC SIĘ PRZESTRZENNIE (definicja Czarnowskiego)
– kultura jest dobrem zbiorowym i wspólnym dorobkiem, owocem twórczego i przetwórczego wysiłku niezliczonych pokoleń.
– o kulturze możemy mówić dopiero wtedy, gdy odkrycie czy wynalazek zostaje zachowany i gdy jest przekazywany z pokolenia na pokolenie i gdy staje się dorobkiem trwałym zbiorowości ludzkiej (społeczeństwo wybiera z przeszłości ważne elementy– kwestia pamięci)
– twórczość jednostek pomnaża lub zmienia tylko to, co było przed nami => każdorazowy stan kultury jest warunkiem stanu następnego
– społeczeństwo nie jest zbiorem jednostek (jednostka nie wytworzy kultury, jeżeli nie zostanie społecznie podzielona i przekazana kolejnym pokoleniom)
– jednostka współpracująca z innymi, przeszłymi i współczesnymi przyczynia się do budowy gmachu kultury.
SPOŁECZEŃSTWO nie mogłoby istnieć bez kultury, ponieważ sprawia ona, że nie jest to tylko zbiór jednostek, gromada osobników czy zespół, jest to także to wszystko ci jest za nimi i co jest pomiędzy nimi (dobra materialne, sposoby opanowania i wyzyskiwania przyrody, obyczaje, narzędzia, techniki, teorie obyczaje, praktyki religijne, pojęcia dobra i zła– co łączy i dzieli). Dorobek dla ludzkości staje się treścią i formą jej życia.
* Niemieccy autorzy rozróżniają „kulturę” – rozwój duchowy jednostki i „cywilizację” obejmującą materialny i organizacyjny dorobek zbiorowości:
Kultura jest środowiskiem, w którym ludzie są zatopieni i każdy między nimi stosunek określany jest przez kulturę danej zbiorowości. Jednostka ludzka jest tworem tej kulturalnej zbiorowości przechowującej zdobycze duchowe i materialne i pomnażającej je. Wszystko w człowieku ma początek społeczny i jest społecznie określone, jedynie poza tym, co wynika bezpośrednio z jego ustroju psychofizycznego
* Myślenie ludzkie ulega zmianom rozwojowym, które nie są zmianami zachodzącymi w jednostce, ale w historii ludzkości => porządek myślenia jest określony rozwojem zbiorowości, której człowiek jest członkiem.
* Normy moralne nie istnieją poza naszymi umysłami => to, co istnieje w życiu, co jest elementem kultury, składnikiem życia społecznego, to czyny, czyli fakty materialne.
“Nie ma i nie może być kultury, która byłaby wyłącznie duchowa.
Z drugiej strony to, co nazywamy potocznie „kulturą materialną” jest przeniknięte tym co psychiczne.”
CYWILIZACJA to najwyższy stopień kultury, zakładający w rozwoju ogólnym ludzkości przebycie poprzednich stopni niższych – pierwotności i barbarzyństwa. Człowiekiem wielkiej kultury jest ten, kto ją wchłonął w najwyższych, najbardziej zróżnicowanych formach.
O kulturze jednostki mówimy jako o fakcie zróżnicowania psychiki indywidualnej w wyniku skrzyżowania wielu różnych wpływów kulturowych przy jej wytworzeniu oraz nagromadzeniu się w niej i zespolenia z nią znacznej ilości zróżnicowanych elementów kultury. Warto pamiętać, że nie cały dorobek ludzkości może być zaliczany do kultury.
Kultura to rzeczy obiektywne – ustalone i wspólne (styl i zwyczaj).
Element dorobku społecznego zaliczony być może do kultury wówczas, gdy zdolny się stanie być dobrem wspólnym szeregu grup ludzkich. Gdy ustali się jako wzór niezależna od przypadkowych okoliczności. Kultura jest więc zjawiskiem międzygrupowym, jak również zjawiskiem geograficznym. Rozszerza się na pewne obszary łącząc w wspólnotę wyższego rzędu zamieszkałe tam grupy.
1) Gwara – nie jest elementem kultury, gdyż nie jest podzielana przez większość.
2) Język – niezmienniczy
3) Kultura w skali makro, ujęcie makrosocjologiczne
2) Ralph Linton „Kulturowe podstawy osobowości”
Przejście od kolekcjonowania osobliwości do naukowego badania zachowania ludzkiego zostało poprzedzone pewnymi istotnymi zmianami punktu widzenia badacza:
1) Uświadomienie sobie, że podobieństwa są znacznie ważniejsze dla zrozumienia życia ludzkiego w ogólności aniżeli różnice. Dostarczają one klucza do zrozumienia ogólnych potrzeb i zdolności rodzaju ludzkiego.
2) Uświadomienie sobie, że wiele problemów można rozstrzygać tylko rozpatrując sposób życia poszczególnych społeczeństw. Osobowości jednostek są kształtowane przez doświadczenia związane ze sposobem życia ich społeczeństw jako całości. Wraz z rozwojem badań nad osobowością pojęcie kultury nabrało znaczącej wagi.
Kultura odnosi się do całości sposobu życia jakiegoś społeczeństwa, a nie tylko do tych jego części, które społeczeństwo uważa za wyższe lub bardziej pożądane. Dla nauk społecznych nie ma jednostek, ani społeczeństw niekulturalnych. Każde społeczeństwo posiada kulturę. Każda jednostka jest kulturalna, w sensie uczestnictwa w kulturze. Kultury stanowią zorganizowane, funkcjonalne całości i jednostka musi być rozpatrywana na tle podłoża swoistej kultury. W trakcie używania terminu kultura postępuje proces ograniczania jego zakresu. Kulturę można definiować jako „dziedzictwo społeczne członków danego społeczeństwa”, ale nie tylko...
Definicja Linton’a: