Жарық дисперсиясы. Дисперсияның электрондық теориясы
Жарық дисперсиясы. Дисперсияның электрондық теориясы - раздел Механика, Механика – механикалық қозғалыстар туралы ғылым Жарық Дисперсиясы
...
Жарық дисперсиясы
Жарық дисперсиясы деп n сыну көрсеткішінің жарық жиілігіне (λ толқын ұзындығына) тәуелділігін айтады (немесе жарық толқынның фазалық жылдамдығының осы толқын жиілігіне тәуелділігі).
Ақ жарық шоғының призмадан өткен кездегі спектрге жіктелуі дисперсияның салдары болып табылады. Дисперсия тек монохромат емес толқын таралғанда пайда болады.
Призмадағы жарық дисперсиясын қарастырайық. Айталық, монохромат сәуле α1
бұрышымен сыну көрсеткіші n және сыну бұрышы Апризмаға түссін.
Призманың сол және оң қабырғаларынан екі рет сынғыннан кейін сәуле φ бұрышына ауытқиды:
φ=(α1-γ1)+(α2-γ2)= α1+α2-A
Егер А және α1 бұрыштары аз болса (яғни, α2 , γ1жәнеγ2аз болады), онда
және . γ1+γ2 = Aболғандықтан,
α2 =nγ2=n(A- γ1)=n(A- α1/n)=nA-α1, бұдан α1+α2= nA.
Сол себептіφ =A(n-1) – сәулелердің призмадан ауытқу бұрышы неғұрлым үлкен болса, соғұрлым призманың сыну бұрышы үлкен болады.
- шамасы заттың дисперсиясы деп аталады. Барлық мөлдір заттар үшін сыну көрсеткіші толқын ұзындығы өскенде кемиді:
(суретке қараңыз). Мұндай дисперсия қалыпты (немесе теріс) деп аталады. Қатты жұтылу сызықтар мен жолақтар маңындағы қисықтың жолы n(λ) – дисперсия қисығы– кері:
ЖҮТ есептерін қорғауМұндай дисперсия аномальды дисперсия деп аталады. Призмалық спектографтардың жұмыс істеу принципі қалыпты дисперсия құбылысына негізделген. Сәулелердің призмадан ауытқу бұрышы сыну көрсеткішіне тәуелді, ал ол өз кезегінде толқын ұзындығына тәуелді. Сол себепті призма ақ жарықты спектрге жіктейді, бұл жағдайда қызыл сәулелер (толқын ұзындығы ұзын) азырақ, ал күлгін сәулелер (толқын ұзындығы қысқа) көбірек бұрышқа аутқиды.
Дисперсияның электрондық теориясы
Лоренцтің дисперсияның электрондық теориясы жарық дисперсиясын толқынның айнымалы электромагниттік өрісінде мәжбүр тербеліс жасайтын және заттың құрамына кіретін зарядталған бөлшектердің электромагниттік толқынмен әсерлесуінің нәтижесі ретінде қарастырады.
Ортаның абсолютті сыну көрсеткіші , мұндағы - ортаның диэлектрлік өтімділігі, - магниттік өтімділік. Спектрдің оптикалық аймағында барлық заттар үшін , сондықтан .
Лоренц теориясы бойынша, жарық дисперсиясы –нің жарық толқынының жиілігіне (толқын ұзындығына) тәуелділігінің нәтижесі. Анықтама бойынша
Мұндағы – ортаның диэлектрлік қабылдағыштығы, - электрлік тұрақты, Р және Е поляризацияланғыштық пен сыртқы электр өрісі кернеулігінің лездік мәндері.
Спектрдің оптикалық аймағында жарық толқынының электр өрісінің тербеліс жиілігі жоғары (), сол себепті диэлектриктердің ориентациялық поляризациясы мардымсыз, және электрондық (деформациялық) поляризация негізгі роль атқарады – жарық толқын өрісінің электрлік құраушысының әсерінен электронның жасайтын мәжбүр тербелістері.
Айталық, тек бір, атом ядросымен элсіз байланыс жасайтын, сыртқы электрон ғана мәжбүр тербеліс жасасын – оптикалық электрон. Онда атомның дипольдік моменты р=ех, мұндағы е – электрон заряды, х– жарық толқынның электр өрісінің әсерінен электронның ығысуы.
Поляризацияланғыштықтың лездік мәні Р=n0p=n0ех, мұндағы n0- диэлектриктегі атомдардың концентрациясы. Бұдан:
Айталық, сыртқы өріс Е гармониялық заңдылық бойынша өзгерсін . Сонда электронның мәжбүр тербелісінің теңдеуі (түскен толқын әнергиясы жұтылуының нәтижесінде пайда болған кедергі күші ескерілмеген кезде):
Мұндағы - жарық толқынының өрісі тарабынан электронға әсер ететін күштің амплитудалық мәні, - электронның меншікті тербеліс жиілігі, m - электронның массасы.
Бұл теңдеудің шешімі: , мұндағы
сондықтан:
Алынған тәуелділік дисперсия құбылысын сипаттайды: n =n(ω).
Бұл тәуелділіктің графигі суретте келтірілген. ω0айналасындағы n– нің үзілісті болуы ортаның кедергі күшін ескермегендіктің салдары (ортаның электромагниттік толқындарды жұтуы).
Егер жұтылу ескерілсе, ω0 аймақта n(ω) тәуелділігі АВ пунктир сызықтарымен көрсетілген – бұл аномаль дисперсия аймағы (ω өссе, n азаяды).
Қалған бөлік қалыпты дисперсияны сипаттайды (ω өссе, n өседі).
Жалпы жағдайда, егер затта массалары miәр түрлі eiзарятар болса, және бұл зарядтар әр түрлі ω0iменшікті жиілікте мәжбүр тербеліс жасайтын болса, онда
n(ω)қисығының әрбірω0iменшікті жиіліктің жанында ерекшеліктері болады.
Механикалы оз алыс деп сана ж йесі ретінде алын ан денемен салыстыр анда бас а бір денені... Механиканы кинематика ж не динамика сия ты б лімдері... Кинематика оз алыстарды себептерін арастырмай тек т рлерін арастырады...
Атты дененің деформациясы
Қатты денелердің сыртқы күштің әсерінен пішіні мен өлшемін өзгертуін деформация деп атайды.
Серіппенің деформациясын қарастыр
Сұйықтар мен газдардың қозғалысы
Заттың үш агрегаттық күйі белгілі: қатты, сұйық және газ күйлері. Қатты дене өзінің көлемі мен пішінін тұрақ
Идеал газ күйінің теңдеуі
Молекула-кинетикалық негізінде алынған теңдеулер газ күйін анықтайтын шамаларды өзара байланысатын қатарларды табуға мүмкіндік береді. Бұ
Идеал газ заңдары
Идеал газдар бағынатын заңдар әлдеқашан ашылған болатын. Бұл заңдардың барлығын да кинетикалық теория теңдеуінен шығарып алу&
Айтымды және қайтымсыз процесстер
Қайтымды процесстер деп, кері бағытьта өткізуге болатын процессті тура бағытта өткізгенде жүйе қандай күйден
Электростатикалық өріс кернеулігі
Электростатикалық өріс деп қозғалмайтын электр зарядының тудырған өрісін атаймыз. Электростатикалық өрісті екі шамамен сипаттаймыз: потенциал (
Зарядтардың потенциалдық энергиясы
Дене электростатикалық өрісте потенциалдық энергияға ие, потенциалдық энергиялардын айырымы консервативті күштердің жұмысына тең. Сондықт
Тұрақты электр тогы. Электр тогы
Егер өткізгіште электр өрісін туғызатын болсақ, онда заряд тасушылар реттелген қозғалысқа келеді: оң зарядтар өріске бағы
Электр қозғаушы күш
Егер өткізгіште электр өрісін тудырсақ және оны сақтауға әрекет жасамасақ, онда заряд тасушылардың қозғалысы өткізгіш бойында
Ом заңы. Өткізгіштердің кедергісі.
Омның тәжірибе жүзінде тағайындаған заңы бойынша біртекті металл өткізгіштің бойымен ағатын ток күші осы өткізгішке түсірілге
Джоуль-Ленц заңы
Өткізгіштің бойымен ток жүргенде өткізгіш қызады. Джоуль және оған байланыссыз Ленц эксперимент жолымен өткізгіштен бөлініп шығатын жылу
Магнетиктер. Диа-пара-феромагнетиктер
Магнетиктер деп өздігінен магнит өрісін тудыратын, болмаса сыртқы магнит өрісін өзгерте алатын ортаны айтады.Тағы да сыртқы өріске әкеліп ендір
Электромагниттік толқындар шкаласы
Жарық табиғаты екі негізді, дуализмді: жарықтың электромагниттік толқындық қасиеті және бөлшектік қасиеті бар. Электромагниттік толқ
Жарық дифракциясы. Гюйгенс-Френель принципі
Электромагниттік толқын біртекті ортада таралған кезде толқын фронтының геометриялық пішіні өзгермейді. Егер де толқын мөлдір емес ке
Атомның ядролық моделі
20 ғасырдың бас кезінде атомның шын бар екендігі ешқандай күмәнсіз жалпылай мойындалды. Атом моделін ұсынған ағылшын физигі Дж.Томсон (1902-190
Атомдың спектрлер
Берілген дене шығаратын (немесе жұтатын) электромагникттік сәуле жиіліктерінің (немесе толқын ұзындықтарының)жиыны шығару(немесе жұтылу)
Сутегі атомының сызықтық спектрлері
Разрядталған газдардың (жеке атомдардың) сәуле шығаруының спектрін әкспериментальдық зерттеу әр элементті
Бордың кванттық теориясы
Резерфорд ұсынған модельге сәйкес атомның +Ze заряды бар өте кішкене,бірақ ауыр ядросы, оның төңірегінде z электрон болады. Бірақ атомны&
Атом ядросы
Ядро жалпы орталық, кіндік, центр білдіреді.
Атомның центрінде өлшемі 10-14-10-15м, атом массасының 99,9% шо
Хотите получать на электронную почту самые свежие новости?
Подпишитесь на Нашу рассылку
Наша политика приватности обеспечивает 100% безопасность и анонимность Ваших E-Mail
Новости и инфо для студентов