| Жетілген бәсеке | Жетілмеген бәсеке | |||
| Таза бәсеке | Монополистік бәсеке | Олигополия | Таза монополия | |
| Анықтамасы | Нарықта сатушы формалардың саны көп бір-тектес тауар, бірде бір фирма бағаға ықпалын жүргізе алмайды | Нарықта сату-шылардың саны көп, тауарлары әртектес | Нарықта бірнеше ірі фирмалар билік жүргі-зеді. (егерде екеу болса дуополия) | Нарықта бір ғана сатушы билік жүргізеді, бағаға ықпалы өте күшті |
| Фирмалардың саны | Өте көп | Көп | Бірнеше | Бірғана |
| Тауардың түрі | Біртектес | Әртектес | Жеке дара | Алмастыратыны жоқ біртектес |
| Бағаға бақылау | Болмайды | Орташа | Орташа | Мемлекет тара-пынан бақылау болады. |
| Салаға кіруге кедергілер | Ешқандай қиыншылық жоқ | Ешқандай қиыншығы жоқ | Салаға кіруге кейбір қиын-шылықтар болады | Кіру өте қиын |
| Бағалық бәсеке | Болмайды | Өте жоғары деңгейде болады | Орташа деңгейде болады. | Болмайды |
Монополия – ерекше тауардың бір ғана сатушысы, монопсопия – тауарды бір ғана сатып алушының болуы. Сипатына және пайда болу себептеріне байланысты монополияны бөлуге болады:
1. Табиғи монополия – сирек кездесетін және өндірілмейтін өндіріс факторына биіктеу жағдайында пайда болады (тұтынушыларға – су отын, энергия қуатын, газ беру және т.б. фирмалар).
2. Жасанды монополия - фирмалардың бірігу және келісу нәтижесінде пайда болады.
3. Кездейсоқ монополия - өз шеңберіндегі тұтынушылардың сұраныстының ұсыныстан уақытша артуы жағдайында пайда болады.
Монополияның пайда болуының басты себебі- өндірістің және капиталдың шоғырлануы.