Дар зери мафьуми канданиьои зеризаминц ыисми болои ыишри Замин, ки дар ьудуди он истеьсоли канданиьои фоиданок ба амал бароварда мешавад, фаьмида мешавад.
Канданиьои фоиданок - жинсьои кўьц бевосита дар хожагии халы итифода мешавд, инчунин минеральои табиц бавужуд омада, ки аз оньо минеральо барои соььаьои гуногун ыимматнок аст, гирифта мешавад.
Бо характери таъсири инсон ба сарватьои табиц ба сарвтаьои тамомшаванда ва тамомнашаванда ва дар навбати худ барыароршаванда ва барыаронашаванда жудо мешавад. Захираьои ангиштсанг, нефт ва гази табиц маьдуд ва ба сарватьои барыарорнашванда дохил мешавад.
Бо баьодиьии мавжуда захираи умуми геологии сўзишвории шарти 9-11 трлн. тонна мерасад. Захираьои жустжў карда шуда 1,2 трлн. тоннаро ташкил медиьад.
Захираьио нефт ба андозаи 250-375 млрд. тонна сўзишвории шарти баьо дода мешавад.
Дар байни маъданьо, канданиьои фоиданок маъдани оьан аьамияти калон дорад, захираи умуми он дар ыишри замин -600 млрд. тонна аст.
Дар ьажми умумц сарватьои табие, ки инсон истифода мебарад, 70% ба сарватьои зеризаминц аз жумла аз он 94% энергиябарандаьо (сўзишвории моторц, сўзишвори барои нерўгоььои барыии гармц ва атомц), бештар 90% маьсули индустрияи вазнин, ыариб 75% маводьои сохтмонц, 60% нуриьо ва 50% маводьо талаботи щайрихўроки истифодашаванда рост меояд.
Дар сольои 90-уми асри XX дар тамоми жаьон камшавии миыдори истеьсоли маъдан ба назар мерасад, ин аз як тараф харобшавии захираьо, ки корхонаьои коркарди кўьц мажбур ьастанд, маъданьои захираи маъданц кам доштаро аз худ намудан, аз тарафи дигар саноати коркарди маъдан сифати бештар паст аз жиьати иытисоди манфиатнок гардид, бо алоыамндц, технологияи эффективнокии истеьсол ва кор каркади бавужуд омаданд.