Маълумоти умумц дар бораи обьо.

 

Об дар табиат дар се холат, сахт (барф, ях), моеъ ва газмонанд (бущ) вучуд дорад.

Сарватхои об хеле гуногун мебошад: оби бахр, укёнус, дарё, оби ширин, чашмахои маъданц, обхои геотермали ва щайра.. Об ба таркиби хок ва хамаи организмхои зинда дохил мешавад. Кариб 2/3 вазни бадани одамро об ташкил медихад. Дар меваю сабзавот кариб 90-95%-ро об ташкил медихад. Бе об хаёт ыатъ мешавад, норасогии об хосилнокии зироатхо паст карда, ба хайвонот хам таъсири бад мерасонад. Бинобар ин одамон аз кадим мекушиданд, ки сарватхои обро гиромц дошта, онро сарфкорона истифода баранд.

Бахрхо ва укёнусхо кариб 3/4 кисми руи заминро фаро гирифта, 94% хаммаи обхои сайёраи моро ташкил медихад. Бокимонда 6%- ин обхои зеризамини (ш=р ва ширин), пиряххо, кулхо (ш=р ва ширин), дарёхо ва намии хок аст. Хамин тарик обхои ширин кариб 2%-ро ташкил медихад. Барои одам хусусан сарватхои азнав баркароршавандаи обхои ширин ахамияти калон дорад, ки дар китъахои гуногун замин номураттаб пахн шудааст. Сабаби ин дар микдори гуногун бориш (барфу борон) аст.

 

Пешрафти илми-техники ва зиёдшавии шумораи шахрхо, истифодаи исрофкоронаи оби табии ва ифлосшавии он боиси норасогии об мегардад.

Об барои обёрии киштзорхо парвариши моьц, истехсоли махсулоти саноати кувваи барк ва г. истифода мегардад. Афзудани ахолц, инкишофи босурат саноат, истехсолот ва кишоварзии наклиёт боиси бенихоят афзуда-ни талабот ба сарватхои об гаштааст.

Дар Точикистон шумораи зиёда прияххои кулхо обамборхо сунъи дарёхо обхои зеризамини минерали мавчуд аст.

Кишвархои мо дорои 947 дарё ки масофаи умуми онхо 30000 км мебошад

Точикистон се хавзаи дарёги дорад: Сирдарё, Амударё, ва Зарафшон, Ки хавзаи Амударё аз ьама калон аст бо шохобхояш - Панч, Вахш, Кофарни-ьон. Номи кадимаи Амударё Чайхун аст, Сирдарё бошад – Сайгун. Дарозии Амударё 1415 км, Сирдарё -2212 км-ро ташкил медихад. Мо 1300 кул дорем: Сарез, Ыарокул, Чопдара, Оксукон ва дигарьо.

 

2. Аьамияти об дар табиат ва ьаёти инсон.

Нависандаи фаронсави Антуанде Сент Экзаюперт ки баъд аз фалокат дар биёбони Сахара арзиши хакикии обро фахмид, дар яке аз асархои худ навишта аст: «Об! Ту не маза дориву, на рангу на буй, туро тасвир кардан бенихоят душвораст, ки ту барои Хайт зарур мебоши, ту худи хаёт хасти.

Ту дар чахон аз хама сарвати гаронбахову бебахои!»

Точикистон дорои 20 км оби нушокихои тоза дорад ва дар зери замини он 6 км оби тоза нихон аст. Об сарчашмаи шифои беморон аст. А. Сино дар асри Х дар асари «Конуни илми тиб» дар катори дигар воситахои муоличаи маризон обро чун нигохдорондаи саломати кайд намудааст.

Аз асархои гузаштаи халки точик махсусан мардуми вилояти имрузаи Сугд аз обхои чашмахои чун воситаи шифохи беморон истифода мебаранд. Обдарёи Сир, дарёхои Хочабакиргон, оби сафед, Усмон ва Ширин барои муолича органхои хазмкунц аз оби чашмаи Тагоб дар води Хочабакиргон барои муолича касалихои пуст аз оби чашма Кургончаи дар сохили дарёчаи Усмони ва аз оби чашмаи Кургончаи дар сохили дарёчаи Усмони ва бахри рахо ёфтан аз касалии зарди (гепатит) аз оби лойкаи шифо аз кули Оксукони дар дехаи Камишкугони нохияи ашт аз оби чашмаи Шуйбулоки санаторияи Хавотог дар нохияи Истаравшан, беморихои органхои харакаткунанда (дасту пой), сил органхои хозима торхои асаб гузаронида мешавад. Соли 1948 дар нохияи Исфара ба максади чустучуи нафт то чукурии 1300 метр ба чои нафт оби минерали натрии ба монанди оби минерали Еснутки Кавкази Шимоли фавора мезанад. Аз асри Х оби шифои Зумрад, ки дар сохили дарёи Исфара вокеъ аст, маълум аст.

Дар бораи манзарахои сохили дарёчаи Исфара дар асри Х сайёх ва мутафакири араб Истахри дар асари «китоб роххои мамлакатхо» ва дар асри ХV-XVI Бобур низ маълумот додаанд.

«Зумрад» чун макони истирохат, соли 1970 ба кор сар мекунад. Соли 1959 пас аз сохтмони обанбори Катасой дар сохили он санаторияи Уротеппа (холо Истаравшан) сохта мешавад, ва он дар соли 1977 пурра ба кор медарояд. Дар води ду дарёча оби мазор ва оби каландар дар води Хисор 8 км. Дур аз шахри Душанбе Хочи Оби гарм чойгир аст.

Харорати оби он аз 45 то 96 гарм буда, оиди ин оби шифо аз асри VIII маълум аст. Дар ин чо касалихои устухон, радикулит, баланд будани фишори хун ва гайрахо муолича карда мешавад. Оби шифои Шохамбари аз Чукурихо 624-1830 метр мебарояд дар як литр оби он 3,5-то 16,3 гарми минералхои гуногун мавчуд аст. Оби шифо ба максади беморихои занона муолича карда мешавад. Оби чашмаи минералии «Калтут» дар дараи Ромит муайан карда шудааст, дар ин чо касалихои асаб, таробот, касалихои занона ва гайрахо муолича карда мешавад.

Дар Точикистон обхои минераливу зеризамини бисёранд: 150 чашма, ки хамаи онхо шифобахш мебошад, масъалан Хуча оби гарм, оби гарм Хаватаг, Явроз, Анзоб, Шохамбари, Гармчашма, чилчорчашма ва г.

Зиёда аз 60 обамборхо сунъи сохта шудааст: Норак, Кайрокум, Сарбанд, Байпаза ва диг.- истехсоли кувваи барк барои ахолии ва сохахои гуногун саноати, кишоварзи чорводори ва г. дар аксарияти онхо мох ива паррандахо парвариш мекунанд, зонахои истирох-ат, туризм ва г. Обамбори калонтарин _Ыайроккум ё бахри Точик – сатхаш – 520 км, чукуриаш хамаги 18 м, ъачмаш 4,2 км.Норак – бахри Норак, дарозиаш 70 км хачмаш 10,5 км лекин сатхаш 98 км. Дар обамборхои Точикистон намудхои гуногун мохи, парранда ва ширхурхо пахн шудаанд.