СМВАЛЧНАСЦЬ ДОМА-ХАТЫ ДРАМЕ КУПАЛЫ РАСКДАНАЕ ГНЯЗДО

СМВАЛЧНАСЦЬ ДОМА-ХАТЫ ДРАМЕ КУПАЛЫ РАСКДАНАЕ ГНЯЗДО. Але ж абагульнены вобраз хаты Янка Купала прадэманстрава у п есе Раскданае гняздо.

Максм Гарэцк назву самой п есы разгляда як смвал раскданай Беларус з часо пярэдадняй сусветнай вайны сацыяльнай рэвалюцы 6338. Такую ролю адыгрывала хата драме.

У той жа час хата як смвал сямейнага яднання няма хаты, разбурылася разляцелся се, як птушк з таго гнязда. насуперак гэтаму, гняздо як нейк камень, як цягне на дно. Селянн прывязаны да таго, што мае, няхай у старой хатк сцены дрыжаць1290, але ж гэтае пахлае, крывое, вузенькое сва. Своеасаблвая папярэднца Раскданага гнязда паэма За што, напсаная 1908 годзе. Сярод тых зерня, з якх узнкла задума паэмы За што, а затым драмы Раскданае гняздо, была даняя радавая крыда Луцэвча на пано Радзвла, якя сагнал сям ю арандатара-чыншавко з апрацаванай м зямл. Дзед Ануфрый Дамнкавч дога судзся з панам за роднае гняздо, што адабрала яго шмат сл здаро я скарацла век унук жа, Янка Купала, на пачатку XX стагоддзя вынес сямейную крыду на свет цэлы, асэнсавашы яе як трагедыю эпахальную, агульнанародную, за якой стаяла с тое ж пытанне быць ц не быць беларускай нацы 894-95. Раскданае гняздо адлюстровала цярнсты шлях беларускага сялянства пошуках страчанай бацькашчыны лепшай дол. Тут катастрофа захапла не тольк чалавечыя персанажы, але смвалчныя вобразы, якя жыл жо ранейшых купаласкх творах.

Хата вобраз смвал, знамы нам з Адвечнай песн, Палнк, Прымако.

У Раскданым гнязде яна выступае не тольк як чалавечае жытло, але як храм, дзе молцца зямл язычнк Зяблк, таксама як частка Сусвету ды зямная мадэль апошняга. Зрэштк, хата была спрадвеку для чалавека, як архтэктуры свайго жытла васабля уласнае прасторавачасавае спрыняцце светапабудовы.

Будуючы жытло, храм, горад, чалавек з дапамогай лагчных структура твары мадэль Сусвету сцвярджае этнограф А. Нароская 1744. Беларуск народ данс да сярэдзны ХХ стагоддзя лагчную дэаграму, закладзеную аснову буданцтва дома. Яна яляе з сябе дэальны квадрат, бак якога не павнны перавышаць дзевяць крока з пакладзеным цэнтр 4 камяням 1744. Адносны Зяблка да хаты, што будава яшчэ з бацькам-нябожчыкам, гэтаксама як да зямл, нагадваюць нейк культ. Руйнаванне старой хаты ягоных вачах глабальная сусветная катастрофа, фактычна руйнаванне самога Сусвету, на рунах якога яму не будзе месца 5124 Лявон як памешаны Дзе я Што я Цмна, страшна кругом Чуваць трэск над хатай, сыпецца пясок.

Во, во З неба пясок сыпецца, а можа, гэта Зорк нашы валяюцца, што павядуць нас па свеце з кем жабрачым 13215 Чалавек не бачыць будучын. Няма хаты няма сэнсу, няма жыцця. У вобразе Лявона Купала перада трагедыю тыповага селянна. Яго недасведчанасць не дала магчымасц знайсц яму ншае выйсце, акрамя смерц.

Чалавек вар яцее, бо хата для яго як дзц, якое н нарадз, песц раптам ус, нчога няма, ус разбураецца на вачах. Самы вялк боль страцць тое, што сам гадава, тое, чый лс ты раб, свам рукам Не Не Гэта не зорк, а жывы пясок, што я на хату цяга на свах плячах О, мой пясочак залаты пясочак. Я цябе цяга на вышк, угару, а ты мяне нзе, на век вечныя засыпаеш. Сыпся Буйным градам сыпся 13215-216 Кожны герой гэтай драмы мае свае ндывдуальныя адносны да гэтай трагеды страты хаты. Атар не мае намер данесц чытачу нейк адзны пэны позрк.

Але трагедыйнасць драмы падаецца праз вобраз Лявона Зяблка праз яго сталенне да страты хаты. Канешне, н клапоццца пра будучы лс сям, якая апынулася на вулцы, але не менш, а можа, больш, душа яго балць па ягоным дзцяц. Выгнал з хаты, выгнал людз, Выгнал косц жывыя Свер со снегам рынуся грудз, Рынуся зверам на шыю 5120 Вельм дакладныя радк да стуацы, да душэнага стану Лявона. Але ж гэтая катастрофа разбурванне чалавечага сусвету сапрады трагчная, яна нашмат глыбей, чым драма бясхатняга селянна з верша Згнаннк.

Чаму, аналзуючы Раскданае гняздо, а дакладней, вобраз хаты у п есе, найбольшая вага гэтай страты надаецца трагедыйнаму вобразу Зяблка Бо гэта любо да зямл ягонай, да бацькавага дома, гэта тая прывязанасць, страта якой ус рона як смерць. Для яго гэта як страта нечага жывога, што дыхае мае розум. Зяблк адметны тым, што сам адчувае не тольк сваю знтаваннасць з зямлй, але адчужанасць ад яе, н молцца зямной сле, але й упнае яе за свае нягоды.

У размове Лявона з сямейнкам гэтая антанмя выяляецца досыць выразна Лявон Кожны каменчык на пол кожны кусцк на сенажац змалку жо зна, як свах пяць пальца на руцэ На гэтых гонейках пасц скацнку ара, сея, кас. А тут Суд вон выганяюць Кнуць тую хату, скуль бацьку матку на маглк вывез, кнуць тое поле, дзе кожную скбну потам крывавым скрап. Эх, эх я гэта маю дарма ступць, адрачыся Чалавек з зямлй зрастаецца, як гэта дрэва ссячы дрэца засохне, адбяры чалавека зямлю згне 13213. Гэта як прыгавор Зяблка самому сабе. Нейкая абмежаванасць не дае магчымасц думаць шырэй за гэтую фласофю, селянну-вяскоцу зразумелую.

Пачуцц знтаванасц з зямлй ды пакланенне й у Лявона часам удае гэткм безразважным, што можа нагадваць паганскае пакланенне фетышу натуральна, кал фетыш падманвае, гэтае пачуцц абарочваецца нянавсцю. Зямля здрадзла прыходзць да высновы герой 5123. Лявон глуха. Чым я внен Чым я внен Што люб гэту зямлю, гэту родную нашу 13213 Лявон Зяблк не можа пагадзцца душой з тым, што перастае жыць працаваць на тым кавалку зямл, як адышо яму спадчыну.

Паказваючы драму сям Зяблка, псьменнк выходзць далка за межы яе, бо лсе адной сям бачыць усю старую Беларусь, якую кожны багаты дужы мог рабаваць, палць, руйнаваць, выганяць яе народ з адвечнага гнязда26127. Купала паказвае глыбока сацыяльны канфлкт, зачынам якога, грунтам з яляецца тая хата, разбураванне якой разбурыла лсы героя. 4.3. ЯК Я ХАТУ ВАЙДУ, МЯНЕ ШТОСЬЦ ГНЯЦЕ Любо да свайго кута, да свай хаты, прывязаннасць да той мясцны, дзе нарадзся, да Бацькашчыны канешне, ус навакольнае асяроддзе, родныя пейзажы ус гэта той жа дом, як цягне да сябе стае перад вачыма як твая Радзма.

Вобраз хаты не можа спрымацца асобна, проста як будынна яна як частка пейзажу, як ложак у вялкай хаце Сусвету. Дом гэта той неабходны прытулак, н зажды будзе родным, але ж нкол рука чалавека не збагацць яго так, як узбагацла рука Першатворцы наш край. Як я хату вайду, мяне штосьц гняце Бледны сум падыходзць прыносць нуду У запляснелым кутку цень касцсты цвце Мяне штосьц гняце, як я хатку вайду12129 У вузенькай хатцы няма дзе развярнуцца, не прыносць утульнасць хата крывая, там, у хацнке, там, у пахлай, няма спакою задавальнення.

Гэта сва, але ж гэта не тое, што заслуговае чалавек. Можна прыняць гэта дзень за днм цягнуць так цяжар, не бачыць нчога навокал. Тут вобраз хаты супрацьпасталены полю Як я полем ду, гнецца колас ка мне Вось дзе н селянн-гаспадар, жо не яго штосьц гняце, а да яго гнуцца, яму служаць.

Гэтыя радк прымушаюць задумацца, шырэй зрнуць на свет бачыць моц чалавека. Не трэба абмяжоваць жыцц свам уласным кутом, а бачыць свой дом Айчызну больш магутнай ладковаць яе як сваю маленькую хатку. Чалавек адчувае сябе прынжаным, кал застаецца сам-насам са свай беднай хацнкай, са свам гаротным лсам. Але варта вырвацца на волю, на прыроду, дзе людз, дзе грамада, як зно н у добрым настро26101. Верш Як я полем ду скраваны на тое, каб задумацца над тым, што чалавек адчувае сябе чалавекам, кал н не пазбалены грамадскх сувязей, кал н актына дзеючая асоба.

Тут таксама зродненасць чалавека з навакольным светам. Чалавеку добра, кал н адчувае сваю еднасць з прыродай кал н полем дзе, лугам, лесам. Тады колас гнецца, адбваючы яму паклоны, трака сцелецца ля ног, думк зважна снуюцца. н, чалавек цар прыроды, повен пашаны, паваг, славы дагэтуль, пакуль не пераступць свой родны парог 26101 , канешне, тое, што старая хата Зяблка была разбурана, мае смвалчны характар.

Драматург заклкае народ нтэлгенцыю да змагання за вяртанне спадчыннага права на сваю зямлю хату. Заклк да тых, хто здольны прыняць яго. Гэта як штуршок, як не пакдае альтэрнатывы змагацца ц пайсц з торбай па свеце. Моцны прымае першае.