Гигиеналық мөлшерлеу (нормалау) ғылыми-техникалық прогрестің органикалық бөлігіне айналды, ол сондай-ақ кең ауқымды әлеуметтік-гигиеналық маңызды проблемаларды да туғызуда.
Атмосфералық ауадағы ластанудың шекті рұқсат етілетін концентрациялын (ПОК) жасауда бұрынғы КСРО-ға үлкен орын беріледі. 1949 жылы проф. В.А. Рязанов атмосфералық ластану зияндылықтарының негізгі өлшемдерін әзірлеп, ұсынды:
1. Адамға тікелей немесе жанама зиянды және жағымсыз әрекет етпейтін, оның жұмыс қабылеттілігін төмендетпейтін, өзін сезінуі мен көңіл-күйіне әсерін тигізбейтін атмосфералық ауадағы қандайда бір зат концентрациясы ғана рұқсат етілетін болып танылуы мүмкін.
2. Зиянды заттарға үйрену (бейімделу) зерттеліп отырған концентрацияның рұқсат етілмеушілігін дәлелдеу және қолайсыз сәт ретінде қаралуы тиіс.
3. Өсімдіктерге, жергілікті климатқа, атмосфераның мөлдірлігіне және тұрғын халық өмірінің тұрмыстық жағдайына қолайсыз әсер ететін зиянды заттардың концентрацияларына рұқсат етілмейді.
Атмосфералық ластанудың рұқсат етілетін құрамы туралы мәселені шешу ластанушы әрекеттердің бар екендігі туралы түсініктерге (ұсыныстарға) негізделеді. Рұқсат етілетін шекті концентрацияларды ғылыми негіздеу кезінде атмосфералық ауадағы зиянды заттар лимиттік көрсеткіштер қағидасы (неғұрлым сезімтал көрсеткіштер бойынша мөлшерлеу) пайдаланылады. Мәселен, адам ағзаларына, сыртқы ортаға зиянды әсерін тигізбейтін концентрацияларда иіс сезілмесе, мөлшерлеу табалдырығын ескере отырып, жүзеге асырылады. Егер зат қоршаған ортаға аз концентрациялар жағдайында зиянды әрекет етсе, онда гигиеналық мөлшерлеу кезінде осы заттың әрекет ету табалдырығы (порог) ескеріледі.
Атмосфералық ауаны ластайтын әрбір зат үшін екі норматив белгіленген:
· бір жолғы шекті рұқсат етілетін концентрация (ШРК);
· орта тәуліктік шекті рұқсат етілетін концентрация.
Бір жолғы ең жоғары шекті рұқсат етілетін концентрация атмосфералық ластанудың қысқа мерзімдік әсер етуі (20 мин. дейін) жағдайында адамның рефлекторлық әсерленісін (иісті сезіну, мидың биологиялық-электрлік белсенділігінің өзгеруі, көздің жарық сезімталдығы және т.б.) ескерту үшін белгіленеді, ал орта тәуліктік шекті рұқсат етілетін концентрация оларды резоротиктік (жалпы уытты, канцерогенді, мутагенді және т.б.) ықпалдан сақтандыру мақсатымен белгіленеді. Атмосфералық ауаны қорғау – сақтандыру санитарлық қадағалауы негізгі етіп алынатын гигиеналық нормативтер өнеркәсіп объектілері орналасқан елді мекендер мен аудандардағы ауаның ластану ықтималдылығын сенімді түрде болжау мүмкіндігін береді. Қазіргі уақытта гигиеналық нормативтер атмосфераны ластайтын[kgl].