Й занятак

1. Гарады.

2. Рамяство і гандаль.

3. Звычаёвае права, закон і суд.

4. Органы ўлады і кіравання.

 

Паняцці: Абшчыннае землеўладанне, аброк, білон, баярын, бяссінтэзны шлях развіцця, бенефіцый, весь,верв, віра, грыўня, дамен, дырхем, дынарый, звычаёвае права, закупы, ізгоі “людзі”, “мір”, “Руская праўда”, слабада, смерды, феод, халопы, чэлядзь, эканамічны ўклад.

 

Персаналіі: Расціслаў, Уладзімір Манамах, Яраслаў Мудры.

 

Абсталяванне: карта “Кіеўская Русь у 1Х – пачатку ХІІ ст.”

Крыніцы: Руская праўда; Праўда 1229 г.

 

Запоўніце табліцу: “Асноўныя катэгорыі залежных ад феадала сялян”.

Катэгорыі сялян	Форма і ступень залежнасці

 

Літаратура:

1. Белоруссия в эпоху феодализма : сб. документов и материалов : в 3 т. – Минск : Изд-во Академии наук БССР, 1959. – Т. 1. – 516 с.

2. Вішнеўскі, А. Ф. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі : вучэбны дапаможнік / А.Ф. Вішнеўскі. – Мінск : ВП “Экаперспектыва”, 2000. – 319 с.

3. Гісторыя Беларусі. Курс лекцый : у 2 ч. / І.П. Крэнь [і інш.]. – Мінск : РІВШ БДУ, 2000. – Ч. 1.– 656 с.

4. Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2000. – Т. 1 : Старажытная Беларусь: Ад першапачатковага засялення да сярэдзіны ХІІІ ст. – 351 с.

5. Гісторыя сялянства Беларусі : у 3 т. – Мінск, 1997. – Т. 1 : Ад старажытнасці да 1861 г. / Я.К. Анішчанка [і інш.] ; пад рэд. В.І. Мялешкі [і інш.]. – Мінск : Беларуская навука, 1997. – 431 с.

6. Гурин, М.Ф. Кузнечное ремесло Полоцкой земли ІХ–ХІІІ вв. / М.Ф. Гурин. – Минск : Наука и техника, 1987. – 149 с.

7. Дакументы і матэрыялы па гісторыі Беларусі ў сярэднія вякі (VI–XV стст.). – Мінск : Народная асвета, 1998. – 191 с.

8. Дворниченко, А.Ю. Эволюция городской общины и генезис феодализма на Руси / А.Ю. Дворниченко // Вопросы истории. – 1988. – № 1.

9. Загарульскі, Э.М. Заходняя Русь: ІХ–ХІІ стст. : вучэбны дапаможнік / Э.М. Загарульскі. – Мінск : Універсітэцкае, 1998. – 240 с.

10.Заяц, Ю.А. Менская земля: этапы фарміравання / Ю.А. Заяц // Беларускі гістарычны часопіс. – 1993. – № 4.

11.Лысенко, П.Ф. Туровская земля ІХ–ХІІІ вв. / П.Ф. Лысенко. – Минск : Белорусская наука, 2001. – 268 с.

12.Нарысы гісторыі Беларусі : у 2 ч. / рэдкал.: М.П. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Беларусь, 1994. – Ч. 1. – 527 с.

13.Тимощук, Б.А. Восточнославянская община в VI–X вв. / Б.А. Тимощук. – М., 1990.

14.Фроянов, И.Я. Киевская Русь: Очерки социально-экономической истории / И.Я. Фроянов. – Л. : Изд. ун-та, 1974. – 160 с.

15.Штыхаў, Г.В. Шматукладнае грамадства 1Х–ХІ стст. і пытанні перыядызацыі раннесярэднявяковай гісторыі Беларусі / Г.В. Штыхаў // Актуальныя пытанні гісторыі Беларусі ад старажытных часоў да нашых дзён : зб. артыкулаў. – Мінск : БДУ, 1992. – С. 41–53.

16.Штыхов, Г.В. Города Полоцкой земли (ІХ–ХІІІ вв.) / Г.В. Штыхов. – Минск : Наука и техника, 1978. – 160 с.

17.Эканамічная гісторыя Беларусі : вучэбны дапаможнік / В.І. Галубовіч [і інш.] ; пад агул. рэд. В.І. Галубовіча. –2-е выд., дап. і пераапрац. – Мінск : НКФ “Экаперспектыва”, 1995. – 432 с.

18.Юхо, Я.А. Кароткі нарыс гісторыі дзяржавы і права Беларусі : вучэбны дапаможнік / Я.А. Юхо. – Мінск : Універсітэцкае, 1992. – 270 с.

Тэма 8. Утварэнне Вялікага Княства Літоўскага (2 гадзіны)

1. Крыніцы па гісторыі ВКЛ. Асноўныя канцэпцыі генэзісу ВКЛ (польская, расійская, савецкая і айчынная гістарыяграфія).

2. Палітычная сітуацыя ў Панямонні ў канцы ХІІ − пачатку ХІІІ стст. Перадумовы і шляхі ўтварэння беларуска-літоўскай дзяржавы.

3. «Наваградскі перыяд» ВКЛ: Міндоўг, Войшалк, Шварн, Трайдзень.

Паняцці: Вялікае Княства Літоўскае, генэзіс, гістарыяграфія, кунігас, летапіс, хроніка, летувісы, літоўцы, панямонне.

Персаналіі: Войшалк, Міндоўг, Трайдзень, Шварн.

Абсталяванне: карта Вялікае Княства Літоўскае, Рускае і Жамойцкае (ХІУ–ХУ стст.).

Крыніцы: Беларуска-літоўскія летапісы і хронікі.

Літаратура:

1. Арлоў, У. Дзесяць вякоў беларускай гісторыі: 862–1918 / У. Арлоў, Г. Сагановіч ; навук. рэд. Я. Запруднік. – 2-е выд. – Вільня : Падзеі. Даты. Ілюстрацыі, 2000.

2. Арлоў, У. Таямніцы Полацкай гісторыі / У. Арлоў. – 2-е выд., дапрац. – Мінск : Полымя, 2002. – 463 с.

3. Вялікае княства Літоўскае : энцыклапедыя : у 2 т. / рэдкал.: Г.П. Пашкоў (гал.рэд.) [і інш.] ; маст. З.Э. Герасімовіч. – Мінск : БелЭН, 2005–2006. – Т. 1. – 687 с.

4. Дзмітрачкоў, П.Ф. Беларусь у складзе Вялiкага Княства Лiтоўскага, другая палова XIII – першая палова XVII стст. : вучэб. дапаможнік для студ. гіст. спецыяльнасцей устаноў, забяспечваючых атрыманне выш. адукацыі / П.Ф. Дзмітрачкоў. – Магілёў : Магілёўскі дзярж. ун-т, 2003. – 311 с.

5. Доўнар-Запольскі, М.В. Гісторыя Беларусі / М.В. Доўнар-Запольскі. – Мінск : БелЭн, 1994. – 510 с.

6. Ермаловіч, М. Беларуская дзяржава Валікае княства Літоўскае / М. Ермаловіч. – Мінск : Беллітфонд, 2003. – 444 с.

7. Ермаловіч, М. Старажытная Беларусь: Полацкі і Навагрудскі перыяд / М. Ермаловіч ; прадмова М. Ткачова. – 2-е выд. – Мінск : Маст. літ., 2001. – 366 с.

8. Краўцэвіч, А. Да праблемы генэзісу ВКЛ / А. Краўцэвіч // Беларускі гістарычны агляд. – 1998. – № 12. – Т. 5., сш. 2 (9). – С. 448−455.

9. Краўцэвіч, А. Фарміраванне канцэпцыі генэзісу ВКЛ у польскай гістарыяграфіі / А. Краўцэвіч // Беларускі гістарычны часопіс. – 1998. − № 1. – С. 47−55.

10.Нарысы гісторыі Беларусі : у 2 ч. / рэдкал.: М.П. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Беларусь, 1994. – Ч. 1. – 527 с.

11.Насевіч, В. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: падзеі і асобы / В. Насевіч. – Мінск : Полымя, 1993. – 160 с.

12.Петрыкаў, П.Ц. Гістарыяграфія ВКЛ / П.Ц. Петрыкаў // Весці АН РБ. Сер. гум. навук. – 1993. − № 3. – С. 51−54.

13.Сагановіч, Г. Нарысы гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца ХУШ ст. / Г. Сагановіч. – Мінск : Энцыклапедыкс, 2001. – 413 с.

14.Сіцько, З. «…ясней ад перлаў і золата кароны» (да 750-годдзя каранацыі Міндоўга) / З. Сіцько // Беларускі гістрычны часопіс. – 2003. − № 5. – С. 9−17.

15.Тарасаў, К. Памяць пра легенды / К. Тарасаў. – Мінск : Полымя, 1994. – 270 с.

16.Чаропка, В. Імя ў летапісе / В. Чаропка. – Мінск : Полымя, 1994. – 559 с.

17.Чаропка, В. Лёсы ў гісторыі / В. Чаропка. – Мінск : Беларусь, 2005. – 559 с.

18.Чаропка, В. Уладары Вялікага княства / В. Чаропка. – Мінск : Беларусь, 2002. – 608 с.

19.Юхо, Я. Канцэпцыя фарміравання ВКЛ / Я. Юхо // Беларускі гістрычны часопіс. – 2003. − № 9. – С. 10−16.

20.Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: Г.П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 1993–2003.

21.Чаропка, В. Паходжанне і радавод Вялікіх князёў літоўскіх / В. Чаропка // Беларускі гістарычны часопіс. – 2001. – № 5. – С. 13–16.

22.Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2000–2005.

23.Гісторыя Беларусі ад старажытных часоў да пачатку ХХІ ст.: у пытаннях і адказах / В. Голубеў [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2003 – 297 с.

24.Гісторыя Беларусі : падручнік : у 2 ч. / рэдкал.: Я.К. Новік (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Выш. школа, 2003. – Ч. 2 : Люты 1917 г. – 2002 г. / Я.К. Новік [і інш.]. – 1998. – 472 с.

25.История Белоруссии / редкол.: В.М. Лебедева (отв. ред.) М.В. Довнар-Запольский [и др.]. – 2-е изд. – Минск : Беларусь, 2005. – 679 с.

26.Ковкель, И.И. История Беларуси с древнейших времен до нашего времени / И.И. Ковкель, Э. С. Ярмусик. – 5-е изд. – Минск : Аверсэв, 2005. – 605 с.

27.Парашкоў, С.А. Гісторыя культуры Беларусі / С.А. Парашкоў. – 2-е выд. – Мінск : Белар. навука, 2004. – 444 с.

28.Сагановіч, Г. Нарысы гісторыі Беларусі: Ад старажытнасці да канца ХУШ ст. / Г. Сагановіч. – Мінск : Энцыклапедыкс, 2001. – 413 с.

29.Эканамічная гісторыя Беларусі : курс лекцый / В.І. Галубовіч [і інш.] ; пад агул. рэд. В.І. Галубовіча. – Мінск : Экаперспектыва, 1993. – 288с.

30.Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: Г.П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 1993–2003.

31.Юхо, Я.А. Крыніцы беларуска-літоўскага права / Я.А. Юхо. – Мінск : Беларусь, 1991. – 238 с.

 

 

Тэма 9. Унутрыпалітычнае жыццё гаспадарства ў другой палове ХV ст. (2 гадзіны)

1. Дзейнасць Віценя і Гедыміна.

2. ВКЛ у часы Альгерда і Кейстута. Росквіт ВКЛ. Вітаўт.

3. Грамадзянская вайна 30–х гадоў ХV ст.

4. Становішча ў дзяржаве пасля смерці Жыгімонта.

5. Жыгімонт “стары”. Змова М. Глінскага і “Курыная вайна”.

Паняцці: гаспадарства, грамадзянская вайна, дзяржава, змова, курыная вайна, мяцеж, унутранная палітыка.

 

Персаналіі: Альгерд, Аляксандр Чартарыйскі, Аляксандр, Вітаўт, Віцень, Гедымін, Даўгірд і Лелюша, Жыгімонт ІІ Аўгуст, Жыгімонт Кейстутавіч, Казімір Ягелончык, Кейстут, Міхал Глінскі, Свідрыгайла, Ягайла, Ян Забярэзінскі, Ян Ольбрахт.

Абсталяванне: карта Вялікае Княства Літоўскае, Рускае і Жамойцкае (ХІУ–ХУ стст.).

 

Крыніцы: Гарадзельская унія, Канстытуцыя Аляксандра, Крэўская унія, Прывілей Казіміра, Статут 1529 г., Судзебнік Казіміра.

 

Запоўніце табліцу: “Князі ВКЛ”

Імя князя	Час кіравання	Вынікі дзейнасці

Літаратура:

1. Арлоў, У. Дзесяць вякоў беларускай гісторыі: 862–1918 / У. Арлоў, Г. Сагановіч; навук. рэд. Я. Запруднік. – 2-е выд. – Вільня : Падзеі. Даты. Ілюстрацыі, 2000.

2. Весялкоўскі, Ю. Княжанне Альгерда і Кейстута / Ю. Весялкоўскі. – Беласток, 1998. – Ч. 1 : Нарысы гісторыі Беларусі. – С. 139–144.

3. Вольф, Ю. Князі на абшарах ВКЛ ад канца ХІV ст. / Ю. Вольф // Спадчына. – 1992. – № 4–6 ; 1993. – № 1–6 ; 1994. – № 2, 5.

4. Вялікае княства Літоўскае : энцыклапедыя : у 2 т. / рэдкал.: Г.П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.] ; маст. З.Э. Герасімовіч. – Мінск : БелЭН, 2005–2006. – Т. 1. – 687 с.

5. Гісторыя Беларусі : падручнік для студ. : у 2 ч. / пад рэд. Я.К. Новіка [і інш.]. – 2-е выд. – Ч. 1 : Ад старажытных часоў па люты 1917 г. / Я.К. Новік [і інш.]. – Мінск : Выш. школа, 2006. – 416 с.

6. Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2000–2005.

7. Гісторыя Беларусі ад старажытных часоў да пачатку ХХІ ст.: у пытаннях і адказах / В. Голубеў [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2003 – 297 с.

8. Гісторыя Беларусі : падручнік у 2 ч. / рэдкал.: Я.К. Новік (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Выш. школа, 2003. – Ч. 2 : Люты 1917 г. – 2002 г. / Я.К. Новік [і інш.]. – 1998. – 472 с.

9. Дзмітрачкоў, П.Ф. Беларусь у складзе Вялiкага Княства Лiтоўскага, другая палова XIII – першая палова XVII стст. : вучэб. дапаможнік для студ. гіст. спецыяльнасцей устаноў, забяспечваючых атрыманне выш. адукацыі / П.Ф. Дзмітрачкоў. – Магілёў : Магілёўскі дзярж. ун-т, 2003. – 311 с.

10.Дойлід, Г. Альгерд / Г. Дойлід // Краязнаўчая газета. – 2006. – № 4 (студз.). – С. 4.

11.Доўнар-Запольскі, М.В. Гісторыя Беларусі / М.В. Доўнар-Запольскі. – Мінск : БелЭн, 1994. – 510 с.

12.Ермаловіч, М. Беларуская дзяржава Вялікае княства Літоўскае / М. Ермаловіч. – Мінск : Беллітфонд, 2003. – 444 с.

13.Ермаловіч, М. Старажытная Беларусь. Віленскі перыяд / М. Ермаловіч. – Мінск : Бацькаўшчына, 1994. – 91 с.

14.Ермаловіч, М.І. Па слядах аднаго міфа / М.І. Ермаловіч. – Мінск : Навука і тэхніка, 1991. – 98 с.

15.Ермаловіч, М.І. Старажытная Беларусь : Свідрыгайла і Жыгімонт, іх антаганізм і падабенства / М.І. Ермаловіч // Маладосць. – 1996. – № 7. – С. 181–192.

16.История Белоруссии / редкол.: В.М. Лебедева (отв. ред.) М.В. Довнар-Запольский [и др.]. – 2-е изд. – Минск : Беларусь, 2005. – 679 с.

17.Ковкель, И.И. История Беларуси с древнейших времен до нашего времени / И.И. Ковкель, Э. С. Ярмусик. – 5-е изд. – Минск : Аверсэв, 2005. – 605 с.

18.Козбярук, У. Гедымін у летапісах / У. Козбярук // Спадчына. – 1992. – № 5.

19.Лойка, П.А. Палітычная барацьба ў Вялікім княстве Літоўскім, Рускім, Жамойцкім ІV – першай паловы ХV ст.: вытокі і вынікі / П.А. Лойка // Старонкі гісторыі Беларусі. – Мінск, 1992. – С. 74–81.

20.Нарысы гісторыі Беларусі : у 2 ч. / рэдкал.: М.П. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Беларусь, 1994. – Ч. 1. – 527 с.

21.Парашкоў, С.А. Гісторыя культуры Беларусі / С.А. Парашкоў. – 2-е выд. – Мінск : Бел. навука, 2004. – 444 с.

22.Сагановіч, Г. Нарысы гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца ХУШ ст. / Г. Сагановіч. – Мінск : Энцыклапедыкс, 2001. – 413 с.

23.Цярохін, С. Таямніцы Крэўскай уніі / С. Цярохін // Беларуская мінуўшчына. – 1995. – № 3. – С. 7–10.

24.Чаропка, В. Бітва на рацэ Ворскле: перадумовы, ход, вынікі / В. Чаропка // Беларускі гістарычны часопіс. – 1999. – № 3. – С. 33–41.

25. Чаропка, В. Віцень / В. Чаропка // Спадчына. – 1991. – № 6. – С. 89–94.

26. Чаропка, В. Гедымін / В. Чаропка // Спадчына. – 1992. – № 1. – С. 85–89.

27. Чаропка, В. Зазірнем у дакументы: Грамадзянская вайна 1431–1437 гг. у ВКЛ / В. Чаропка // З гісторыяй на “Вы”. – Мінск, 1994. – С. 138–165.

28.Чаропка, В. Князь, ваяр, манах / В. Чаропка // Спадчына. – 1990. – № 1. – С. 37–39.

29.Чаропка, В. Улюбёнец лёсу. Ягайла / В. Чаропка // Беларускі гістарычны часопіс. – 2003. – № 8. – С. 38–46.

30.Эканамічная гісторыя Беларусі : курс лекцый / В.І. Галубовіч [і інш.]; пад агул. рэд. В.І. Галубовіча. – Мінск : Экаперспектыва, 1993. – 288 с.

31.Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: Г.П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 1993–2003.

32.Юхо, Я.А. Крыніцы беларуска-літоўскага права / Я.А. Юхо. – Мінск : Беларусь, 1991. – 238 с.

Тэма 10. Палітычны лад. Органы ўлады і кіравання ў ВКЛ(2 гадзіны)

1. Прэрагатывы вялікага князя літоўскага.

2. Цэнтральныя органы кіравання ў ВКЛ. Кампетэнцыя вышэйшых дзяржаўных службоўцаў. Паўнамоцтвы Паны – рады. Роля Вальнага Сойму.

3. Органы мясцовага кіравання ў ВКЛ, іх значэнне.

4. Гарадское самакіраванне.

 

Паняцці: анексы, ваявода, войт, гетман, камендант, кансалідацыя, канцлер, кашталян, лава, магдэбургскае права, магістрат, маршалак, мечнік, падскарбі, падчашы, рада, сабакар, сельскі войт, сенат, сотнік (дзесятнік), стараста, стольнік. трыбунал, цэнтралізацыя.

Персаналіі: Альгерд, Аляксандр, Вітаўт, Віцень, Гедымін, Жыгімонт ІІ Аўгуст, Жыгімонт Кейстутавіч, Казімір Ягелончык, Кейстут, Міхал Глінскі, Свідрыгайла, Ягайла, Ян Забярэзінскі, Ян Ольбрахт.

 

Абсталяванне: карта Вялікае Княства Літоўскае, Рускае і Жамойцкае (ХІУ–ХУ стст.).

Крыніцы: Гарадзельская унія, Канстытуцыя Аляксандра, Крэўская унія, Прывілей Казіміра, Статут 1529 г., Судзебнік Казіміра.

Літаратура:

1. Арлоў, У. Дзесяць вякоў беларускай гісторыі, 862–1918 / У. Арлоў, Г. Сагановіч ; навук. рэд. Я. Запруднік. – 2-е выд. – Вільня : Падзеі. Даты. Ілюстрацыі, 2000.

2. Белоруссия в эпоху феодализма : сб. документов и материалов : в 3 т. / редкол.: А.И. Азаров, А.М. Карпачев, Е.И. Карнейчик. – Мінск : Изд-во Акад. наук БССР, 1959. – Т. 1 : С древнейших времен до середины XVII в. – 516 с.

3. Варонін, В. Палітычны лад Полацкага ваяводства ў першай палове ХVІ ст. / В. Варонін // Беларускі гістарычны агляд. – 1998. – Чэрвень. – Т. 5, сш. 1 (8). – С. 27–67.

4. Вішнеўскі, А.Ф. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі ў дакументах і матэрыялах (Са старажытных часоў да нашых дзён) / А.Ф. Вішнеўскі, Я.А. Юхо. – Мінск : Акад. МУС Рэсп. Беларусь, 2003. – 320 с.

5. Вялікае княства Літоўскае : энцыкл. : у 2 т. / рэдкал.: Г.П. Пашкоў (гал. рэд) [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 2005–2006.

6. Гісторыя Беларусі : падручнік для студ. : у 2 ч. / пад рэд. Я.К. Новіка [і інш.]. – 2-е выд. – Мінск : Выш. школа, 2006.– 416 с.

7. Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2000–2005.

8. Гісторыя Беларусі ад старажытных часоў да пачатку ХХІ ст.: у пытаннях і адказах / В. Голубеў [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2003 – 297 с.

9. Грыцкевіч, А. Гарадское самакіраванне ў Менску паводле прывілею на Магдэбургскае права 1499 г. / А. Грыцэвіч // Спадчына. – 1999. – № 3. – С. 37–44.

10.Доўнар-Запольскі, М.В. Асновы дзяржаўнасці Беларусі / М.В. Доўнар-Запольскі. – Мінск, 1992.

11.Доўнар-Запольскі, М.В. Гісторыя Беларусі / М.В. Доўнар-Запольскі. – Мінск : БелЭн, 1994. – 510 с.

12.Ермаловіч, М. Беларуская дзяржава Вялікае княства Літоўскае / М. Ермаловіч. – Мінск : Беллітфонд, 2003. – 444 с.

13.Ермаловіч, М. Старажытная Беларусь. Віленскі перыяд / М. Ермаловіч. – Мінск : Бацькаўшчына, 1994. – 91 с.

14.История Белоруссии / редкол.: В.М. Лебедева (отв. ред.), М.В. Довнар-Запольский [и др.]. – 2-е изд. – Минск : Беларусь, 2005. – 679 с.

15.Ігнатоўскі, У.М. Кароткі нарыс гісторыі Беларусі / У.М. Ігнатоўскі. – Мінск : Беларусь, 1991. – 190 с.

16.Келер, В. “Саксонскае Зярцала” (з бібліятэкі герцыга Аўгуста ў Вальфенбютэль (ФРГ) / В. Келер // Беларускі гістарычны часопіс. – 1997. – № 3. – С. 36–40.

17.Келер, В. Магдэбургскае права / В. Келер // Спадчына. – 1997. – № 5. – С. 90–102.

18. Ковкель, И.И. История Беларуси с древнейших времен до нашего времени / И.И. Ковкель, Э.С. Ярмусик. – 5-е изд. – Минск : Аверсэв, 2005. – 605 с.

19.Кузнецов, И.Н. История государства и права Беларуси : пособие для студ. высш. учеб. заведений / И.Н. Кузнецов, В.А. Шелкопляс. – Минск : Тесей, 2004. – 320 с.

20.Мартос, А. Беларусь в исторической государственной и церковной жизни / А. Мартос. – Минск : Изд-во Белорусского экзархата, 2000. – 351 с.

21.Нарысы гісторыі Беларусі : у 2 ч. / рэдкал. : М.П. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Беларусь, 1994. – Ч. 1. – 527 с.

22.Парашкоў, С.А. Гісторыя культуры Беларусі / С.А. Парашкоў. – 2-е выд. – Мінск : Бел. навука, 2004. – 444 с.

23.Сагановіч, Г. Нарысы гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца ХУШ ст. / Г. Сагановіч. – Мінск : Энцыклапедыкс, 2001. – 413 с.

24.Эканамічная гісторыя Беларусі : курс лекцый / В.І. Галубовіч [і інш.] ; пад. агул. рэд. В.І. Галубовіча. – Мінск : Экаперспектыва, 1993. – 288с.

25.Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: Г.П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 1993–2003.

26.Юхо, Я.А. Гісторыі дзяржавы і права Беларусі : вуч. дапаможнік : у 2 ч. / Я.А. Юхо. – Мінск : РІВШ БДУ, 2000. – Ч. 1. – 352 с.

27.Юхо, Я.А. Кароткі нарыс гісторыі дзяржавы і права Беларусі / Я.А. Юхо. – Мінск : Універсітэцкае, 1992. – 270 с.

28.Юхо, Я.А. Крыніцы беларуска-літоўскага права / Я.А. Юхо. – Мінск : Беларусь, 1991. – 238 с.

Тэма 11 Знешняя палітыка ВКЛ. ХІІІ - першая палова ХVІ стст. (2 гадзіны)

1. Геапалітычнае становішча ВКЛ у ХІІІ–ХІV стст. Адносіны ВКЛ да крыжакоў. Бітва пры Грунвальдзе.

2. Змена геапалітычнай сітуацыі ў ХV–першай палове ХVІ стст. Саперніцтва ВКЛ і Маскоўскай дзяржавы.

3. Развіццё адносін паміж ВКЛ, Залатой Ардой і Крымскім ханствам.

4. Месца і роля ВКЛ у Еўропе: стасункі, здабыткі, страты.

Паняцці: Берасцейская ваенна-палітычная нарада 1409 года, бітва на р. Ворскла, бітва на р. Вядроша, бітва на р. Сінія Воды, бітва пры Мохачы, Востраўскае пагадненне, Вялікае вайна, Грунвальдская бітва, Залатая Арда, Клецкая бітва, Крымскае княства, Кулікоўская бітва, Салінскі дагавор, Торуньскі мір, харугва, ярлык.

Персаналіі: Васіль ІІІ, Іван ІІІ, Менглі-Гірэй, Міхал Глінскі, Саід-Ахмед, Ульрыз фон Юнгінген.

 

Абсталяванне: карта Вялікае Княства Літоўскае, Рускае і Жамойцкае (ХІУ–ХУ стст.).

Запоўніце табліцу “Знешнепалітычныя адносіны ВКЛ”

Ворагі ВКЛ	Дата	Падзея	Вынікі
Крыжакі
Татары
Маскоўскае княства

 

Літаратура:

1. Арлоў, У. Дзесяць вякоў беларускай гісторыі, 862–1918 / У. Арлоў, Г. Сагановіч; навук. рэд. Я. Запруднік. – 2-е выд. – Вільня : Падзеі. Даты. Ілюстрацыі, 2000.

2. Арлоў, У. Паходы вялікага князя літоўскага Альгерда на Маскву. 1368–1372 // Беларуская мінуўшчына. – 1993. – № 5–6. – С. 23–24.

3. Багадзяж, М. Князь – ратаборац : пра гетмана ВКЛ Канстанціна Астрожскага (1460–1530) / М. Багадзяж // Маладосць. – 1993. – № 3. – C. 194–201.

4. Вялікае княства Літоўскае : энцык. у 2 т. / рэдкал.: Г.П. Пашкоў (гал. рэд) [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 2005 – 2006.

5. Гайдук, М. Паратунак / М. Гайдук. – Мінск : Юнацтва, 1993. – 367 с.

6. Гісторыя Беларусі : падручнік для студ. : у 2 ч. / пад рэд. Я.К. Новіка [і інш.]. – 2-е выд. – Ч. 1 : Ад старажытных часоў па люты 1917 г. / Я.К. Новік [і інш.]. – Мінск : Выш. школа, 2006. – 416 с.

7. Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал. : М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2000–2005.

8. Гісторыя Беларусі ад старажытных часоў да пачатку ХХІ ст. : у пытаннях і адказах / В. Голубеў [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2003 – 297 с.

9. Гісторыя Беларусі : падручнік у 2 ч. / рэдкал.: Я.К. Новік (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Выш. школа, 2003. – Ч. 2 : Люты 1917 г. – 2002 г. / Я.К. Новік [і інш.]. – 1998. – 472 с.

10.Грицкевич, А. Частновладельческие города Белоруссии ХVІ–ХVІІІ вв. : социально-экономическое исследование городов / А. Грицкевич. – Мінск : Наука и техника, 1975. – 248 с.

11.Грыцкевіч, А. Бітва пад Оршай 8 верасня 1514 г. / А. Грыцкевіч // Спадчына. – 1992 г. – № 6. – С. 2–11.

12.Грыцкевіч, А. Гісторыя геапалітыкі ВКЛ у ХІІІ–ХVІ стст. / А. Грыцкевіч // Спадчына. – 1994. – № 2. – С. 1–2.

13.Гужалоўскі, А. Войска ВКЛ: апошнія старонкі гісторыі / А. Гужалоўскі // Беларускі гістарычны часопіс. – 1994. – № 4. – С. 48–52.

14.Дзярновіч, А. Адносіны ВКЛ з нямецкімі дзяржавамі ў канцы ХV – першай палове ХVІ стст / А. Дзярновіч // Беларуская мінуўшчына. – 1994. – № 2. – С. 7–11.

15.Доўнар-Запольскі, М.В. Гісторыя Беларусі / М.В. Доўнар-Запольскі. – Мінск : БелЭн, 1994. – 510 с.

16.Ермаловіч, М. Беларуская дзяржава Вялікае княства Літоўскае / М. Ермаловіч. – Мінск : Беллітфонд, 2003. – 444 с.

17.Ермаловіч, М. Старажытная Беларусь. Віленскі перыяд / М. Ермаловіч. – Мінск : Бацькаўшчына, 1994. – 91 с.

18.История Белоруссии / редкол.: В.М. Лебедева (отв. ред.) М.В. Довнар-Запольский и др. – 2-е изд. – Минск : Беларусь, 2005. – 679 с.

19.Канановіч, У. “Скажы, хто твой сябр і я скажу, хто ты” (ці як складаўся хаўрус Масковіі Крымскага ханства / У. Канановіч // Беларуская мінуўшчына. – 1993. – № 5–6.

20.Ковкель, И.И. История Беларуси с древнейших времен до нашего времени / И.И. Ковкель, Э.С. Ярмусик. – 5-е изд. – Минск : Аверсэв, 2005. – 605 с.

21.Краўцэвіч, А. Тэўтонскі ордэн : ад Іерусаліма да Грунвальда / А. Краўцэвіч. – Мінск : Навука і тэхніка, 1993. – 46 с.

22.Лёсік, Я. Бітва пад Грунвальдам у апісанні хронікі Быхаўца, Длугаша, Бельскага і інш. / Я. Лёсік // Спадчына. – 1996. – № 4. – С. 142–164.

23.Нарысы гісторыі Беларусі : у 2 ч. / рэдкал.: М.П. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Беларусь, 1994. – Ч. 1. – 527 с.

24.Насевіч, В. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: падзеі і асобы / В. Насевіч – Мінск : Полымя, 1993. – 160 с.

25.Сагановіч, Г.М. Войска ВКЛ у XVI–XVII стст. / Г.М. Сагановіч. – Мінск : Навука і тэхніка, 1994. – 79 с.

26.Сагановіч, Г.М. Нарысы гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца ХУШ ст. / Г.М. Сагановіч. – Мінск : Энцыклапедыкс, 2001. – 413 с.

27.Сагановіч, Г.М. Ад Крэва да “Вялікай вайны” / Г.М. Сагановіч // Спадчына. – 2000. – № 1. – С. 102–116.

28.Сідарэнка, Б. Старадубская вайна (Вайна Вялікага княства Літоўскага з Маскоўскай дзяржавай 1534–1537 гг.) // Беларускі гістарычны часопіс. – 1998. – № 1. – С. 37–47.

29.Тарас, А.Е. Войны Московской Руси с ВКЛ и РП в XIV–XVII вв. / А.Е. Тарас. – Мінск : Харвест, 2006. – 799 с.

30.Тарасаў, К. Памяць пра легенды / К. Тарасаў. – Мінск : Полымя, 1994. – 270 с.

31. Чаропка, В. Імя ў летапісе / В. Чаропка. – Мінск : Полымя, 1994. – 559 с.

32.Чаропка, В. Лёсы ў гісторыі / В. Чаропка. – Мінск : Беларусь, 2005. – 559 с.

33.Чаропка, В. Уладары Вялікага княства / В. Чаропка. – Мінск : Беларусь, 2002. – 608 с.

34.Чаропка, В. Бітва на рацэ Ворскле: перадумовы, ход, вынікі / В. Чаропка // Беларускі гістарычны часопіс. – 1999. – № 3. – С. 33–41.

35.Чаропка, В. Удзел войска ВКЛ у Грунвальдскай бітве / В. Чаропка // Беларускі гістарычны часопіс. – 2000. – № 2. – С. 14–23.

36.Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: Г.П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 1993–2003.

 

Тэма 12. Развіццё феадальных адносін у ХІV-ХV стст. (2 гадзіны)

1. Формы землеўладання і землекарыстання ў ХІV-ХV стст. Катэгорыі землеўласнікаў

2. Сялянская гаспадарка.

3. Катэгорыі сялянства. Промыслы. Павіннасці сялян.

4. Прававое становішча магнатаў, шляхты і сялян. Пачатак юрыдычнага афармлення прыгоннага права.

 

Паняцці: бабылі, баярын, гвалт, двор, дворышча, дзякло, каморнікі, кутнікі, магнат, “непахожыя”, нобілі, “пахожыя”, прышлыя,талака, халупнікі.

Крыніцы: Гарадзельскі прывілей, Земскі прывілей Казіміра, Статуты ВКЛ, Судзебнік Казіміра.

 

Літаратура:

1. Арлоў, У. Дзесяць вякоў беларускай гісторыі: 862–1918 / У. Арлоў, Г. Сагановіч; навук. рэд. Я. Запруднік. – 2-е выд. – Вільня : Падзеі. Даты. Ілюстрацыі, 2000.

2. Белоруссия в эпоху феодализма : сб. документов и материалов : в 3 т. / редкол.: А.И. Азаров, А.М. Карпачев, Е.И. Карнейчик. – Мінск : Изд-во Акад. наук БССР, 1959. – Т. 1 : С древнейших времен до середины XVII в. – 516 с.

3. Вялікае княства Літоўскае : энцыклапедыя у 2 т. / рэдкал.: Г.П. Пашкоў (гал. рэд) [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 2005–2006.

4. Гісторыя Беларусі : падручнік для студ. : у 2 ч. / пад рэд. Я.К. Новіка [і інш.]. – 2-е выд. – Ч. 1 : Ад старажытных часоў па люты 1917 г. / Я.К. Новік [і інш.]. – Мінск : Выш. школа, 2006. – 416 с.

5. Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2000–2005.

6. Гісторыя Беларусі ад старажытных часоў да пачатку ХХІ ст. : у пытаннях і адказах / В. Голубеў [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2003 – 297 с.

7. Гісторыя Беларусі : падручнік у 2 ч. / рэдкал.: Я.К. Новік (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск: Выш. школа, 2003. – Ч. 2 : Люты 1917 г. – 2002 г. / Я.К. Новік [і інш.]. – 1998. – 472 с.

8. Гісторыя сялянства Беларусі : у 3 т. / Я.К. Анішчанка, Г.Я. Галенчанка, В.Ф. Голубеў [і інш.] ; пад рэд. В.І. Мялешкі [і інш.]. – Мінск : Бел. навука, 1997. – Т. 1 : Гісторыя сялянства Беларусі ад старажытнасці да 1861 г. – 431 с.

9. Голубеў, В.Ф. Сялянскае землеўладанне і землекарыстанне на Беларусі ХVІ–ХVІІІ стст. – Мінск, 1992.

10.Грицкевич, А. Частновладельческие города Белоруссии ХVІ–ХVІІІ вв. : социально-экономическое исследование городов / А. Грицкевич. – Мінск : Наука и техника, 1975. – 248 с.

11.Доўнар-Запольскі, М.В. Гісторыя Беларусі / М.В. Доўнар-Запольскі. – Мінск : БелЭн, 1994. – 510 с.

12.Ермаловіч, М. Беларуская дзяржава Вялікае княства Літоўскае / М. Ермаловіч. – Мінск : Беллітфонд, 2003. – 444 с.

13.Ермаловіч, М. Старажытная Беларусь. Віленскі перыяд / М. Ермаловіч. – Мінск : Бацькаўшчына, 1994. – 91 с.

14.История Беларуси в документах и материалах. – Минск : Амалфея, 2000. – 672 с.

15.История Белоруссии / редкол.: В.М. Лебедева (отв. ред.) М.В. Довнар-Запольский и др. – 2-е изд. – Минск : Беларусь, 2005. – 679 с.

16.Ігнатоўскі, У.М. Кароткі нарыс гісторыі Беларусі / У.М. Ігнатоўскі. – Мінск : Беларусь, 1991. – 190 с.

17. Ковкель, И.И. История Беларуси с древнейших времен до нашего времени / И.И. Ковкель, Э.С. Ярмусик. – 5-е изд. – Минск : Аверсэв, 2005. – 605 с.

18.Козловский, П.Г. Крестьяне Белоруссии во второй половине XVII–XVIII вв. / П.Г. Козловский. – Минск : Наука и техника, 1969. – 203 с.

19.Копысский, З.Ю. Социально-политическое развитие городов Белоруссии в ХVІ – первой половине ХVІІІ вв. / З.Ю. Копысский. – Минск : Наука и техника, 1975. – 192 с.

20.Копысский, З.Ю. Экономическое развитие городов Белоруссии ХVІ–ХVІІ вв. / З.Ю. Копысский. – Минск : Наука и техника, 1966. – 227 с.

21.Нарысы гісторыі Беларусі : у 2 ч. / рэдкал.: М.П. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Беларусь, 1994. – Ч. 1. – 527 с.

22.Парашкоў, С.А. Гісторыя культуры Беларусі / С.А. Парашкоў. – 2-е выд. – Мінск : Бел. навука, 2004. – 444 с.

23.Сагановіч, Г. Нарысы гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца ХУШ ст. / Г. Сагановіч. – Мінск : Энцыклапедыкс, 2001. – 413 с.

24.Спиридонов, М.Ф. Закрепощение крестьянства Беларуси (ХV–ХVІ вв.) / М.Ф. Спиридонов. – Минск : Наука и техника, 1993. – 223 с.

25.Спиридонов, М.Ф. Закрепощение крестьянства Беларуси (ХV–ХVІ вв.). Мінск, 1993.

26.Статут Вялікага княства Літоўскага 1588 : тэксты. Даведнік. Каментарыі / Бел. сав. энцыкл. ; рэдкал.: І.П. Шамякін (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : БелСЭ, 1989. – 573 с.

27.Эканамічная гісторыя Беларусі : курс лекцый / В.І. Галубовіч [і інш.] ; пад агул. рэд. В.І. Галубовіча. – Мінск : Экаперспектыва, 1993. – 288 с.

28.Эканамічная гісторыя Беларусі : курс лекцый / В.І. Галубовіч [і інш.] ; пад агул. рэд. В.І. Галубовіча. – Мінск : Экаперспектыва, 1993. – 288с.

29.Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: Г.П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 1993–2003.

30.Юхо, Я.А. Крыніцы беларуска-літоўскага права / Я.А. Юхо. – Мінск : Беларусь, 1991. – 238 с.

Тэма 13. Станаўленне фальварачна-паншчыннай гаспадаркі (2 гадзіны)

1. Рэформа каралевы Боны.

2. “Устава на валокі”. Яе сутнасць.

3. Рост феадальнага землеўладання і прывілеяў шляхты.

4. Катэгорыі сялянства і іх павіннасці пасля правядзення аграрнай рэформы.

5. Вынікі правядзення аграрнай рэформы 1557 г.

Паняцці: агароднікі, асочнікі, асадныя, валока, морг, панцырныя баяры, права прапінацыі, стральцы, сяляне-слугі, цяглыя.

Персаналіі: Жыгімонт І, Жыгімонт ІІ Аўгуст, каралева Бона.

Крыніцы: Гарадзельскі прывілей, Земскі прывілей Казіміра, Статуты ВКЛ, Судзебнік Казіміра, Устава на валокі.

Літаратура:

1. Арлоў, У. Дзесяць вякоў беларускай гісторыі, 862–1918 / У. Арлоў, Г. Сагановіч; навук. рэд. Я. Запруднік. – 2-е выд. – Вільня : Падзеі. Даты. Ілюстрацыі, 2000.

2. Гісторыя Беларусі : падручнік для студ. : у 2 ч. / пад рэд. Я.К. Новіка [і інш.]. – 2-е выд. – Ч. 1 : Ад старажытных часоў па люты 1917 г. / Я.К. Новік [і інш.]. – Мінск. : Выш. школа, 2006.– 416 с.

3. Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2000–2005.

4. Гісторыя Беларусі ад старажытных часоў да пачатку ХХІ ст. : у пытаннях і адказах / В. Голубеў [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2003 – 297 с.

5. Гісторыя Беларусі : падручнік у 2 ч. / рэдкал.: Я.К. Новік (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск: Выш. школа, 2003. – Ч. 2 : Люты 1917 г. – 2002 г. / Я.К. Новік [і інш.]. – 1998. – 472 с.

6. История Белоруссии / редкол.: В.М. Лебедева (отв. ред.) М.В. Довнар-Запольский и др. – 2-е изд. – Минск : Беларусь, 2005. – 679 с.

7. Ковкель, И.И. История Беларуси с древнейших времен до нашего времени / И.И. Ковкель, Э.С. Ярмусик. – 5-е изд. – Минск : Аверсэв, 2005. – 605 с.

8. Парашкоў, С.А. Гісторыя культуры Беларусі / С.А. Парашкоў. – 2-е выд. – Мінск : Бел. навука, 2004. – 444 с.

9. Сагановіч, Г. Нарысы гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца ХУШ ст. / Г. Сагановіч. – Мінск : Энцыклапедыкс, 2001. – 413 с.

10.Эканамічная гісторыя Беларусі : курс лекцый / В.І. Галубовіч [і інш.] ; пад агул. рэд. В.І. Галубовіча. – Мінск : Экаперспектыва, 1993. – 288с.

11.Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: Г.П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 1993–2003.

12.Юхо, Я.А. Крыніцы беларуска-літоўскага права / Я.А. Юхо. – Мінск : Беларусь, 1991. – 238 с.

 

Тэма 14. Развіццё гарадоў, рамяства і гандлю ў ВКЛ. (2 гадзіны)

1. Спосабы ўтварэння гарадоў. Дзяржаўныя і прыватнаўласніцкія гарады ў ВКЛ. Роля мястэчак.

2. Сацыяльна-эканамічнае развіццё гарадоў. Асноўныя тэндэнцыі развіцця рамяства. Катэгорыі рамеснікаў.

3. Магдэбургскае права і яго ўплыў на эканамічнае развіццё гарадоў і мястэчак.

4. Знешні і ўнутраны гандаль у ВКЛ.

Паняцці:“таварыш”, вандроўка, гільдыя, імунітэт, інстрыгатары, куны, ліхвяры, магдэбургскае права, партачы, трубач, харугва, цэх, цэх-майстар, шафар, шэдэўр, юрыдыкі.

 

Абсталяванне: карта Вялікае Княства Літоўскае, Рускае і Жамойцкае (ХІУ–ХУ стст.).

 

Крыніцы: Грамата на магдэбургскае права, Статуты ВКЛ.

Літаратура:

1. Арлоў, У. Дзесяць вякоў беларускай гісторыі, 862–1918 / У. Арлоў, Г. Сагановіч; навук. рэд. Я. Запруднік. – 2-е выд. – Вільня : Падзеі. Даты. Ілюстрацыі, 2000.

2. Белоруссия в эпоху феодализма : сб. документов и материалов : в 3 т. / редкол.: А.И. Азаров, А.М. Карпачев, Е.И. Карнейчик. – Мінск : Изд-во Акад. наук БССР, 1959. – Т. 1 : С древнейших времен до середины XVII в. – 516 с.

3. Вялікае княства Літоўскае : энцыклапедыя у 2 т. / рэдкал.: Г.П. Пашкоў (гал. рэд) [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 2005–2006.

4. Гісторыя Беларусі : падручнік для студ. : у 2 ч. / пад рэд. Я.К. Новіка [і інш.]. – 2-е выд. – Ч. 1 : Ад старажытных часоў па люты 1917 г. / Я.К. Новік [і інш.]. – Мінск. : Выш. школа, 2006. – 416 с.

5. Гісторыя Беларусі : у 5 т. / рэдкал.: К.І. Шабуня (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Навука і тэхніка, 1973. – Т. 1. – 632 с.

6. Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2000–2005.

7. Гісторыя Беларусі ад старажытных часоў да пачатку ХХІ ст. : у пытаннях і адказах / В. Голубеў [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2003 – 297 с.

8. Гісторыя Беларусі : падручнік у 2 ч. / рэдкал.: Я.К. Новік (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Выш. школа, 2003. – Ч. 2 : Люты 1917 г. – 2002 г. / Я.К. Новік [і інш.]. – 1998. – 472 с.

9. Грицкевич, А. Частновладельческие города Белоруссии ХVІ–ХVІІІ вв. : социально-экономическое исследование городов / А. Грицкевич. – Мінск : Наука и техника, 1975. – 248 с.

10.Доўнар-Запольскі, М.В. Гісторыя Беларусі / М.В. Доўнар-Запольскі. – Мінск : БелЭн, 1994. – 510 с.

11.История Белоруссии / редкол.: В.М. Лебедева (отв. ред.) М.В. Довнар-Запольский [и др.]. – 2-е изд. – Минск : Беларусь, 2005. – 679 с.

12.Ігнатоўскі, У.М. Кароткі нарыс гісторыі Беларусі / У.М. Ігнатоўскі. – Мінск : Беларусь, 1991. – 190 с.

13. Ковкель, И.И. История Беларуси с древнейших времен до нашего времени / И.И. Ковкель, Э.С. Ярмусик. – 5-е изд. – Минск : Аверсэв, 2005. – 605 с.

14.Копысский, З.Ю. Социально-политическое развитие городов Белоруссии в ХVІ – первой половине ХVІІІ вв. / З.Ю. Копысский. – Минск : Наука и техника, 1975. – 192 с.

15.Копысский, З.Ю. Экономическое развитие городов Белоруссии ХVІ–ХVІІ вв. / З.Ю. Копысский. – Минск : Наука и техника, 1966. – 227 с.

16.Нарысы гісторыі Беларусі : у 2 ч. / рэдкал.: М.П. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Беларусь, 1994. – Ч. 1. – 527 с.

17.Парашкоў, С.А. Гісторыя культуры Беларусі / С.А. Парашкоў. – 2-е выд. – Мінск : Бел. навука, 2004. – 444 с.

18.Сагановіч, Г. Нарысы гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца ХУШ ст. / Г. Сагановіч. – Мінск : Энцыклапедыкс, 2001. – 413 с.

19.Спиридонов, М.Ф. Закрепощение крестьянства Беларуси (ХV–ХVІ вв.) / М.Ф. Спиридонов. – Минск : Наука и техника, 1993. – 223 с.

20.Статут Вялікага княства Літоўскага 1588 : Тэксты. Даведнік. Каментарыі / Бел. сав. энцыкл. ; рэдкал.: І.П. Шамякін (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : БелСЭ, 1989. – 573 с.

21.Эканамічная гісторыя Беларусі : курс лекцый / В.І. Галубовіч [і інш.] ; пад агул. рэд. В.І. Галубовіча. – Мінск : Экаперспектыва, 1993. – 288 с.

22.Эканамічная гісторыя Беларусі : курс лекцый / В.І. Галубовіч [і інш.] ; пад. агул. рэд. В.І. Галубовіча. – Мінск : Экаперспектыва, 1993. – 288с.

23.Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: Г.П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 1993–2003.

24.Юхо, Я.А. Крыніцы беларуска-літоўскага права / Я.А. Юхо. – Мінск : Беларусь, 1991. – 238 с.

Тэма 15. Асноўныя крыніцы беларуска-літоўскага права (2 гадзіны)

1. Звычаёвае права.

2. Пісьмовае права: першыя граматы, акты, прывілеі. Прывілей 1447 г.

3. Судзебнік Казіміра 1468 года – першы збор законаў беларуска-літоўскай дзяржавы.

4. Статут 1529 года.

Паняцці: віра, дуалізм, звычаёвае права, кансерватызм, партыкулярызм, прывілей, статут, судзебнік.

 

Крыніцы: “Руская праўда”, “Смаленская гандлёвая праўда”, Прывілей 1447 года, Статут 1529 года, Судзебнік Казіміра 1468 года.

Літаратура:

1. Арлоў, У. Дзесяць вякоў беларускай гісторыі: 862–1918 / У. Арлоў, Г. Сагановіч; навук. рэд. Я. Запруднік. – 2-е выд. – Вільня : Падзеі. Даты. Ілюстрацыі, 2000.

2. Белоруссия в эпоху феодализма : сб. документов и материалов : в 3 т. / редкол.: А.И. Азаров, А.М. Карпачев, Е.И. Карнейчик. – Мінск : Изд-во Акад. наук БССР, 1959. – Т. 1 : С древнейших времен до середины XVII в. – 516 с.

3. Вішнеўская, І.У. Палітычная і прававая думка Беларусі на мяжы еўрапейскіх цывілізацый (IX – пачатак XXI стст.) / І.У. Вішнеўская. – Мінск : Тэсей, 2007. – 296 с.

4. Вішнеўскі, А.Ф. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі ў дакументах і матэрыялах (Са старажытных часоў да нашых дзён) / А.Ф. Вішнеўскі, Я.А. Юхо. – Мінск : Акад. МУС Рэсп. Беларусь, 2003. – 320 с.

5. Вішнеўскі, А.Ф. Гісторыя дзяржаы і права Беларусі / А.Ф. Вішнеўскі. – Мінск : Акад. МУС Рэсп. Беларусь, 2003. – 319 с.

6. Вялікае княства Літоўскае : энцыклапедыя у 2 т. / рэдкал.: Г.П. Пашкоў (гал. рэд) [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 2005–2006.

7. Гісторыя Беларусі : падручнік для студ. : у 2 ч. / пад рэд. Я.К. Новіка [і інш.]. – 2-е выд. – Ч. 1 : Ад старажытных часоў па люты 1917 г. / Я.К. Новік [і інш.]. – Мінск : Выш. школа, 2006. – 416 с.

8. Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал. : М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2000–2005.

9. Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2004. – Т. 3 : Беларусь у часы Рэчы Паспалітай (XVII–XVIII cтст.) / Ю. Бохан [і інш.]. – 344 с.

10.Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2004. – Т. 2 : Беларусь у перыяд Вялікага Княства Літоўскага / Ю. Бохан [і інш.]. – 688 с.

11.Гісторыя Беларусі ад старажытных часоў да пачатку ХХІ ст. : у пытаннях і адказах / В. Голубеў [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2003 – 297 с.

12.Гісторыя Беларусі : падручнік у 2 ч. / рэдкал.: Я.К. Новік (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Выш. школа, 2003. – Ч. 2 : Люты 1917 г. – 2002 г. / Я.К. Новік [і інш.]. – 1998. – 472 с.

13.Доўнар-Запольскі, М.В. Гісторыя Беларусі / М.В. Доўнар-Запольскі. – Мінск : БелЭн, 1994. – 510 с.

14.Ермаловіч, М. Беларуская дзяржава Вялікае княства Літоўскае / М. Ермаловіч. – Мінск : Беллітфонд, 2003. – 444 с.

15.История Белоруссии / редкол.: В.М. Лебедева (отв. ред.) М.В. Довнар-Запольский [и др.]. – 2-е изд. – Минск : Беларусь, 2005. – 679 с.

16. Ковкель, И.И. История Беларуси с древнейших времен до нашего времени / И.И. Ковкель, Э.С. Ярмусик. – 5-е изд. – Минск : Аверсэв, 2005. – 605 с.

17.Кузнецов, И.Н. История государства и права Беларуси : пособие для студентов высш. учеб. заведений / И.Н. Кузнецов, В.А. Шелкопляс. – Минск : Тесей, 2004. – 320 с.

18.Нарысы гісторыі Беларусі : у 2 ч. / рэдкал.: М.П. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Беларусь, 1994. – Ч. 1. – 527 с.

19.Парашкоў, С.А. Гісторыя культуры Беларусі / С.А. Парашкоў. – 2-е выд. – Мінск : Бел. навука, 2004. – 444 с.

20.Сагановіч, Г. Нарысы гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца ХУШ ст. / Г. Сагановіч. – Мінск : Энцыклапедыкс, 2001. – 413 с.

21.Статут Вялікага княства Літоўскага 1588 : Тэксты. Даведнік. Каментарыі / Бел. сав. энцыкл.; рэдкал.: І.П. Шамякін (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : БелСЭ, 1989. – 573 с.

22.Эканамічная гісторыя Беларусі : курс лекцый / В.І. Галубовіч [і інш.] ; пад агул. рэд. В.І. Галубовіча. – Мінск : Экаперспектыва, 1993. – 288с.

23.Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: Г.П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 1993–2003.

24.Юхо, Я.А. Кароткі нарыс гісторыі дзяржавы і права Беларусі / Я.А. Юхо. – Мінск : Універсітэцкае, 1992. – 270 с.

25.Юхо, Я.А. Крыніцы беларуска–літоўскага права / Я.А. Юхо. – Мінск : Беларусь, 1991. – 238 с.

Тэма 16. Утварэнне беларускай народнасці (2 гадзіны)

1. Прычыны і ўмовы складвання беларускай народнасці.

2. Пытанне паходжання беларускай народнасці ў гістрычнай літаратуры ХІХ ст.

3. Тэорыі этнагенэзу беларусаў у пачатку ХХ ст. Я. Карскі, А. Шахматаў. Волатаўская і крывічская тэорыі.

4. Пытанне паходжання беларусаў у працах савецкіх гісторыкаў. У. Пашута, П. Абэцэдарскі, Я. Грынблат і інш.

5. Сучасныя тэорыі.

6. Развіццё этнічнай самасвядомасці ў ХІІІ-ХVІ стст.

 

Паняцці: волаты, дрыгавічы, крывічы, менталітэт, народнасць, радзімічы, самасвядомасць, этнагенэз, этнас.

 

Персаналіі: А. Шахматаў, В. Ластоўскі, Г. Штыхаў, І. Ласкоў, М. Піліпенка, П. Урбан, П. Шафарык, П. Абэцэдарскі, У. Пашута, Я. Грынблат, Я. Карскі.

 

Запоўніце табліцу “Тэорыі паходжання беларускай народнасці”

 

Аўтар тэорыі	Час яе з’яўлення	Асноўны сэнс

 

Літаратура:

1. Арлоў, У. Дзесяць вякоў беларускай гісторыі, 862–1918 / У. Арлоў, Г. Сагановіч; навук. рэд. Я. Запруднік. – 2-е выд. – Вільня : Падзеі. Даты. Ілюстрацыі, 2000.

2. Белоруссия в эпоху феодализма : сб. документов и материалов : в 3 т. / редкол.: А.И. Азаров, А.М. Карпачев, Е.И. Карнейчик. – Мінск : Изд-во Акад. наук БССР, 1959. – Т. 1 : С древнейших времен до середины XVII в. – 516 с.

3. Блинова, Т.Б. Иезуиты в Белоруссии / Т.Б. Блинова. – Мінск : Беларусь, 1990. – 110 с.

4. Вялікае княства Літоўскае : энцыкл. у 2 т. / рэдкал.: Г.П. Пашкоў (гал. рэд) [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 2005–2006.

5. Гісторыя Беларусі : падручнік для студ. : у 2 ч. / пад рэд. Я.К. Новіка [і інш.]. – 2-е выд. – Ч. 1 : Ад старажытных часоў па люты 1917 г. / Я.К. Новік [і інш.]. – Мінск. : Выш. школа, 2006. – 416 с.

6. Гісторыя Беларусі : у 5 т. / рэдкал.: К.І. Шабуня (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Навука і тэхніка, 1973. – Т. 1. – 632 с.

7. Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2000–2005.

8. Гісторыя Беларусі ад старажытных часоў да пачатку ХХІ ст. : у пытаннях і адказах / В. Голубеў [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2003 – 297 с.

9. Гісторыя Беларусі : падручнік у 2 ч. / рэдкал.: Я.К. Новік (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск: Выш. школа, 2003. – Ч. 2 : Люты 1917 г. – 2002 г. / Я.К. Новік [і інш.]. – 1998. – 472 с.

10.Доўнар-Запольскі, М.В. Гісторыя Беларусі / М.В. Доўнар-Запольскі. – Мінск : БелЭн, 1994. – 510 с.

11.История Белоруссии / редкол.: В.М. Лебедева (отв. ред.) М.В. Довнар-Запольский и др. – 2-е изд. – Минск : Беларусь, 2005. – 679 с.

12.Ігнатоўскі, У.М. Кароткі нарыс гісторыі Беларусі / У.М. Ігнатоўскі. – Мінск : Беларусь, 1991. – 190 с.

13.Імя тваё “Белая Русь”. – Мінск : Полымя, 1991. – 319 с.

14. Ковкель, И. И. История Беларуси с древнейших времен до нашего времени / И.И. Ковкель, Э.С. Ярмусик. – 5-е изд. – Минск : Аверсэв, 2005. – 605 с.

15.Котлярчук, А. Шведы ў гісторыі і культуры беларусаў / А. Котлярчук. – Мінск : Энцыклапедыкс, 2002. – 296 с.

16.Ласкоў, І. Нашчадкі таямнічае Літвы / І. Ласкоў // Полымя. – 1991. – № 8. – С. 204–228.

17.Ласкоў, І. Племя пяці родаў / І. Ласкоў // Літаратура і мастацтва. – 1989. – 18 літстапада.

18.Марозава, С.В. Уніяцкая царква ў этнакультурным развіцці Беларусі (1596–1839 гг.) / С.В. Марозава. – Гродна : ГрДУ, 2001. – 352 с.

19.Нарысы гісторыі Беларусі : у 2 ч. / рэдкал.: М.П. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Беларусь, 1994. – Ч. 1. – 527 с.

20.Парашкоў, С.А. Гісторыя культуры Беларусі / С.А. Парашкоў. – 2-е выд. – Мінск : Бел. навука, 2004. – 444 с.

21.Пилипенко, М. Возникновение Белоруссии : новая концепция / М. Пилипенко. – Минск : Беларусь, 1991. – 142 с.

22.Рогалев, А.Ф. Белая Русь и белорусы (в поисках истоков) / А.Ф. Рогалев. – Гомель, 1994. – 266 с.

23.Тарасаў, К. Памяць пра легенды / К. Тарасаў. – Мінск : Полымя, 1994. – 270 с.

24.Урбан, П. Старажытныя ліцвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць / П. Урбан. – Мінск : Тэхналогія, 2003. – 216 с.

Тэма 17. Утварэнне Рэчы Паспалітай(2 гадзіны)

1. Адносіны паміж ВКЛ і Польшчай у XIII – першай палове XIV стст. Крэўская унія.

2. Сацыяльна-эканамічныя і знешнепалітычныя перадумовы ўтварэння Рэчы Паспалітай.

3. Люблінскі сойм і яго рашэнні. Умовы аб`яднання Кароны Польскай і ВКЛ.

Паняцці: інкарпарацыя, канфедэрацыя, Рэч Паспалітая, унітарная дзяржава, унія, федэрацыя.

Персаналіі: Жыгімонт II Аўгуст, Мiкалай Радзівіл Чорны, Мікалай Радзівіл Руды, Ян Геранім Хадкевіч.

Абсталяванне: карты Ваенныя дзеянні на беларускіх землях падчас Лівонскай вайны; Утварэнне Рэчы Паспалітай.

Крыніцы: акт Крэўскай уніі, акт Люблінскай уніі.

Літаратура:

1. Арлоў, У. Дзесяць вякоў беларускай гісторыі: 862–1918 / У. Арлоў, Г. Сагановіч; навук. рэд. Я. Запруднік. – 2-е выд. – Вільня : Падзеі. Даты. Ілюстрацыі, 2000.

2. Белоруссия в эпоху феодализма : сб. документов и материалов : в 3 т. / редкол.: А.И. Азаров, А.М. Карпачев, Е.И. Карнейчик. – Мінск : Изд-во Акад. наук БССР, 1959. – Т. 1 : С древнейших времен до середины XVII в. – 516 с.

3. Белоруссия в эпоху феодализма: сб. документов и материалов : в 3 т. Т. 1. – Минск, 1959.

4. Вялікае княства Літоўскае : энцык. у 2 т. – Мінск : БелЭн, 2005–2006.

5. Гісторыя Беларусі : падручнік для студ. : у 2 ч. / пад рэд. Я.К. Новіка [і інш.]. – 2-е выд. – Ч. 1 : Ад старажытных часоў па люты 1917 г. / Я.К. Новік [і інш.]. – Мінск. : Выш. школа, 2006. – 416 с.

6. Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2000–2005.

7. Гісторыя Беларусі ад старажытных часоў да пачатку ХХІ ст. : у пытаннях і адказах / В. Голубеў [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2003 – 297 с.

8. Гісторыя Беларусі : падручнік у 2 ч. / рэдкал.: Я.К. Новік (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск: Выш. школа, 2003. – Ч. 2 : Люты 1917 г. – 2002 г. / Я.К. Новік [і інш.]. – 1998. – 472 с.

9. Дзмітрачкоў, П.Ф. Беларусь у складзе ВКЛ. Другая палова XIII – першая палова XVII стст. – Магілёў : МДУ імя А.П. Куляшова, 2003. – 312 с.

10.Дмитрачков, П.Ф. К вопросу о Люблинской унии и образовании РП / П.Ф. Дмитрачков // Беларуская думка. – 2006. – № 6. – С. 139–148.

11.Дмитрачков, П.Ф. К вопросу о предпосылках Люблинской унии / П.Ф Дмитрачков // Куляшоўскія чытанні : матэрыялы Міжнароднай навуковай канферэнцыі 11–12 снежня 2003 г. – у 2ч. – Ч. 2. – Магілёў, 2004. – С. 115–118.

12.Доўнар-Запольскі, М.В. Гісторыя Беларусі / М.В. Доўнар-Запольскі. – Мінск : БелЭн, 1994. – 510 с.

13.История Белоруссии / редкол.: В.М. Лебедева (отв. ред.) М.В. Довнар-Запольский [и др.]. – 2-е изд. – Минск : Беларусь, 2005. – 679 с.

14. Ковкель, И.И. История Беларуси с древнейших времен до нашего времени / И.И. Ковкель, Э.С. Ярмусик. – 5-е изд. – Минск : Аверсэв, 2005. – 605 с.

15.Лашкевіч, С. Знешнепалітычныя інтарэсы шляхты ВКЛ і механізмы іх рэалізацыі ў 60–70-я гг. XVI ст. / С. Лашкевіч // Бел. журнал международного права – 2004. – № 2. – С. 62–64.

16.Лойка, П. Ад Крэва да Любліна / П. Лойка // Беларуская мінуўшчына. – 1997. – № 4. – С. 9–12.

17.Лойка, П. Незалежнасць пасля Любліна, або магнацка-шляхецкая беларусізацыя (XVI–XVIII стст.) / П. Лойка // Спадчына. – 1991. – № 5. – С. 11–16.

18.Мартос, А. Беларусь в исторической государственной и церковной жизни / А. Мартос. – Минск : Изд-во Белорусского экзархата, 2000. – 351 с.

19.Нарысы гісторыі Беларусі : у 2 ч. / рэдкал.: М.П. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Беларусь, 1994. – Ч. 1. – 527 с.

20.Падокшын, С.А. Унія ў кантэксце дзяржаўнасці і культуры Беларусі XIV–XVII стст. // Падокшын, С.А. Беларуская думка у кантэксце гісторыі і культуры. – Мінск, 2003. – С. 225–230.

21.Парашкоў, С.А. Гісторыя культуры Беларусі / С.А. Парашкоў. – 2-е выд. – Мінск : Бел. навука, 2004. – 444 с.

22.Сагановіч, Г. Гісторыя Беларусі: год за годам. 1413. Гарадзельская вунія / Г. Сагановіч // Беларуская мінуўшчына. – 1994. – № 2. – С. 15–16.

23.Сагановіч, Г. Нарысы гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца ХУШ ст. / Г. Сагановіч. – Мінск : Энцыклапедыкс, 2001. – 413 с.

24.Тарас, А.Е. Войны Московской Руси с ВКЛ и РП в XIV–XVII вв. – Мінск : Харвест, 2006. – 799 с.

25.Цярохін, С. Таямніцы Крэўскай уніі / С. Цярохін // Беларуская мінуўшчына. – 1995. – № 3. – С. 7–10.

26.Чарняўскі, М. Гісторыя Беларусі ў ілюстрацыях. Люблінская драма / М. Чарняўскі // Маладосць. – 1993. – № 12. – С. 242–246.

27.Чаропка, В. «Братэрская любоў” / В. Чаропка // Беларуская мінуўшчына. – 1995. – № 1. – С. 7–10.

28.Чаропка, В. Лёсы ў гісторыі / В. Чаропка. – Мінск : Беларусь, 2005. – 559 с.

29.Чаропка, В. Люблінская ўнія / В. Чаропка // Беларуская мінуўшчына. – 1995. – № 2. – С. 31–34.

30.Эканамічная гісторыя Беларусі : курс лекцый / В.І. Галубовіч [і інш.] ; пад. агул. рэд. В.І. Галубовіча. – Мінск : Экаперспектыва, 1993. – 288с.

31.Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: Г.П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 1993–2003.

32. Юхо, І. Кароткі нарыс гісторыі дзяржавы і права Беларусі (Крэўская і Гарадзельская уніі ВКЛ з Польшчай) / І. Юхо // Полацк. – 1993. – № 2. – С. 15–20.

33.Юхо, Я. А. Крыніцы беларуска-літоўскага права / Я.А. Юхо. – Мінск : Беларусь, 1991. – 238 с.

 

Тэма 18. Рэфармацыйны рух на Беларусi(2 гадзіны)

1. Лютэранскія абшчыны на Беларусі.

2. Ідэі кальвінізма. Мікалай Радзівіл Чорны.

3. Антытрынітарызм і сацыніянства.

4. Асаблівасці рэфармацыі на Беларусі.

Паняцці: антытрынітарыі, дагматы, езуіты, ерась, інквізіцыя, кальвінізм, кальвінскі збор, канфесія, кірха, лютэранства, міністр, рэфармацыя, секулярызацыя.

 

Персаналіі: А. Волан (Волян), Авраам Кульва, Васіль Цяпінскі, Мікалай Радзівіл Чорны, Павел з Візны, Сымон Будны, Цыпрыян Базылік, Язэп Даманеўскі,Якуб з Калінаўкі, Ян Ліцыній Намыслоўскі.

Абсталяванне: карты Рэлігійнае становішча ў ВКЛ у другой палове ХVІ ст. Традыцыйнае хрысціянства і рэфармацыя.

 

Запоўніце табліцу «Рэфармацыя на беларускіх землях”

 

Асноўныя плыні рэфармацыі на Беларусі	Іх сутнасць і характэрныя рысы	Прадстаўнікі	Вынікі

 

Літаратура:

1. Акінчыц, С. Беларуская рэфармацыя / С. Акінчыц // Народная воля. – 2003. – 31 кастр. – С. 2.

2. Акінчыц, С. Час ўзнёсласці / С. Акінчыц // Новы час. – 2003. – № 4 (9). – С. 7–8.

3. Арлоў, У. Дзесяць вякоў беларускай гісторыі: 862–1918 / У. Арлоў, Г. Сагановіч; навук. рэд. Я. Запруднік. – 2-е выд. – Вільня : Падзеі. Даты. Ілюстрацыі, 2000.

4. Васюк, Г. В. Общественно-политическая и конфессиональная обстановка в Речи Посполитой в 80–90-е гг. XVI в. / Г.В. Васюк // Веснік БДУ. Сер. 3. Гісторыя. – 1992. – № 3. – С. 22–24.

5. Герасімовіч, К. Рэфармацыя і контрэфармацыя ў Заходняй Еўропе. Іх асаблівасці ў ВКЛ / К. Герасімовіч // Гісторыя : праблемы выкладання. – 2005. – № 6. – С. 35–44.

6. Гісторыя Беларусі : падручнік для студ. : у 2 ч. / пад рэд. Я.К. Новіка [і інш.]. – 2-е выд. – Ч. 1 : Ад старажытных часоў па люты 1917 г. / Я.К. Новік [і інш.]. – Мінск. : Выш. школа, 2006. – 416 с.

7. Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2000–2005.

8. Гісторыя Беларусі ад старажытных часоў да пачатку ХХІ ст. : у пытаннях і адказах / В. Голубеў [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2003 – 297 с.

9. Гісторыя Беларусі : падручнік у 2 ч. / рэдкал.: Я.К. Новік (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Выш. школа, 2003. – Ч. 2 : Люты 1917 г. – 2002 г. / Я. К. Новік [і інш.]. – 1998. – 472 с.

10.Грыцкевіч, А. Мікалай Радзівіл Чорны / А. Грыцкевіч // Краязнаўчая газета. – 2005. – № 6. – С. 7.

11.Грыцкевіч, А. Рэфармацыя і яе ўплыў на развіццё грамадскіх адносін і культуры Беларусі XVI–XVIII ст. / А. Грыцкевіч // Краязнаўчая газета. – 2006. – № 14, 15 (крас.). – С. 4.

12.Дзмітрачкоў, П.Ф. Беларусь у складзе ВКЛ. Другая палова XIII – першая палова XVII стст. / П.Ф. Дзмітрачкоў. – Магілёў : МДУ імя А.П. Куляшова, 2003. – 312 с.

13.История Белоруссии / редкол.: В.М. Лебедева (отв. ред.) М.В. Довнар-Запольский [и др.]. – 2-е изд. – Минск : Беларусь, 2005. – 679 с.

14.Іванова, Л. Рэфармацыйны рух на Беларусі / Л. Іванова // Беларускі гістарычны часопіс. – 1997. – № 2. – С. 54–72.

15.Ковкель, И.И. История Беларуси с древнейших времен до нашего времени / И.И. Ковкель, Э. С. Ярмусик. – 5-е изд. – Минск : Аверсэв, 2005. – 605 с.

16.Котлярчук, А. Праваслаўе у ВКЛ (XIII–XVII ст.) / А. Котлярчук // Запіскі культурна-гістарычнай калегіі імя К. Астрожскага. – Брэст, 2002. – С. 21–30.

17.Сагановіч, Г. Нарысы гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца ХУШ ст. / Г. Сагановіч. – Мінск : Энцыклапедыкс, 2001. – 413 с.

18.Станіслаўскі, Ф. Мара пра незалежнасць / Ф. Станіслаўскі // Беларуская мінуўшчына. – 1995. – № 3. – С. 11–12, 51.

19.Чаропка, В. Лёсы ў гісторыі. / В. Чаропка. – Мінск : Беларусь, 2005. – 559 с.

20. Эканамічная гісторыя Беларусі : курс лекцый / В.І. Галубовіч [і інш.] ; пад агул. рэд. В.І. Галубовіча. – Мінск : Экаперспектыва, 1993. – 288с.

21.Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: Г.П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 1993–2003.

22.Юхо, Я.А. Крыніцы беларуска-літоўскага права / Я.А. Юхо. – Мінск : Беларусь, 1991. – 238 с.

23.Ялінская, М. Школы праваслаўных брацтваў у сярэднявечнай Беларусі / М. Ялінская // Спадчына. – 1992. – № 1. – С. 51–55.

 

Тэма 19. Контррэфармацыя і Брэсцкая царкоўная унія(2 гадзіны)

1. Канфесійнае становішча на беларускіх землях да сярэдзіны XVI ст.

2. Контррэфармацыя на Беларусі. Дзейнасць ордэна езуітаў. Праваслаўныя брацтвы.

3. Перадумовы, падрыхтоўка і заключэнне Брэсцкай царкоўнай уніі.

4. Шляхі рэалізацыі Брэсцкай уніі. Стаўленне да ўніяцкай царквы розных сацыяльных груп. Значэнне ўніі ў гісторыі Беларусі.

Паняцці: акадэмія, анафема, калегіум, каталіцтва, мітраполія, навіцыяты.патрыярхія, праваслаўе, Фларэнтыйская ўнія, царкоўная ўнія.

Персаналіі: Афанасій Філіпові, Іосіф Руцкі, Іпацій Пацей, Іясафат Кунцэвіч, Кірыла Цярлецкі, Міхаіл Рагоза, Мялецій Сматрыцкі, Пётр Скарга.

Абсталяванне: карта Уніяцтва ў Беларусі ў канцы XVI – першай палове XVII ст.

Крыніцы: Условия соединения Католической и Православной церкви Речи Посполитой, принятые И. Потеем и К. Терлецким в Риме от 23 декабря 1595 г.; Соборная грамота Киевского митрополита Михаила Рогозы и православных епископов с низшими духовными властями о вступлении их в союз с римскою церковью от 8 октября 1596г.

Літаратура:

1. Арлоў, У. Дзесяць вякоў беларускай гісторыі: 862–1918 / У. Арлоў, Г. Сагановіч; навук. рэд. Я. Запруднік. – 2-е выд. – Вільня : Падзеі. Даты. Ілюстрацыі, 2000.

2. Брэсцкая ўнія 1596 г.: гісторыя і культура / навук. рэд. С. А. Яцкевіч – Брэст, 1996. – 41 с.

3. Васілюк, С. Не “адзіная” і не “самая”: Брэсцкая царкоўная унія / С. Васілюк // Літаратура і мастацтва. – 1995. – 26 мая. – С. 16.

4. Васюк, Г.В. Общественно-политическая и конфессиональная обстановка в Речи Посполитой в 80–90-е гг. XVI в. / Г.В. Васюк // Веснік БДУ. Сер. 3. Гісторыя. – 1992. – № 3. – С. 22–24.

5. Гісторыя Беларусі : падручнік у 2 ч. / рэдкал.: Я.К. Новік (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Выш. школа, 2003. – Ч. 2 : Люты 1917 г. – 2002 г. / Я.К. Новік [і інш.]. – 1998. – 472 с.

6. Гісторыя Беларусі : падручнік для студ. : у 2 ч. / пад рэд. Я.К. Новіка [і інш.]. – 2-е выд. – Ч. 1 : Ад старажытных часоў па люты 1917 г. / Я.К. Новік [і інш.]. – Мінск : Выш. школа, 2006. – 416 с.

7. Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2000–2005.

8. Гісторыя Беларусі ад старажытных часоў да пачатку ХХІ ст. : у пытаннях і адказах / В. Голубеў [і інш.]. – Мінск : Экаперспектыва, 2003 – 297 с.

9. Дзмітрачкоў, П.Ф. Беларусь у складзе ВКЛ. Другая палова XIII – першая палова XVII стст. / П.Ф. Дзмітрачкоў. – Магілёў : МДУ імя А.П. Куляшова, 2003. – 312 с.

10.История Белоруссии / редкол.: В.М. Лебедева (отв. ред.) М.В. Довнар-Запольский и др. – 2-е изд. – Минск : Беларусь, 2005. – 679 с.

11. Ковкель, И.И. История Беларуси с древнейших времен до нашего времени / И.И. Ковкель, Э.С. Ярмусик. – 5-е изд. – Минск : Аверсэв, 2005. – 605 с.

12.Котлярчук, А. Праваслаўе у ВКЛ (XIII–XVII ст.) / А. Котлярчук // Запіскі культурна-гістарычнай калегіі імя К. Астрожскага. – Брэст, 2002. – С. 21–30.

13.Кутузава, Н.А. Праблема ўлады ў рэлігійнай палеміцы Беларусі у першай палове XVII ст. / Н.А. Кутузава // Весці АН Беларусі. Сер. гуманітарных навук. – 1994. – № 1. – С. 26–33.

14.Левшун, Л. Религиозно-культурная ситуация в ВКЛ на рубеже веков (XVI–XVII вв.) / Л. Левшун // Левшун, Л. История восточнославянского книжного слова XI–XVII вв. – Мінск, 2001. – С. 265–277.

15.Любы, А.У. Царкоўная ўнія і адносіны да яе канфесій і дзяржаўцаў у ВКЛ (1430–1440) / А.У. Любы // Веснік БДУ. Сер. 3. Гісторыя. – 2005. – № 1. – С. 3–6.

16.Марозава, С. Берасцейская ўнія і этнічная свядомасць беларусаў / С. Марозава // Беларускі гістарычны агляд. – 1996. – Т. 3, сш. 2. – С. 159–183.

17. Падокшын, С.А. Унія. Дзяржаўнасць. Культура : Філасофска-гістарычны аналіз / С.А. Падокшын. – Мінск : Беларуская навука, 2000. – 111 с.

18.Парашкоў, С.А. Гісторыя культуры Беларусі / С.А. Парашкоў. – 2-е выд. – Мінск : Бел. навука, 2004. – 444 с.

19.Сагановіч, Г. Нарысы гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца ХУШ ст. / Г. Сагановіч. – Мінск : Энцыклапедыкс, 2001. – 413 с.

20.Туронак, Ю. Фармаванне сеткі рыма-каталіцкіх парафіяў у Беларусі (1387–1781 гг.) / Ю. Туронак // Беларускі гістарычны агляд. – 1995. – Т. 2, сш. 2. – С. 173–195.

21.Эканамічная гісторыя Беларусі : курс лекцый / В.І. Галубовіч [і інш.] ; пад агул. рэд. В.І. Галубовіча. – Мінск : Экаперспектыва, 1993. – 288с.

22.Энцыклапедыя гісторыі Беларусі : у 6 т. / рэдкал. : Г.П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 1993–2003.

23.Юхо, Я.А. Крыніцы беларуска-літоўскага права / Я.А. Юхо. – Мінск : Беларусь, 1991. – 238 с.

 

Тэма 20. Статут 1588 г. – аснова заканадаўства ВКЛ(2 гадзіны)

1. Развіццё прававой думкі ў ВКЛ у XVI ст.

2. Дзяржаўнае (канстытуцыйнае) права паводле Статута 1588 г. Прававыя нормы, якія супярэчаць Люблінскай уніі 1569 г.

3. Грамадзянскае права.

4. Крымінальное права.

Паняцці: выканаўчая ўлада, грамадзянскае, заканадаўчая ўлада, кадыфікацыя, канстытуцыйнае, канстытуцыя, крымінальнае права, права, прававая сістэма, прэзумпцыя невіноўнасці, статут.

Персаналіі: Стэфан Баторый, Жыгімонт III Ваза, Леў Сапега, Астафій Валовіч.

 

Крыніцы: Статут 1588 г.

Літаратура:

1. Авакян, Г.С. Творцы і натхніцелі трох статутаў ВКЛ / Г.С. Авакян // Авакян, Г.С. Палітычныя мысліцелі і гуманісты Беларусі. – Мінск, 2002. – С. 22–31.

2. Арлоў, У. Дзесяць вякоў беларускай гісторыі: 862–1918 / У. Арлоў, Г. Сагановіч ; навук. рэд. Я. Запруднік. – 2-е выд. – Вільня : Падзеі. Даты. Ілюстрацыі, 2000.

3. Болбас, В., Сычова, І. З чым лічылася Еўропа? / В. Болбас // Беларуская думка. – 2002. – № 8. – С. 91–96.

4. Бяспалы, Ю. Прынцып справядлівасці ў статутах ВКЛ / Ю. Бяспалы // Беларускі гістарычны часопіс. – 2003. – № 9. – С. 13–16.

5. Вішнеўская, І.У. Палітычная і прававая думка Беларусі на мяжы еўрапейскіх цывілізацый (IX – пачатак XXI стст.) / І.У. Вішнеўская. – Мінск : Тэсей, 2007. – 296 с.

6. Вішнеўскі, А.Ф. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі ў дакументах і матэрыялах (Са старажытных часоў да нашых дзён) / А.Ф. Вішнеўскі, Я.А. Юхо. – Мінск : Акад. МУС Рэсп. Беларусь, 2003. – 320 с.

7. Вішнеўскі, А.Ф. Гісторыя дзяржаы і права Беларусі / А.Ф. Вішнеўскі. – Мінск : Акад. МУС Рэсп. Беларусь, 2003. – 319 с.

8. Вялікае княства Літоўскае : энцыкл. : у 2 т. / рэдкал.: Г.П. Пашкоў (гал. рэд) [і інш.]. – Мінск : БелЭн, 2005–2006.

9. Гісторыя Беларусі : падручнік у 2 ч. / рэдкал.: Я.К. Новік (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск: Выш. школа, 2003. – Ч. 2 : Люты 1917 г. – 2002 г. / Я.