Pełni i ściśle zintegrowane.

Rola:

- Pierwszym znaczeniem słowa osoba- „person” jest maska ( maska jest naszym „ja”, tym którym pragniemy być, a obraz własnej roli staje się naszą drugą naturą)

- Człowiek jest porównywany do aktora teatralnego, gdyż tak naprawdę każdy z nas bardziej lub mniej świadomie odgrywa jakąś rolę. W tych rolach znamy się nawzajem i znamy samych siebie. Świat: scena i kulisy

- Istnieją dwa typy wykonawców:

* wykonawca, którego całkowicie wciąga akcja sceniczna- jest szczery w grze

* wykonawca, który zachowuje dystans do gry- jest cyniczny w grze (cynikiem jest ten, który robi wszystko dla własnego dobra- zysku, głównie przez oszukiwanie innych)

Występ:

–Występ– działalność jednostki, która przebiega podczas stałej obecności pewnej grupy obserwatorów i wywiera na nich jakiś wpływ.

– Fasada – ta część występu jednostki, która funkcjonuje niezmiennie przez cały czas jego trwania, dostarczając obserwatorom definicji sytuacji.

Typowe części fasady:

–dekoracja– przestrzeń, która na ogół nas otacza (meble, sceneria, rekwizyty)

–fasada osobista – środki wyrazu, które są najmocniej związane z samym wykonawcą, np. płeć, pozycja, strój, wiek, rasa, mimika, gesty.

* bodźce, które tworzą „fasadę osobistą” to:

– powierzchowność – status społeczny- pozycja

– „sposób bycia”– rola społeczna– zachowania– mimika, gesty, itd.

Fasada społeczna to zespół wzbudzonych przez siebie abstrakcyjnych, stereotypowych oczekiwań; uzyskuje sens i trwałość niezależnie od swoich zadań (cechuje ją abstrakcja i ogólność) = „zbiorowe wyobrażenie”.

Według Goffman’a typem idealnym jest zgodność dekoracji, powierzchowności i sposobu bycia (jeden fałszywy występ może zakłócić równowagę społeczeństwa).

Fasada – podobne fasady są przypisane do różnych ról społecznych; “gotowe fasady”– wiele dekoracji pasuje do różnych fasad (np. dekoracja– biuro, ubiór– garnitur).

Dramatyzm roli–polega na tym, co zrobić by odgrywana rola była bardziej wiarygodna, fachowo idealizują role, starają się pokazać, że ich rola jest jedyna i najważniejsza

- w obecności innych jednostka wyposaża swoją działalność w znaki pozwalające dramatycznie oświetlić i wydobyć z cienia przemawiające na jej korzyść fakty, które w innym wypadku mogłyby pozostać niewidoczne lub nie zauważone.

- jeśli zachowanie jednostki ma dla innych coś znaczyć musi ona w trakcie interakcji wyrazić to, co chce zakomunikować. Wykonawca roli ma na zademonstrowanie kompetencji, jakie sobie przypisuję, ułamek sekundy (np. pewne pozycje społeczne nie mają trudności z dramatyzacją (czyli m.in. uwidocznieniem niewidocznych nakładów) swoich zachowań- chirurg, policjant).

- przykład pilnego ucznia- główny dylemat: dobrze działać czy robić lepsze wrażenie?

Idealizacja:

- skłonność wykonawców przedstawienia do podsuwania jego obserwatorom wyidealizowanych na różne sposoby obrazów.

- występ i odgrywanie roli przez jednostkę niesie za sobą ideały i wartości oficjalne odnoszące się do całego społeczeństwa

- każdy odgrywa jakąś pozę- grę, każdy chce sprawić wrażenie innych niż są by się: nie wywyższać, by zrobić lepsze wrażenie, by coś zyskać by kogoś oszukać

- wykonawca musi stwarzać sytuację, która dla obserwatora z zewnątrz odpowiadać będzie danemu stereotypowi

- Rozbieżność między rzeczywistością a wrażeniem ( jednostka, jeżeli w trakcie występu chce wyrazić idealne wzorce, musi wówczas ukryć lub powstrzymać się przed działaniami z nimi niezgodnymi).

* „ukryta konsumpcja”- nie przyznawanie się do pewnych zachowań, np. z powodu ich niestosowności do klas społecznych, niezgodności z wersją własnej osoby i wykonywanie ich „po cichu”.

Rozbieżność między rzeczywistością a wrażeniem, czyli jakie sprawy jednostka chce ukryć (przyczyny ukrytej konsumpcji):

1) ukrywa przed widzami zyskowną formę działalności, gdyż nie daje się ona pogodzić z poglądem na jej temat

2) błędy i pomyłki poprawia się przed występem; jednak to, że je popełniono i naprawiono ukrywa się przed publiczności (wrażenie niezawodności)

3) w interakcjach, w których jednostka ma przedstawić produkt, będzie starała się pokazać jedynie produkt końcowy, aby był oceniany jako gotowa całość

4) chcemy ukryć przed innymi świadectwa „czarnej roboty” (fizycznie brudne, półlegalne, poniżające) niezależnie od tego, czy wykonujemy ją po cichu sami, czy dajemy polecenia

5) jeśli jednostka ma osiągnąć idealne wzorce i dać dobry spektakl, to publiczne realizowanie niektórych z nich będzie wymagało rezygnacji z innych.

Kontrolowanie ekspresji:

– Aktor musi kontrolować swoją ekspresję, bo publiczność może go źle zrozumieć.

– Trzy rodzaje potknięć: 1) przypadkowe pokazanie nieumiejętności, chwilowy brak kontroli nad ciałem– zająknienie; 2) wywołanie wrażenia nadmiernego lub niedostatecznie przejętego interakcją– skrępowanie, atak śmiechu; 3) dramaturgiczny kierunek występu wykonawcy może okazać się niewłaściwy– dekoracja w nieładzie, nieprzewidziane wydarzenia.

- Fałszywa prezentacja- wrażenie, jakie chce na publiczności wywrzeć wykonawca może być fałszywe lub prawdziwe.

- Wykonawca prawdziwy stara się podkreślać niepowtarzalność swojego przedstawienia. Wykonawca fałszywy, by uniknąć podejrzeń, dąży do podkreślenia rutynowego charakteru swojego przedstawienia.

- Spójność ekspresji wymagana przez występ ujawnia istotną rozbieżność między naszym ludzkim „ja” i „ja” uspołecznionym. Istoty ludzkie są poddane bodźcom, pod wpływem których nasze nastroje i energia zmieniają się. Durkheim zwraca uwagę, że nie możemy pozwolić, by na naszej działalności społecznej „odbijały się stany organizmu, choć odbierają je zmysły i ciało”.

– Większa dowolność w prywatnych sprawach

Mistyfikacja:

- W przedstawieniu aktor uwydatnia pewne cechy, by inne móc ukryć.

- Ograniczenie kontaktów i utrzymanie dystansu społecznego rodzą i utrzymują wśród publiczności lęk. Według Kenneth’a Burke: jest to sposób na utrzymanie publiczności w stanie mistyfikacji wobec wykonawcy.

- Człowiek potrafi wpływać na innych przy pomocy fałszywej koncepcji samego siebie:

* przykład: przywódca- zwolennik; brak poufałych stosunków- aura tajemniczości, co pozwala wyobraźni na idealizowanie władcy, monarcha staje się tworem każdego z poddanych.

* ludzie o wysokiej pozycji społecznej wykorzystują dobre maniery, jako środek ukrywania siebie, co pomaga im zachować przewagę nad „prostaczkami”.

- Simmel: stosunki między ludźmi w aspekcie wzajemnej wiedzy partnerów o sobie, różnią się w zależności od tego, którą z dwóch formuł można zastosować:

* „ Co nie jest ukrywane, może być poznane”

* „Co nie jest ujawnione, nie powinno być poznane” -> wokół każdego człowieka roztacza się sfera idealna, do której nie wolno się wdzierać. Ten krąg to honor („nadmierne zbliżenie” – przekroczenie go przez osobą obcą jest obrazą honoru).

- Durkheim: „Osobowość ludzka jest czymś świętym: nie śmie się jej pogwałcić, respektuje się granice osoby, chociaż jednocześnie dobrem w pełnym tego słowa znaczeniu jest wspólnota z innymi”

- Sprawy, w które publiczność nie wnika z lęku przed „aktorem” to na ogół sprawy, których ujawnieniu towarzyszyłoby jego zawstydzenie. Społeczna moneta posiada dwa oblicza: jednym jest lęk, drugim - wstyd.

Rzeczywistość i gra:

– Jeśli występ ma się udać, świadkowie muszą uwierzyć, że wykonawcy są szczerzy. Wykonawca może być szczery lub nieszczery, ale musi być szczerze przekonany o szczerości odgrywanej przez siebie roli.

– Podwójna gra będzie istnieć zawsze, bo taka jest natura człowieka.

– Ucząc się odgrywać nasze role w realnym życiu, kierujemy się w swych działaniach nieświadomie kultywowaną wiedzą o tym, jak grają swoje role ci, do których się zwracamy.

– „Antycypująca socjalizacja” – uprzednie nauczenie się rzeczywistości, która teraz staje się dla nas rzeczywistością prawdziwą, pozwala nam właściwie nią kierować.

- Od jednostki wymaga się wyuczenia pewnej ilości „chwytów”, która pozwala dać sobie radę z każdą rolą, jaka może jej przypaść w udziale.

– Status, społeczna pozycja, miejsce w społeczeństwie – to wzory właściwego zachowania.

– Gra jest rodzajem oznaczania i badania świata.

TEMAT 4: GRUPA SPOŁECZNA

1) Florian Znaniecki “Socjologia wychowania” (rozdział 1: Grupa społeczna i społeczeństwo)

 

Znaniecki– znany polski socjolog, mieszkał w Stanach, typowa socjologia humanistyczna, perspektywa grupowa socjologii.

 

Grupa społeczna– zrzeszenie ludzi świadomych swojej odrębności (układ odosobniony), składa się z min. 3 osób, a górne ograniczenie stanowią możliwości komunikacyjne, może trwać kilka minut, jak i wiele pokoleń.

– Zasadniczą czynnością wspólnotową jest ciągłe urzeczywistnianie tej odrębnej całości jaką jest grupa społeczna, dzieje się tak poprzez inne wzajemne traktowanie jej członków i nie- członków.

– W obrębie grupy- świadome porozumienie, odróżnienie od innych (“my” kontra “oni”), świadomość odrębności, możność wyodrębnienia siebie od grupy.

– Grupy społeczne wyznaczają pewne role swoim członkom, więc jednostka nie wchodzi do grupy swą “osobowością konkretną”, lecz przynależy do grupy ze względu na swoje doświadczenia i czynności, które odpowiadają roli, jaką jako członek grupy, spełnia dana jednostka. Osobowość konkretna może prowadzić do zmian w grupie (po staniu się jej członkiem).

 

Kryterium przynależności w porównaniu do Piotra Sztompki:

– min. 3 osoby (diady)

– długość trwania

– wspólnota interesów

– świadomość jedności i odrębności (wystąpienie przynajmniej u niektórych członków grupy)

 

2) Piotr Sztompka “Socjologia. Analiza społeczeństwa” (rozdział 9: Odmiany grup społecznych)

Podział grup społecznych:

– według pojedynczych właściwości (1. klasyfikacja)

– według pewnych syndromów cech występujących we wzajemnym powiązaniu i wyróżniających najczęściej spotykane, “typowe” odmiany zjawiska (2. typologia)

1a) Obiektywne kryteria klasyfikacji:

1) Liczebność:

– grupy małe (min 2 osoby)

– grupy wielkie

Georg Simmel– diada (dwie osoby– 1 relacja), triada (3), kwadrat (6), pięciokąt (9); istotna granica przebiega ok. 20 osób – powyżej anonimowość, formalizm; 7-9 osób– wykonanie pewnych zadań (komisja, komitet).

 

2) Trwałość:

– grupy krótkotrwałe (przelotne kontakty; brak zaangażowania)

– grupy długotrwałe (zachowują ciągłość i tożsamość mimo nieustannej wymiany składu; gwarancją ciągłości jest: organizacja i kultura; teren silnego zaangażowania, lojalności)

– grupy dożywotnie (rodzina, naród; wystąpienie jest niemożliwe lub bardzo utrudnione)

 

3) Sposób rekrutacji:

– przypisanie (bez aktu własnej woli; przez urodzenie albo przez przymus)

– dobrowolne (zapisujemy się; kluby, stowarzyszenia, partie)

– ekskluzywne (zamknięte; rygorystyczne warunki; wyrzeczenia, duża wartość)

– inkluzywne (powszechnie dostępne, łatwość przynależności)

 

4) Intensywność uczestnictwa:

– jednofunkcyjne (wyspecjalizowane; 1 rodzaj dział. i; g. zawodowe, stowarzyszenia)

– wielofunkcyjne (działania w różny sposób; rodzina, grono znajomych, więzienie)

– grupy żarłoczne

– grupy totalitarne (kontrolują i ingerują w całokształt życia członków)

 

5) Korzyści:

– instrumentalne (cele; przyjaźnie zawierane w celu zyskania wpływów)

– autoteliczne (bezinteresowne; potrzeba bliskości, skłonność do towarzyskości)

– zadaniowe (zadania addytywne, czyli sumujące się; kompensacyjne; kooperacyjne– podział funkcji, koordynacja; dysjunktywne– realizowane przez jednego z członków; koniunktywne– dopasowane do najsłabszych)

 

6) Stopień zorganizowania

– formalne (zorganizowane; “org. społeczne”; bezosobowy personel, anonimowość)

– nieformalne (niezorganizowane; uczestnictwo osobowe “z krwi i kości”)

1b) Subiektywne kryteria klasyfikacji:

 

7) – grupy istotne– takie, które jednostka selekcjonuje spośród wielości różnych grup, do których należy i do których przywiązuje subiektywne znaczenie

– grupy odniesienia– zbiorowości, z którymi wiążą nas subiektywne, “wirtualne” relacje, mimo, że do nich nie należymy

– grupy odniesienia normatywnego– takie, z których czerpiemy i przyjmujemy normy i wartości kształtujące nasze działania

– grupy odniesienia porównawczego– takie, z którymi konfrontujemy nasze osiągnięcia, standard życia, zasób władzy, poziom prestiżu, itp.

– negatywne grupy odniesienia – takie, które budzą u nas repulsję i od których staramy się zdystansować poprzez przyjmowanie przeciwnych wzorów i reguł postępowania

– pozytywne grupy odniesienia– takie, z którymi się identyfikujemy, porównujemy i których standardy normatywne staramy się naśladować, dążąc do uzyskania pełnego członkowstwa

 

TYPY IDENTYFIKACJI Z GRUPĄ:

Obiektywne Członkowstwo Subiektywne odniesienie	Przynależność	Brak przynależności
SOLIDARNOŚĆ LOJALNOŚĆ	akceptowana grupa członkowska	pozytywna grupa odniesienia
DYSTANS WOLNOŚC	odrzucana grupa członkowska	negatywna grupa odniesienia