Өзіңізге қолдануға, қойылған талапқа дұрыс жауап беретін, тиімді компьютер таңдау үшін, дербес жүйенің жоғарғы құрауыштарының жұмысы туралы кем дегенде минимальды білімге ие болу қажет.
Компьютер - бұл жүйелік блок, монитор, пернетақта, тышқан (қосымша сыртқы жабдықты кейінірек қарастырамыз).
Монитор – бұл дерлік, тек едәуір мүлтіксіз бейнелеу сапасымен телевизор. Онда ең кішкентай бөлшектер көрінеді. Монитор арқылы компьютерлік жүйе қолданушымен қатынасады, сіздің қызметіңіздің нәтижесі дисплейде бейнеленеді, және сіз сапалырақ мониторды таңдасаңыз, соншалықты осы қатынас ұнамды болады.
Компьютер пернетақтасы стандартталған. Стандарт өткен жылдар тәжірибесін есепке алып басқару ыңғайлылығын қарастырады. Сондықтан пернелердің орналасу схемасы басу машиналарынан алынған.
Компьютерлік жүйені басқарудың басты қызметінің үлкен бөлігі тышқанға арттырылған. Оған деген мұқтаждық Windows сияқты графикалық қабықшалар және амалдық жүйелердің пайда болуымен туындады. Тышқан қамқорлық бағытты қамтамасыз етеді, ол мәжбүрлік командалық элементтерге, белгілерге және батырмаларға көзді ашып-жұмғанша жетуге мүмкіндік береді, солай бола тұрсада пернетақта арқылы команда беру тышқанды стол бойынша сырғытқаннан едәуір тиімді: қарсы терезе шетіндегі айналдыру жолағына жеткенше – барлығы қартайып үлгереді, ал пернетақтадағы біріктірілген үйлесімді шертіп қалсаң және міне нәтиже. Бірақ бұл талғам ісі.
Жүйелік блок корпусына жүйені өзара салқындатуды қамтамасыз ететін, желдеткішімен қоректендіру блогы кіреді. Корпус - бұл шасси, оған жүйенің барлық ішкі құрауыштары бекітіледі, ол сонымен қатар әдейі емес механикалық әсерлерден қорғау ретінде қызмет етеді. Корпус ішіне тіпті жиі шарлауға тура келеді: кейде құрауышты ауыстыруға, кейде шлейфті (құрауышты байланыстыратын, кабель) дұрыстауға және оның артық "тығындалуы" тек ашуландырады, солай бола тұрсада, бұл қарсы сұрақ.
Қазір кеңістікте вертикальды бағдарланған корпустар таралған, жәнеде miditower атауы осыдан шыққан – орташа шамалы мұнара. Горизонтальды орналасқан жүйелік блок - бұл раритет.
Айтылып кеткендей, корпустық қорап ішіндегі қоректену блогы вентилятормен жабдықталған, жүйенің көптеген құрауыштары белсенді қызмет нәтижесінде қатты қызып кетеді: берік дискілер, процессор, бейнеокарта, CD-ROM жетектері. Қосымша вентилятор жүйелік қорап ішіндегі қызған атмосфераны салқындатуға арналған.
Қоректену блогы қуатты болуы тиіс. Оның кемшілігі болған кезде сіз болашақта қосымша винчестер немесе өнімді процессор орната алмайсыз. Ағымдық өлшем бойынша қуаты 300 Вт төмен емес қоректену блогын алған дұрыс.
Кеңес: қоректену блогын өшіргеннен кейін дереу қосуға мүмкіндік бермеңіз (мысалы, егер шамды кенеттен өшіргенде), 10-20 секунд күтіңіз, содан соң батыл Power батырмасын басыңыз, мәселе мынада, өшіріп/қосқанда қоректену блогында өтпелі үдерістер жүреді. Осы сәттерде оған түсетін күш өте үлкен және желді әрекеттер оны істен шығаруы мүмкін, жалпы, осындай жағдайлар үшін кернеуді тұрақтандырушылар және ҮҚК (ИБП)-үздіксіз қоректендіру көзі қарастырылған. Егер сіз өзіңіздің электрондық жануарыңыздың көмегімен қандайда-бір бұйрықтық есептеулер орындауға ниет білдірсеңіз, және оның жұмысына сенімділік сіз үшін негізін қалаушы фактор болып табылса, онда ҮҚК сіздің арсеналыңызда, басқада мағынасы аз емес құрылғыларыңыздың арасында болуы міндетті.
Аналық (жүйелік) тақта - компьютердің ең шексіз тақтасы, барлық ішкі құрылғылардың барлығы тап соған қосылады: процессор, жедел жад, бейнеадаптер, дыбыстық карта және т. б. Аналық тақтада шексіз көп микросхемалар орнатылады, оларсыз жүйенің дұрыс жұмыс істеуі мүмкін емес, аналық тақта моделі және оны даярлау сапасы жүйенің өзара өнімділігіне әсер етеді.
Аналық тақтаға шарасыз жұмыстарды жүзеге асыратын, кеңейтілуі аздау қосымша тақталар қосылады, олардың көбісі стандартталған (мысалы, енгізу/шығару порттары) және аналық тақтаның өзіне қондырылған. Соңғы уақытта іштей қондырылған аудио-бейнекарталармен тақталар шексіз таралуда. Оларды талап ету дыбыс шығару қосымша құрылғыларын сатып алу қажеттілігінің болмауына негізделген, себебі іштей қондырылған құрауыштар толығымен риясыз дыбыс сапасын қамтамасыз етеді, ал аудиодеректерге кіру мүмкіндігі едәуір тез жасалады. Егер қандайда бір себеппен іштей қондырылған карточка қуаты жеткіліксіз болса, әрқашан қосымша құралды қосу мүмкіндігі бар. Қондырылған бейнеадаптерлер, есептердің кең өрісі үшін қолданылатын үй компьютерлік жүйесінің қазіргі талабына жауап бермейді. Оның ішінде және ойындар үшінде, онда бейнекарта қуаты басты мағынаға ие болады, осындай аналық карталарды айналып өтіңіз.
Процессор (микропроцессор) – барлық компьютерлік жүйенің миы. Бір логикалық схеманы құрайтын, ондаған миллиондаған транзисторлардан тұрады.
Процессордың жалпы схемасына арифметика-логикалық құрылғы, ішкі жад (регистрлер), кэш (жеделдігі өте жоғары жад), барлық амалдарды басқаратын схемалар, сонымен қатар көрсетілетін әлеммен байланысқа арналған сыртқы шиналарды басқару схемалары (каналдар-магистральдар, олар бойынша деректер және командалар беріледі) кіреді. Деректер және командалар процессорға сыртқы шиналар бойынша беріледі және арифметико-логикалық құрылғыда өңделеді, нәтижесі сыртқы шинаға шығарылады.
Процессор схемалары қаншалықты көп разрядқа ие болса, такт ішінде өңделетін ақпарат саны соншалықты көп болады, ол міндетті түрде компьютерлік жүйенің өнімділігіне әсер етеді, бірінші микропроцессорлар 4 разрядты болған, дербес компьютерлер 8- және 16-разрядты процессорлар кезеңіндегі бумды бастан кешірді. Қазіргі кезде 32-разрядты кеңінен қолданылуда, бірақ көпшілік қолдануына 64-разрядты процессорлар өтетін уақыт алыс емес. Осы жерде айта кетейік, өнімділігі жоғары жүйелерде 2 және оданда көп процессорларға арналған аналық тақталар қолданылады – міне талассыз көпесептілік осы.
Қазіргі процессорларды қызып кетуден және уақытынан бұрын істен шығудан қорғау мақсатымен жылуды бұрып жіберуді жүзеге асыратын радиаторлармен және желдеткіштермен жабдықтайды. Жеңіл компьютерлерге арналған процессорларды қоспағанда, онда аккумуляторлардан қоректену энергияны тұтынатын қосымша көмекші қондырғыға жол бермейді.
Жедел жад мәжбүр деректерді, есептеулер нәтижесін және сұраушы құрылғылар жағынан оларға тез кіру мүмкіндігіне арналған компьютердің қарсы кездескен «тіршілік өнімдерін» сақтауға арналған. Жедел жад ұзақ уақыттық емес, ондағы деректер ол электр энергиясымен қоректенгенге дейін «өмір сүреді», компьютер өшкенде, жедел жадта орналасқан барлық ақпарат жоғалады. Амалдық жүйе және басқарылатын бағдарламалар жабу және шығу алдында барлық мәжбүр параметрлерді анықталған жадқа жазады, одан соң жүктеу кезінде қалпына келтіреді, сондықтан жүйеден шыққанда оның жұмысының штаттық аяқталуын жасаған дұрыс. Егер сіз жәй желіден ажыратсаңыз, АЖ жедел жад ішіндегі барлық деректерді сақтап үлгермейді. ДК аппараттық бөлігімен ештеңе болмайды, ал сіздің қызыметіңіздің еңбек нәтижесі және амалдық жүйенің ресми деректері азап шегуі мүмкін.
Жедел жадты таңдаған кезде, ол ешқашан өте аз болмайтынын есте сақтаңыз, ал оның жетіспеушілігінен компьютерде жұмыс жасау соншалықты жайлы емес. Қазір осы күнгі АЖ-де ДК ыңғайлы жұмысқа арналған минимум және бүгінгі күн қосымшалары талабына жауап беретін 128 Mb жад болып табылады. Бірақ әрқашан қор ұстаған артық: 256 Mb немесе 512 Mb – ең жақсысы. 1024 Mb – тым сәнді, оның үстіне қымбат және әзірге тиімсіз (ерекшелігі бар). Сонымен қатар жад микросхемасының ұқсамайтын ерекшеліктерінің болуы туралы ұмытпаңыздар. Осы технологиялық нормалардан жүйенің өнімділігі тәуелді болады. Бар ерекшеліктер: PC133, PC1600, PC2100, PC2700, PC3200, сан көп болған сайын, соншалықты микросхема шүбәсіз.
Мониторды компьютерге қосу үшін, бейнелер туралы деректермен және синхрондаушы сигналдармен (горизонтальды (жолдық) және вертикальды (кадрлік) жайылулар) жад аумағын дисплейде бейнелеу үшін сигналдарды қалыптастыруды жүзеге асыратын бейнеадаптерлер (бейнекарталар) қызмет етеді. Қазіргі уақытта SVGA (Super Video Graphics Array) стандарты кең қолданылады. SVGA (барлығы қазіргі) стандартын қолдайтын, бейнеқондырғылар, 16,8 миллионға дейін түсті бейнелеуге қабілетті және табиғилыққа жақын, максимальды сапалы бейнені қамтамасыз етеді.
Қатты диск (HDD - hard disk drive) әдетте "винчестер" деп атайды. Бұл, онда амалдық жүйе және іске қосылған бағдарламалар өзінің еңбектерінің нәтижесін, әртүрлі ресми ақпаратты және жұмыс параметрлерін орналастыратын сақтау орны. Винчестерлердің жедел жадтан айырмашылығы ақпаратты қысқа мерзімді сақтауға кепілдік береді, ол үшін сыртқы электр энергиясы көздерінен компьютерді шын қоректендірудің керегі жоқ, деректерді жігерлі дискілерде жазу үшін магниттік қабат қолданылады, ол винчестер ішінде орасан зор жылдамдықпен айналатын, дискілерді жабады. Дискілер бойында оқу/жазу бастары (инесі) айналады, қатты диск әйгілі технология өнімі болып табылады және өзіне ұқыпты қарауды талап етеді, магниттік қабатты немесе магниттік басты бүлдіру теңдесі жоқ еңбектен тұрмайды, ал бүлінген сектордағы ақпаратты қалпына келтіру – міне бұл мәселе.
FDD (floppy disk drive) – ыңғайлы дискілер дискіжетегі – ауыстырмалы эластикалық дискілер (флоппи-дискілер, дискеттер) оқу/жазу құрылғысын көрсетеді, ертеректе 2 өлшемді магниттік дискілер қолданылған: 5,25'' (133 мм) және 3,5" (89 мм), алғашқысы әлдеқашан жоғалған, ал 3,5'' тек біршама қысқа (1,44 Mb) көлемді ақпаратты компьютерлер арасында тасуға арналған, тек осыларды қоспағанда икемді дискілердегі деректер винчестердегі деректер сияқты сақталады, флоппи-дискіжетектегі диск аз жылдамдықпен айналады және ол бар жоғы біреу, толық герметикаланбағандықтан дискеттер қатардан жиі шығып қалады, осындай түрде ақпаратты тасушы ретінде флоппи-диск өте сенімсіз. Қымбат мәліметтерді жоғалтумен байланысты жағымсыздықтан қашуда, ұзақ мерзім ағымында деректерді дискеттерде сақтаудан сақтаныңыз.
CD-ROM (compact disk-read only memory) – компакт дискілерді оқу құрылғысы, бір CD көлемі 650 Mb (және жоғары - 700 Mb дейінгі дискілер бар) құрайды. Бұл 450 үшдюймдік дискет шамасында, компакт-дисклердің "флоппиктер" алдындағы артықшылығы қарусыз көзбен көрінеді. CD ақпаратты сақтау сенімділігі дискетке қарағанда едәуір жоғары. Компакт-дискілер магниттік өрістерден және аздаған сызаттардан қорықпайды, деректерді оқу шексіз жылдамдықпен жүргізіледі. Сондықтан ДК үшін бағдарламалық қамсыздандыру дәл компакт-дискілерде жеткізіледі (бұрын осы толып кетулер үшін дискеттер қолданылатын, солай бола тұрсада бағдарламалар көлемінің екпінді өсуінен, осы уақытта олар қолданылмайды). CD-ROM дискіжетектері бағдарламалық деректерді оқудан басқа аудио компакт-дискілерді тыңдауға мүмкіндік береді және құлақшындар үшін ажыратқыштармен, дауыс қаттылығын реттегішпен және басқа қажетті атрибуттармен қамтамасыз етіледі.
Бір тек компакт-дискілерді оқу қазір жеткіліксіз болғандықтан, шарасыздықтан CD оқу және жазу/қайта жазу құрылғысы шексіз таралды. Лазерлік дискілерде ақпарат дискеттер және винчестердегідей емес, физикалық басқаша түрде көрсетілгендіктен, жаңа жетектерден жазудың таңқаларлық технологиясы талап етіледі - CD күйдіру технологиясы, жаңартылған жетектер және дискілер (бос) сонымен қатар жәнеде қайта жазуды жүзеге асыруға мүмкіндік береді, шынында, шектеулі рет және аз жылдамдықпен, солай болған күнде бұл мәселе ме?
Дыбыс картасы әуен және анық адамның сөзін шығаруға мүмкіндік беретін, мультимедиялық құрылғыларға жатады. Жаңа заманғы дыбыстық компьютерлік құрылғылар алдыға алыс қадам басты, тіпті аналық тақтаға қондырылған дыбыс карталарының мүмкіндіктері патетикалық ойын ұрыстарына құмарларға жеткілікті, ал кәдімгі қолданушылар туралы мен және айтпаймында (6 каналды дыбыс және басқалары).
Дыбыс картасының жұмысы, жүйелік жадтағы деректер негізінде, адам құлағымен қабылданатын сигналдарды қалыптастырудан тұрады, одан соң қалыптасқан сигнал акустикалық жүйеге келіп түседі. Компьютер дыбыс картасы және колонкасызда дыбыстық сигнал беруге қабілетті (шиқылдау) – қондырылған динамикпен шығарылатын, жиілігі ұқсас емес (тон) кәдімгі дыбыстар тізбегі, компьютерлік жүйенің динамигі ресми функцияларды орындайды, ол жүйелік блок корпусына бекітілген және сонымен бірге беріледі.
Интернеттің және World Wide Web (WWW) қызыметінің қарқындап дамуы, өзін силайтын әртүрлі «дербес компьютерді» қолданушылар енді өз өмірлерін, компьютерлік жүйе және телефон торабы арасындағы байланысты жүзеге асыратын модемсіз (қысқаша модуляция-демодуляциядан) мүмкін деп ойламайтындыққа әкелді. Ол деректер пакетін жіберу және алу, қолданушының БҮКІЛӘЛЕМДІК ТОРда сенімді қатысуы үшін кең қолданылады. Модем арқылы компьютер және басқарылатын бағдарлама, мысалы пошталық, бізді ақпаратпен қамтамасыз ететін, сәйкес сервистен мәжбүрлік ақпаратты сұрайды. Телефон сымының алғашқы мақсаты тек дауыстық ақпаратты беруден тұрғандықтан, модемнің алғашқы атқаратын қызметі сандық және дыбыстық сигналдарды кодтау және кодты ашудан тұрады.
Дербес жүйеге қосылатын және төмен қажеттіліктер үшін кең қолданылатын, көрінетін құралдардың ішінен принтер және сканерді ерекшелейді, біріншісі құжаттарды басып шығаруға (яғни, электрондық түрден қағазға) арналған. Сканерлер кері функцияны атқарады – қағаз құжаттарды оқу (мәтін, сурет) және электрондық түрді қалыптастыру.
Өз бетімен орындауға арналған тапсырмалар:
Мысал негізінде ДК конфигурациясын талдау керек.
ДК конфигурациясы. Мысал_№ _
| Орыны | Мағынасы | Алу көзі |
| 1. процессор тип және оның тактілік жиілігі | Intel Celeron 413MHz | POST, SysInfo |
| 2. арифметикалық сопроцессордың болуы | Іштей қондырылған | POST |
| 3. КЭШ, көлемнің болуы | 128 Kb | POST |
| 4. ЖЕҚ көлемі және оның типі | 128 Mb, sync SDRAM | POST, SysInfo, Dos Navigator |
| 5. деректерді берудің жоғары жылдамдықты шиналардың болуы | ISA, PCI | POST, SysInfo |
| 6. дискілік ішкі жүйенің интерфейс типі; қандай шинаға қосылған | IDE mode LBA | POST, SysInfo, Dos Navigator |
| 7. қатты дискілік жинақтағыштар (HDD – Hard Disk Drive) және жад көлемінің (жалпы және бос) саны | 1 диск : жалпы 4,00 Gb, бос 990 Mb | POST, SysInfo, Dos Navigator |
| 8. HDD үшін деректерді беру жылдамдығы және кіру уақыты | Деректер жоқ | |
| 9. иілгіш дискілер жинақтағышының болуы (FDD – Floppy Disk Drive) және олардың дюймдегі және байттағы өлшемі | 1 FDD 3.5” 1.44 Mb | POST, SysInfo, Dos Navigator |
| 10. параллель және тізбектік порттар тізімі (LPT және COM) | 1 параллельдік LPT, 2 serial COM1 және COM2 | POST, SysInfo, Dos Navigator |
| 11. бейнекарта типі және жад көлемі | Intel 740, 8Mb | POST, Windows 95: «Мой компьютер» қасиеті |
| 12. монитор типі | Sumsung SyncMaster 15GLe 15” | Windows 95: «Мой компьютер» қасиеті |
| 13. BIOS версиясы және өндірушісі | Extention V1.0A Award Software | |
| 14. амалдық жүйе версиясы | Windows 98 | Windows 98: «Мой компьютер» қасиеті |
| 15. бар сыртқы, желілік және коммуникациялық жабдықтар тізімі | Сканер, модем | Windows 98 «Мой компьютер» қасиеті |
Лабораториялық жұмыс №7 (1 сағат)
Тақырыбы: «Алгоритмдер. Алгоритмдерді құрастыру негіздері»
Жұмыстың мақсаты:Есепті шешу стратегиясын, алгоритмдерді, олардың қасиеттерін, алгоритмдердің жүзеге асырылу стратегиясын оқып-үйрену
Тапсырма:
1. Есепті шешу стратегиясын, алгоритмдерді және шешімді іздеуді қарастыру
2. Алгоритмнің қасиеттеріне сипаттама беру
3. Алгоритмдердің жүзеге асырылу стратегиясын оқып-үйрену
4. Алгоритмдердің құрылуына есептерді шешу
5. Есеп беруді құру
Теориялық мәлімет
Алгоритмнің жазылу тәсілдері: