Тақырыпты қарастыруда әдістемелік нұсқау - раздел Экономика, Коды 1109 Экономикалық теория негіздері Тақырыпты қарастыру Барысында Жетілген Және Жетілмеген Б...
Тақырыпты қарастыру барысында жетілген және жетілмеген бәсеке нарықтарының айырмашылықтарын ажыратып, нарықтардың ерекшеліктерін анықтау. Жетілмеген бәсеке нарығына жататын монополия, олигополия, дуополия нарықтарының белгілері мен сипаттарын қарастыру. Нарықтың негізгі элементтері сұраныс, ұсыныс заңдарын меңгеріп, оларға әсер ететін факторларды анықтау.
Икемділіктің мәнін ашып, оның түрлерін қарастыру. Нарықтағы тепе-теңдік баға қалай қалыптасады?
Ақпараттық дәріс. Капитал (қорларының) айналымы және толық айналымы.
Дәрістің мақаты:Кәсіпорынның шеңберлі айналымымен танысып, кәсіпорындағы негізгі және айналмалы қорлармен танысу
1. Кәсіпорын капиталының шеңберлі айналымы
2. Кәсіпкерліктің әлеуметтік-экономикалық мәні, оның сипаттық белгілері.
3.Негізгі және айнымалы капитал (қор). Негізгі капиталдың табиғи және моральдық құнсыздануы. Амортизация. Кәсіпорынның айнымалы қорлары. Инвестициялар.
Негізгі ұғымдар:негізгі және айналмалы қорлар, амортизация, тозу, кәсіпкерлік, шеңберлі айналым
Кәсіпорындардың әрбір кезеңдегі өндіретін капиталы үш қызмет түрінде қалыптасады:
1. Ақша капиталы - кәсіпорын өндірістік қорларды сатып алу үшін және еңбек күшіне қажетті еңбек ақыны өтеу үшін құрылады.
Ақша капиталы → өндірістік қор + еңбек капиталы.
2.Өндіргіштік капитал - өндірістік қорлардың құны және жұмысшы күшінің құны өндіргіштік қажеттіліктер процесінде болады.
3.Тауар капиталы – қалытасқан , бірақ кәсіпорын сатпаған немесе ұсынбаған өнімдерді қарастырады. Қызметі өнімді сатып, пайда түсіру болып табылады.
Ұдайы өндіріс өнеркәсіптік капиталды пайдалану негізінде жүреді. Осы процесте өнеркәсіп капиталы үш функционалды форма алады. Ұдайы өндірістік процесті, осыған қатынасатын өнеркәсіптік капиталдың функционалдық формаларының өзгеруі бағытын қарасақ, оны мынадай түрде бейнелеуге болады:
А - Т ... Ө ... Т1 - А1
Бұл мынадай заңды сатылардан тұрады:
А - Т ...
Өндіріс факторлары нарығында тауар формасын алған өндіріс факторларына ақша капиталы жұмсалады.
Сөйтіп, осы ақша капиталы өндіргіш капиталға айналады. Бұл капиталдың функциясы - өндіріске жағдайлар жасау:
... Ө ...
Өндіріс процесінде өндіргіш капитал тауарлық капиталға айналады және ол үстеме (қосымша) құн өңдіру функциясын атқарады:
... Т1 - А1
Тауарларға сіңген үстеме құн, оны нарықта өткізген соң, көсіпкердің қарамағына түседі. Бұл сатыда тауар капиталы тағы да жаңадан ақша капиталына айналады. Тауар капиталының функциясы — үстеме (қосымша) құнды өткізу, сату.
Капиталдың бір формадан екінші формаға айналатын қозғалысын оның ауыспалы айнальімы деп атайды. Формула көрсетіп тұр — капиталдың ауыспалы айналымы пайда жасауды көздейді:
d=А1-А
Мұнда А—бастапқы жұмсалған капитал, d—үстеме құн.
Авансталған капиталдың барлығының қозғалысын үзілмей қайталанып жүріп отыратын жеке акт емес процесс деп қарасақ, онда бұл капиталдың айналымы болады.
Капиталдьщ айналымы мен оның ауыспалы айналымы бір-бірімен тура келмейді. Ауыспалы айналымның әрқайсысының нәтижесінде кәсіпкерге ақшалай формада авансталған капиталдың тек бір бөлшегі қайтып келеді; барлық капиталдык құн өз иесіне өзінің бастапқы ақшалай формасыңда толық кайтып түскеңде капитал толық айналым жасайды.
Капиталдың әр түрлі элементтерінің айналымы бірдей жүрмейді. Капиталдық құнның айналымдағы әр қилы функцияларьша сәйкес, каиитал негізгі және айналмалы болып бөлінеді.
Кәсіпкерлік – заңмен рұқат етілген, меншік, жалданған мүлік есебінен табыс табу мақсатымен жүргізілген шаруашылық немесе басқадай қызмет түрлері.
Кәсіпкер- иелігіндегі мүлікті т.б. заңды негізде пайдалану жөнінде өз бастамасымен шешімдер қабылауға және кез-келген іс-қимылды жүзеге асыруға құқылы заңды ұйым немесе жеке азамат.
Кәсіпкерлік істі бастамас бұрын:
1. Не өндіремін?
2. Қалай өндіремін?
3. Кім үшін өніремін?
Кәсіпкерліктің ерекшеліктері:
Дербестік және тәуелсіздік;
Экономикалық ынталық;
Шарушылық тәуесел және жеке жауапкершілік;
Жаңашылдық, т.б.
Негізгі капитал — бұл өндіріс процесіне тұтас қатынасатын, бірақ өз құнын өнімге бір-бірте ауыстырып, меншік иесіне ақшалай формада бірте-бірте қайтып оралатын капитал. Негізгі капиталға барлық жабдықтардың, машиналардың, өндірістік ғимараттардың, құрылыстардың құны жатады. Шикізат, отын, материалдар айналмалы капиталға жатады, бұлардың кұны әрбір ауыспалы айналым актісінен кейін қайтып оралып отырады. Осыған жұмысшы күшінің төлем құны да жатады.
Айналмалы капитал - өндіргіш капиталдың бір бөлігі болып табылады; оның құны, оны тұтыну процесінде толығынан өнімге ауысып, әрбір ауыспалы айналым актісінің соңында (жоғарыда айтылғаңдай) ақшалай формада тұтас қайтады.
Негізгі капитал материалдық (физикалық) және моралдық жағынан тозады.
Материалдық тозу: негізгі капиталдың элементтері физикалық тұрғыдан кызмет етуге жарамсыз болып қалуы. Олардың тұтыну құны жоғалады.
Материалдық тозу мынадай жағдайларда орын алады:
• жүмыс кезеңінде капиталдың қызмет ету процесінде;
• табиғат күштерінің әсерімен жұмыссыз қалған кезенде. Материалдық тозудың екі жағы болады:
• техникалық-өндірістік - тұтыну құнының жойылуы;
• құндық — құнның жаңа өнімге көшуі.
Моралдық тозу — бұл негізгі капиталдың, еңбек құралдарының құнының төмеңдеуінің нәтижесінде, немесе, олардың өнімділігінен жоғары өнімді еңбек құралдарының пайда болуына байланысты, құнының бағалылығының жойылуы.
Моралдық тозудың екі түрі болады:
• еңбек өнімділігінің өсуіне сәйкес берілген еңбек құралдары арзандау, аз құнмен ұдайы өндіріледі;
• құны бұрынғыдай машиналар өндіріледі, бірақ техникалық жағынан жетілуі, өнімділігі, рентабелділігі жоғары болады.
Аталған екі жағдайда да негізгі капиталдың құны жойылады, төмендейді, өйткені еңбек құралдарының бағасы олардың пайдалылығымен есептелінеді (белгіленеді).
1. Инвестициялар былай бөлінеді:
а) Жалпы жеке ішкі инвестицияларүстіміздегі жылғы өндіріс барысында қолданылатын машиналарды, жабдықтарды және өндіріс құрылыстарын алмастыру үшін арналған барлық инвестициялық тауарларды өндіруді, плюс экономикадағы капитал көлеміне қосылған қандай да болмасын таза қосылымды қамтиды. Демек, жалпы инвестиция орнын толтыру сомасында, инвестицияның өсуінде қамтиды;
б) таза жеке ішкі инвестициялар– осы жыл бойы өзінің орны бар үстеме инвестициялар.
2.Таза инвестициялар және экономикалық өсу. Жалпы инвестициялар мен амортизациялардың осы жылғы өндіріс барысында пайдаланылған еліміздің капитал көлемімен арасындағы ара қатынас экономиканың өрлеу, тоқырау немесе құлдырау жағдайында тұрған- тұрмағандығын көрсететін жақсы индикатор болып табылады. Екінші схемада үш жағдайдың әр қайсысы көрсетілген.
3. Тауарлар мен қызметтерді мемлекеттің сатып алуы кәсіпорын түпкілікті (ақырғы) өніміне және тікелей сатып алынатын ресурстардың барлығына әсіресе жұмысшы күшіне шығатын барлық мемлекеттік шығындарды қамтиды, барлық мемлекеттік трансферт төлемдер шығарылып тасталады.
4. Таза экспорт- бүл отандық тауарлар мен қызметтерге деген шетелдік шығындардың шетелдік тауар шығындарынан асып түсудегі айырмашылығы.
Қорытынды
Осы бөлімді қорытындылай келсек, кәсіпорынның шеңберлі айналымымен толық таныстырылды, кәсіпорындағы негізгі және айналмалы қорлардың қалыптасуы қарастырылды. Дәрісте негізгі және айнымалы капитал (қор), негізгі капиталдың табиғи және моральдық құнсыздануы, амортизация, кәсіпорынның айнымалы қорлары, инвестициялар ұғымдары кеңінен ашылып қарастырылды, яғни дәріс өз мақсатына жетті.
Л Н Гумилев атында ы Еуразия лтты университеті... БЕКІТЕМІН... Экономика факультетіні деканы...
Если Вам нужно дополнительный материал на эту тему, или Вы не нашли то, что искали, рекомендуем воспользоваться поиском по нашей базе работ:
Тақырыпты қарастыруда әдістемелік нұсқау
Что будем делать с полученным материалом:
Если этот материал оказался полезным ля Вас, Вы можете сохранить его на свою страничку в социальных сетях:
Негізгі әдебиеттер
1. Әубәкіров Я, Нәрібаев Қ және т.б Экономикалық теория негіздері. Оқулық, Алматы. «Санат», 1998 – 479 бет
2. Әубәкіров Ж. |
Осымша әдебиеттер
1. Послания Президента: из года в год. Тематический выпуск. Республиканский общественно – поитический журнал «Байтерек» № 3, сентябрь 2003г -118 стр.
2. ҚР Президенті Н. Назарбаев &#
Оқуды бақылау мен оның нәтижелік бағасы
* «А» 4,0 балл, с – 95-100 %– «өте жақсы»
* «А-» -3,67 балл, - 90-94 %– «өте жақсы»
* «В+» - 3,33 балл, 85-89 %; - «жақсы»
* «В» - 3,0 балл,
Бағалау жүйесі
№
Қойылатын талап
1-рубеж
2-рубеж
Бағалау деңгейі
Студентті
Оқу пәніне қойылатын талап
«Экономикалық теория негіздері» пәні міндетті пән болып табылады. Оқу жүктемесінің көлемі: 2 кредит, оның ішінде 15 cағат – дәріс, 15- са
Тақырыпты қарастыруда әдістемелік нұсқау
Бұл тақырыпты «экономика» терминінің пайда болуынан бастап қарастыру керек. Экономиканың мәнін экономикалық теория мәнімен байланыстыру керек. Эконом
Тақырыпты қарастыруда әдістемелік нұсқау
Қарастырылып отырған тақырыпты зерттей отырып, өндіріс және өндірістің түрлерінің мәнін толық аша білу керек. Өндіріске u
Аралас экономикалық бірнеше үлгілері бар.
1. Американдық үлгі – нарықтық капиталистік үлгі. Мұнда жеке меншік басым, нарықтық бәсеке механизімі толық жұмыс істейді. І
Тақырыпты қарастыруда әдістемелік нұсқау
Бұл тақырыпта меншік пен иемдену терминдерінің айырмашылығын ажырата білу керек, ол үшін ең алдымен қай термин бірінші пайда болғанын а
Ақшаның атқаратын қызметтері.
1. Құн өлшемі – бұл ақшаның барлық тауарлардың құнын өлшеу қабылетінен тұрады. Кез келген тауардың тү
Тақырыпты қарастыруда әдістемелік нұсқау
Экономикалық жүйе мәні мен типтерінің сипатын ашып, олардың типтерінің тарихын зерттеу. Экономикалық жүйенің шешетін негізгі мәселесін &#
Кемшіліктері
- нарық еңбек пен табысқа құқықтық кепіл бермейді;
- қоғамда теңсіздікті туғызады;
- тауарлар мен қыз
Тауарлар мен қызметтер нарығы
- тұтыну тауарларының нарығы – азық - түлік және азық - түлік емес тауарларының нарығы;
- қызметтер нарығы;
Аржы нарығы
- капиталдар нарығы немесе инвестициялық нарықтар;
- несие нарықтары;
- құнды қағаздар нарығы (акция, облигация, т.б.);
Тақырыпты қарастыруда әдістемелік нұсқау
Тауар дегеніміз не? Тауардың мәнін ашу үшін, оның қасиеттерімен танысып, тарихына үңілу керек. Тауардың пайда болуымен ақша қатынастары д
Тақырыпты қарастыруда әдістемелік нұсқау
Өндіріс барысында өнім өндіруге кеткен шығындарды анықтау қажет, сол себепті шығынның мәніне, оның түрлеріне, сипатына толық
Тақырыпты қарастыруда әдістемелік нұсқау
Өндіріс барысында өнім өндіруге кеткен шығындарды анықтау қажет, сол себепті шығынның мәніне, оның түрлеріне, сипатына толық
Тақырыпты қарастыруда әдістемелік нұсқау
Макроэкономика экономиканың қандай мәселелерін қарастырады? Негізгі макроэкономикалық көрсеткіштерді дұрыс талдай білу. Оларды есептеу амалдарын анық
Тақырыпты қарастыруда әдістемелік нұсқау
.Экономикалық өсудің мәні мен салдарына көңіл бөлу керек. Оның факторларын жете білу керек. Елбасы Н.Назарбаевтың халыққа жолда
Тақырыпты қарастыруда әдістемелік нұсқау
Экономикалық циклға әсер етеін факторларды анықтап, дағдарысқа қарсы іс-шараларды уақтылы пайдалануды қарастыру. Циклдың фазаларына т
Тақырыпты қарастыруда әдістемелік нұсқау
Мемлекеттің қаржы жүйесіне не кіреді? Мемлекеттік бюджет табысы мен шығынын не құрайды? 2012 жылы мемлекеттік бюджеттің жоспарына не кіреді, 3-жылға
АЗАҚСТАН ДАМУЫНЫҢ ЖАҢА КЕЗЕҢІНДЕ
Біздің экономикалық жетістіктеріміз Қазақстанның Орталық Азия экономикасында көшбасшылығын айқындады.
Ендігі жерде біздің қ
Тақырыпты қарастыруда әдістемелік нұсқау
Дүниежүзілік шаруашылық дамуына әсер ететін факторлар, олардың Қазақстан Республикасында бар-жоқтығын анықтау. Қазақстанны
Ндірістің негізгі факторлары
А) еңбек пен капитал В) жер мен еңбек С) капитал мен жер Д) еңбек, жер және капитал, кәсіпкерлік қабілет Е) айырбасталмайтын факторлар
6. Негiзг
Негізгі капитал түсінігі нені қамтиды?
А) Машиналар мен құрал-жабдықтарды; В) Дайын өнімді; С) Жұмыс ақысын; Д) Жерді;
Е) Шикізаттар мен материалдарды.
3. Ескірген қ
Новости и инфо для студентов