Коршаған ортаға факторлардың әсері

 

Бірақ осы факторлардың ұзақ уақыт әсер етуі, сондай-ақ оған бейімделуі туғызуы мүмкін. Организмге табиғи факторлардың әсерімен, сол сияқты жасанды әсер ету нәтижесінде пайда болатын организмдегі генетикалық өзгеріс – мутация, бейімделу көзі болып саналады.

Организмге экологиялық факторлардың әсер етуінің бүкіл күрделілігін неғұрлым толық және неғұрлым жалпы түрде В.Шельфордың төзімділік (толеранттылық) заңы көрсетеді: гүлдеудің жоқтығы немесе мүмкін еместігі, оның денгейі аталмыш организм бастан кешетін шекке жақын болуы мүмкін кез келген факторлардың жетіспеуімен (сандық немесе сапалық мағынада) немесе керісінше, оның артық болуымен анықталады. Осы екі шек төзімділік (толеранттық) шектері деп аталады. Өмір сүруі үшін, температура шамасы бойынша төзімділіктің тар ауқымымен (диапозонымен шектелген) жағдайларды талап ететін организмдер сенотермді ("стено" - тар) деп, ал температураның кең ауқымында (диапозонында) өмір сүруге қабілетті организмдер - эвритермді ("эври" - кең) деп аталады [kgl].