Peter L. Berger – “Zaproszenie do socjologii” – IV. Perspektywa socjologiczna- człowiek w społeczeństwie

“Jedną z konsekwencji faktu, że człowiek jest istotą społeczną, stanowi to, że żyje on w stanie napięcia między wartościami związanymi z indywidualnością a wartościami związanymi z konformizmem”

Konformizm– zmiana zachowania lub opinii danej osoby spowodowana rzeczywistym lub wyobrażonym naciskiem ze strony jakiejś osoby lub grupy. Sprawia, że porządek społeczny cały czas istnieje.

Dwa możliwe powody konformizmu:

1) zachowanie innych mogło przekonać jednostkę, że jej pierwotna ocena była błędna

2) jednostka może chcieć uniknąć kary (odrzucenie, wyśmianie) lub uzyskać nagrodę (w postaci przyjaźni, potrzeba akceptacji)

* Badanie S. Ascha– długość odcinka; większość badanych dostosowywała się do mylnej odpowiedzi innych członków grupy, mimo braku nacisku (jednomyślność większości). Na osobności udzielali dobrej odpowiedzi.

– Im mniejsze poczucie braku kontroli, tym mniejszy konformizm

– Przyczyny: a) wniosek o błędności własnych przekonań, b) pójście za tłumem

– Dwa ważne cele: 1) postąpić właściwie; 2) zyskać życzliwość innych– dostosować się

Czynniki osłabiające lub nasilające konformizm:

1) Jednomyślna opinia większości (wobec znalezienia choć jednego sprzymierzeńca jednostka jest już mniej skłonna do przychylenia się do opinii grupy)

2) Osobowość badanego/ znajomość zagadnienia:

– niskie mniemanie/ brak znajomości tematu – zwiększa konformizm

– wysokie mniemanie/ dobra znajomość tematu – zmniejsza konformizm

3) Skład grupy – grupa skuteczniej skłania do konformizmu, gdy składa się ze specjalistów, gdy jej członkowie są dla jednostki osobami znaczący, gdy członkowie są podobni do tej jednostki.

4) Poczucie bezpieczeństwa w grupie (akceptacja)– jednostce mającej ustaloną pozycję w grupie łatwiej jest wyrażać odmienne poglądy.

Nagrody i kary a informacja:

1) Inni ludzi służą nam do określenia rzeczywistości (stają się głównym źródłem informacji), wg. Festingera ma to miejsce zwłaszcza w czasie zagrożenia, niepewności rzeczywistości fizycznej (przykład łazienki). Im bardziej ufamy wiedzy i solidności danej osoby tym bardziej skłonni jesteśmy pójść za jej przykładem.

2) Obserwowanie innych w celu uzyskania informacji o właściwym sposobie zachowania -> gdy sytuacja się powtórzy, jednostka będzie powtarzała podpatrzony uprzednio wzorzec.

3) Dostosowanie się nawet w ocenie własnych emocji (eksperyment Schachtera, podanie

adrenaliny/placebo– dostosowanie emocji)

Trzy rodzaje następstw wpływu społecznego:

1) Uleganie (władza):

– ulegamy, gdy motywem jest uzyskanie nagrody/ uniknięcie kary

– trwa dopóki istnieje zagrożenie/ trwa obietnica

– najmniej trwała, efekty powierzchowne

– modyfikacja zachowania (zachowania, które warto kontynuować, nawet gdy powód już nie jest aktualny)

2) Identyfikacja (atrakcyjność osoby z którą się identyfikuje dana jednostka):

– wywołana pragnieniem danej jednostki, aby być podobną do osoby, od której pochodzi to oddziaływanie (zaakceptowanie jej wpływu, przyjęcie podobnych wartości i postaw). – motywem jest jedynie chęć upodobnienia

– “Efekt wujka Karola” (poglądy trwają dopóki pozostaje on osobą znaczącą, nadal wyznaje te same poglądy, oraz gdy nie zostaną podważone)

– wiara w opinie może zostać podważona z powodu:

1) odnalezienia innej atrakcyjnej jednostki (która ma większe znaczenie)

2) obalenia jej przez opinię osoby wiarygodnej

3) Internalizacja (wiarygodność osoby, która dostarcza informacji):

– motywem zinternalizowania określonego przekonania jest pragnienie, aby mieć rację

– nagroda za uznanie tego przekonania ma charakter wewnętrzny

– najtrwalsze i najlepsze następstwo

– przekonanie staje się częścią naszego systemu i staje się odporne na zmianę

Posłuszeństwo (wg. autorytetu), jako forma uległości:

· Badanie Milgrama – badanie szybkości uczenia się w zależności od kary, w ankiecie wszyscy odpowiadali, że będą aplikować impulsy dopóki “osoba badana” nie sprzeciwi się, to faktycznie 62% porażało prądem do końca skali. Zadawanie cierpienie innym, a wypełnianie polecenia autorytetu.

· Czynnikiem zmniejszającym stopień posłuszeństwa jest fizyczna nieobecność osoby reprezentującej autorytet.

Nie zainteresowany świadek jako konformista:

– Im więcej jest świadków wypadku, tym mniejsze prawdopodobieństwo, że pomoc zostanie udzielona. Nie interweniowanie można uważać za akt konformizmu (dostosowanie się do osób, które nie reagują).

– Dyfuzja odpowiedzialności – odpowiedzialność rozmywa się, każdy świadek może mieć poczucie, że odpowiedzialność nie spoczywa jedynie na nim – inni również widzą to samo (eksperyment Latane i Rodin).

– Szczególne przypadki: osoby dzielące te same zainteresowania lub wspólne trudne warunki:

1) poczucie wspólnoty/ “wspólnego losu”

2) kontakt bezpośredni- “twarzą w twarz” z ofiarą.

Kwestie etyczne w badaniach:

– wprowadzenie w błąd badanych

– psychologia społeczna musi jednak posługiwać się badaniami

Dewiacje – zachowania, które odstępują od normy (niezgodne ze standardami normatywnymi), może być pozytywna lub negatywna.

Przyczyny:

1) uregulowanie porządku społecznego

2) transmisja kultury dewiacyjnej (zmienność kryterium prawnych, tolerancja w określonych społeczeństwach)

Funkcje dewiacji w społeczeństwie:

1) wyjaśniają sens

2) relacje międzygrupowe

3) dewiacje z czasem mogą stać się normą

TEMAT 8: DYLEMATY WSPÓŁZAWODNICTWA W ŻYCIU SPOŁECZNYM