АЛҒАШҚЫ ЖӘРДЕМ / ҚАНДЫ ҚАЛАЙ ТОҚТАТАДЫ.

Кішкене алған жарақаттан қан өзімен өзі тоқталады (свертывание). Алған жарақатта тиуге болмайді жіне суртіп керегі жоқ. Егер қан ағымы тоқтамаса, матамен (шүберекпен) қатты байлап қою керек.

 

Қатты қысып байлау (наложение давящей повязки):

1. Адамды жатқызыныз. Жарақат алған жерді киімнен босатып дұрыстап қарап шығыныз.
2. Егер жарақатта бөтен зат болмаса, оған қанды жақсы сінетін материалды (салфетка, орамал, шүберектің бір бөлігі) қойыныз. Жарақат жерді жоғары қөтерініз, бұл қан ағымына қанның циркуляциясына байланысты азаюға апарады. Жарақаттағы салфеткаға, орамалға мақтаны немесе матаны қойып бинтепен қатты байлап тастаңыз.
3. Егер қан ағымы тоқтамаса, яғни қан байланған жерінен шығып жатса (кровь сочится через бинты), бұрынғы байланған бинтті алмай оның үстіне екінші қабатпен тағы да бинтпен қатты байлап тастаңыз.

 

Егер сізде бинт жоқ болса, онда оның орына кез келген шүбіректі (простыняны, койлекті кесіп) қолдануға болады.

 

ЕГЕР ЖАРАҚАТ ЖЕРІНДЕ БӨТЕН ЗАТ БОЛСА.

 

Егер жарақат жерінде бөтен зат болса, мысалы шынының бір бөлігі, онда оны алмныз. Олай сіз жарақат алған адамға зиянды келтіресіз. Мүмкін бұл зат қан ағымын үстап тұрған шығар.

 

Сіздің іс-әрекетіңіз:

1. Жараның айналасына он минуттай қатты қысып қанды тоқтатыңыз.

2. Кольцевой (сақиналық) повязкамен жарақат жерінің айналасын ораңыз.

3. Бинт жарақат жеріндегі повязканы жоғары және төмен жағынан қатты үстап тұру керек.

4. Жедел жәрдемді шақырыныз.

 

АРТЕРИЯНЫ БАСУ ЖӘНЕ ЖГУТТЫ САЛУ.

 

Егер қысып устап тұрған повязка көмектеспесе, онда жарақатқа қанды апаратын артерияны басып қөрініз.

Ең алдымен артерияны қолмен басып қөріңіз. Егер бұл көмектеспесе, онда адамға жгут салуға тура келеді.

Ол үшін шүбірекпен, шлангпен немесе жүқа арқанмен жарақат жерінен жоғары жағын байланыз. Сосын жгуттің астына жүқа таяқшаны, карандаш немесе қаламды кіргізіп қатты бұра бастаңыз. Содан кейін қарапайым қысатын повязканы байланыз.

Артерияны 10 минуттан артық қысып үстауға болмайды. Әйтпесе тканьдарда қан бармағаннын себебінен өзгермейтін құбылыстар пайда болады да оны кесіп тастауға (ампутировать) тура келеді.

Жгут салғаннан кейін адамға су ішкізу керек.

 

ВАРИКОЗ ТАМЫРЛАРДЫҢ ЖАРАҚАТАЛУЫ.

Аяғындағы варикоз тамырлардың кенуі (варикозное расширение вен) қауіпті себебі, бұл тамырлар жарылып және қатты қан ағымы басталуы мүмкін. Мұндай жағдайда қан ағымын тезірек тоқтатып зардап шеккен адамды ауруханаға жеткізу қажет.

1. Адамды жатқызып. Аяғынды биікке көтеріп жарақат жерін қолмен кісіп тастаныз.

2. Жарақат жерін бинтпен немесе шүбірекпен орап тастаныз.

3. Егер бинт қанға сініпкетсе (повязка пропиталась кровью), оның үстіне жаңа повязканы байланыз.

4. Жедел жәрдемді шақырып, зардап шеткен адамды тыныштандыруға үмтылыныз.

 

МҰРЫННАН, АУЫЗЫНАН НЕМЕСЕ ҚҰЛАҚТАН ҚАН АҒУЫ.

Мұндай қан ағымдар адамның бастың немесе кеуденің жарақат алғанның белгілері. Ауызанан қан ағымы қабырғаның сынғаның белгілері, Құлақтан және мұрыннан қан ағымы черепно-мозговой травманың белгілері.

Сондықтан мұндай жағдайда тезірек жедел жәрдемді шақырыныз. Жарақат алған адамды (полулежа) отырғызып және басын қан ақан жағына шалқайту керек.

Егер қан мұрыннан немесе құлағынан ақса, бұл жерлеріне мұз қою керек. Сонымен бірге қан ағып тұрған жерін таза салфеткамен, орамалмен, мақтамен жабу керек. Бірақ бұл жеріне қыспаныз.

Егер адам санасынан айырылса, онда оны жатқызып басын аяғынан жоғары қою керек.