Международный валютный фонд - раздел Образование, БЕЛАРУСКАЯ МОВА Усиление Международной Координации Валютно-Финансовой Сферы Во Многом Связано...
Усиление международной координации валютно-финансовой сферы во многом связано с деятельностью МВФ (Международного валютного фонда), который согласно своему уставу регулирует валютные курсы и платежные балансы стран-членов, контролирует систему многосторонних платежей и внешнюю задолженность развивающихся стран, представляет кредиты странам-членам для решения их валютно-финансовых проблем.
В период существования фиксированных валютных курсов деятельность МВФ была направлена на поддержание валютных паритетов, предотвращение неоправданного манипулирования валютными курсами. С переходом к плавающим курсам валют был пересмотрен Устав МВФ, и хотя необходимость поддержания паритетов отпала, сфера деятельности МВФ отнюдь не сократилась. Так, было предусмотрено усиление контрольных функций МВФ как основы межгосударственного валютного регулирования, расширение инструментариев воздействия на несбалансированные международные расчеты и «необоснованные» курсовые соотношения.
Важным направлением деятельности МВФ является кредитование стран для урегулирования платежных балансов и внешней задолженности. Следует отметить, что МВФ связывает предоставление кредитов странам-членам с условием проведения теми определенных изменений в экономической политике. Такие изменения в виде программ финансово-экономической стабилизации сроком от 1 года до 3 лет согласовываются с фондом и рассматриваются как своего рода международное свидетельство платежеспособности страны. Кредитые ресурсы предоставляются стране в зависимости от хода выполнения такой программы. Такие программы являются условием получения кредитов для стран Восточной Европы и России (Камаев В.Д.)
Узмацненне міжнароднай каардынацыі валютна-фінансавй сферы ў многім звязана з дзейнасцю МВФ, які згодна са сваім статутам рэгулюе валютныя курсы і плацежныя балансы краін-членаў, кантралюе сістэму разнастайных плацяжоў і знешнюю запазычанасць краін, якія развіваюцца, прадстаўляе крэдыты краінам-членам для вырашэння іх валютна-фінансавых праблем.
У перыяд існавання фіксаваных валютных курсаў дзейнасць МВФ была накіравана на падтрымку валютных парытэтаў, прадухілення неапраўданага маніпуліравання валютнымі курсамі. З пераходам да плаваючых курсаў валют быў перагледжаны Статут МВФ, і, нягледзячы на тое, што неабходнасць падтрымкі парытэтаў знікла, сфера дзейнасці МВФ ні ў якім разе не скарацілася. Так, было прадугледжана ўзмацненне кантрольных функцый МВФ як асновы міждзяржаўнага валютнага рэгулявання, расшырэнне інструментарыя ўздзеяння на незбалансаваныя міжнародныя разлікі і «неабгрунтаваныя» курсавыя суадносіны.
Важным накірункам дзейнасці МВФ з’яўляецца крэдытаванне краін з мэтай рэгулявання плацежных балансаў і знешняй запазычанасці. Неабходна адзначыць, што МВФ звязвае прадстаўленне крэдытаў краінам-членам з умовай правядзення тымі пэўных зменаў у эканамічнай палітыцы. Такія змены ў выглядзе праграм фінансава-эканамічнай стабілізацыі тэрмінам ад 1 года да 3 гадоў узгадняюцца з фондам і лічацца своеасаблівым сродкам міжнароднага сведчання плацежаздольнасці краіны. Крэдытныя рэсурсы прадстаўляюцца краіне ў залежнасці ад стану выканання такой праграмы. Такія праграмы з’яўляюцца ўмовай атрымання крэдытаў для краін Усходняй Еўропы і Расіі.
☼ 1. Каждый народ имеет свои самобытные игры, которые отражают его характер, древние обряды и традиции. И белорусский народ здесь не является исключением. У него есть свои любимые игры, которые хранятся и передаются из поколения в поколение. Они тесно связаны с бытом и трудовой деятельностью людей, географическим положением республики, её природной средой.
Поскольку народная игра – это социологический феномен, в котором условно отражается действительность, то с развитием общественного сознания изменяется и содержание игры. Однако лучшие традиции народной физкультуры, педагогики, обряды и национальный колорит в них не только не исчезают, но и бережно сохраняются.
Как правило, белорусские народные игры – подвижные. Они определяются богатством разнообразных воздействий на организм детей, формируют у них необходимые физические навыки. Одни из игр имеют определённые традиционные нормы и словесное оформление, что превращает их в своеобразные театрализованные действия. В других строго распределяются роли всех участников, слово в них является сигналом к какому-то действию.
Кроме сюжетно-ролевых, встречаются и игры-хороводы, где органически сочетаются слова, действия, песни, народные мелодии. Всё это, безусловно, содействует воспитанию у детей интереса к белорусскому народному творчеству, к родному языку.
В большинстве таких игр правила строго не регламентируются и чаще всего составляются самими участниками. Содержание игр легко усваивается, а простота и вариативность правил, несложность инвентаря делают их доступными для проведения в самых разнообразных условиях.
Таким образом, народные игры в комплексе с другими воспитательными средствами представляют основу для формирования у детей необходимых физических качеств и навыков, воспитания у них национального самосознания и интереса к истории и культуре своего народа.
Кожны народ мае свае самабытныя гульні, якія адлюстроўваюць яго характар, старажытныя звычаі і традыцыі. І беларускі народ тут не з’яўляецца выключэннем. У яго ёсць свае любімыя гульні, што захоўваюцца і перадаюцца з пакалення ў пакаленне. Яны цесна звязаны з бытам і працоўнай дзейнасцю людзей, геаграфічным становішчам рэспублікі, яе прыродным асяроддзем.
Паколькі народная гульня – гэта сацыялагічны феномен, у якім умоўна адлюстроўваецца рэчаіснасць, то з развіццём грамадскай свядомасці змяняецца і змест гульняў. Аднак лепшыя традыцыі народнай фізкультуры, педагогікі, звычаі і нацыянальны каларыт у іх не толькі не знікаюць, але і беражліва захоўваюцца.
Як правіла, беларускія народныя гульні – рухавыя. Яны вызначаюцца багаццем разнастайных уздзеянняў на арганізм дзяцей, фарміруюць у іх неабходныя фізічныя навыкі. Адны з гульняў маюць пэўныя традыцыйныя нормы і слоўнае афармленне, што ператварае іх у своеасаблівыя тэатралізаваныя дзеянні. У другіх строга размяркоўваюцца ролі ўсіх удзельнікаў, слова ў іх з’яўляецца сігналам да нейкага дзеяння.
Акрамя сюжэтна-ролевых, сустракаюцца і гульні-карагоды, дзе арганічна спалучаюцца словы, рухі, песні, народныя мелодыі. Усё гэта, безумоўна, садзейнічае выхаванню ў дзяцей цікавасці да беларускай народнай творчасці, да роднай мовы.
У большасці такіх гульняў правілы строга не рэгламентуюцца і часцей за ўсё складаюцца самімі ўдзельнікамі. Змест гульняў лёгка засвойваецца, а прастата і варыятыўнасць правілаў, нескладанасць інвентару робяць іх даступнымі для правядзення ў самых разнастайных умовах.
Такім чынам, народныя гульні ў комплексе з іншымі выхаваўчымі сродкамі ўяўляюць аснову для фарміравання ў дзяцей неабходных фізічных якасцей і навыкаў, выхавання ў іх нацыянальнай самасвядомасці і цікавасці да гісторыі і культуры свайго народа (У. К., В. Т.).
☼ 2. Когда ожидаешь первенство мира по футболу, которое происходит раз в четыре года, будто находишься в состоянии человека, который празднует свой день рождения 29 февраля, потому что именины у него бывают не каждый год.
Окончание праздника с участием 32 сильнейших национальных сборных в Германии вызывает грусть: следующий чемпионат пройдёт только в 2010 году.
Некоторые специалисты высказались насчёт ненужности игры на «бронзу», но дуэль Германия – Португалия (3: 1) показала, насколько это полезно для команд и интересно для зрителей. Хозяева не упустили шанс попасть в призёры и стали «бронзовыми» в третий раз за историю своего выступления.
Наиболее громкой темой для обсуждения стало удаление Зидана. Главный тренер французов Раймон Доменек отметил, что из-за этого его спортсмены не смогли сохранить настроение, с которым выходили на поле. «У нас осталось десять футболистов, когда мы имели преимущество и контролировали ход игры, – сказал Доменек. – Тот эпизод с Зиданом не заметил никто, кроме четвёртого арбитра, который и сообщил обо всём главному судье. Я не оправдываю поведение нашего капитана, но понимаю его. До этого Зидан зарекомендовал себя дисциплинированным и сдержанным игроком.
Тренер итальянцев (Марчелло Липи) согласился, что французы показали более качественную игру, чем его футболисты, и расценил победу как торжество справедливости шестилетней давности: «Жизнь как катание на качелях: они выиграли ЕВРО-2000, не заслужив этого больше, чем мы. Теперь наступила наша очередь».
Калі чакаеш першынства свету па футболе, якое адбываецца раз у чатыры гады, быццам знаходзішся ў стане чалавека, які святкуе свой дзень нараджэння 29 лютага, таму што імяніны ў яго бываюць не кожны год. Заканчэнне свята з удзелам 32 наймацнейшых нацыянальных зборных у Германіі выклікае сум: наступны чэмпіянат пройдзе толькі ў 2010 годзе.
Некаторыя спецыялісты выказаліся наконт непатрэбнасці гульні за «бронзу», але дуэль Германія – Партугалія (3: 1) паказала, наколькі гэта карысна для камандаў і цікава для гледачоў. Гаспадары не ўпусцілі шанц трапіць у прызёры і сталі «бронзавымі» ў трэці раз за гісторыю свайго выступлення.
Найбольш гучнай тэмай для абмеркавання стала выдаленне Зідана. Галоўны трэнер французаў Раймон Даменек адзначыў, што па гэтай прычыне яго спартсмены не змаглі захаваць настрой, з якім выходзілі на поле. «У нас засталося дзесяць футбалістаў, калі мы мелі перавагу і кантралявалі ход гульні, – сказаў Даменек. – Таго эпізоду з Зіданам не заўважыў ніхто, акрамя чацвёртага арбітра, які і паведаміў аб усім галоўнаму суддзі. Я не апраўдваю паводзіны нашага капітана, але разумею яго. Да гэтага Зідан зарэкамендаваў сябе дысцыплінаваным і стрыманым іграком».
Трэнер італьянцаў (Марчэла Ліпі) пагадзіўся, што французы паказалі больш якасную гульню, чым яго футбалісты, і расцаніў перамогу як усталяванне справядлівасці шасцігадовай даўнасці: «Жыццё як катанне на арэлях: яны выйгралі ЕЎРА-2000, не заслужыўшы гэтага больш, чым мы. Зараз наступіла наша чарга» («Звязда»).
☼ 3. Современный бокс – это спортивное единоборство, обусловленное определёнными правилами, искусство которого заключается в том, чтобы в поединке с противником наносить удары, не получая их самому.
Мастерство боксёра определяется тем, насколько успешно он владеет техникой разнообразных приёмов нападения и защиты, тактикой их применения, а также определённым уровнем развития морально-волевых, психических и физических качеств.
Под влиянием тренировочных нагрузок в процессе занятий боксом укрепляется опорно-двигательный аппарат, развиваются быстрота, сила, точность, координация движений, и, как результат, активизируются все основные жизненно важные функции.
Кроме того, способность к выполнению разнообразных точных движений во время тренировки и боя, необходимость осуществлять свои замыслы в условиях спортивного единоборства, имеющего явно выраженный характер конфликтного взаимодействия, позволяют охарактеризовать бокс как вид спорта, воспитывающий ценные прикладные умения и навыки.
Положительное влияние бокса позволяет рассматривать его не только как вид спорта, но и как мощное средство физического воспитания и систему развития и совершенствования личности.
Сучасны бокс – гэта спартыўнае адзінаборства, абумоўленае пэўнымі правіламі, майстэрства якога заключаецца ў тым, каб у паядынку з праціўнікам наносіць удары, не атрымоўваючы іх самому.
Майстэрства баксёра вызначаецца тым, наколькі паспяхова ён валодае тэхнікай разнастайных прыёмаў нападзення і абароны, тактыкай іх прымянення, а таксама пэўным узроўнем развіцця маральна-валявых, псіхічных і фізічных якасцей.
Пад уплывам трэніровачных нагрузак у працэсе заняткаў боксам умацоўваецца апорна-рухальны апарат, развіваюцца хуткасць, сіла, дакладнасць, каардынацыя рухаў, і, як вынік, актывізуюцца ўсе асноўныя жыццёва важныя функцыі.
Акрамя таго, здольнасць да выканання разнастайных дакладных рухаў падчас трэніроўкі і бою, неабходнасць ажыццяўляць свае замыслы ва ўмовах спартыўнага адзінаборства, якое мае яўна выражаны характар канфліктнага ўзаемадзеяння, дазваляе ахарактарызаваць бокс як від спорту, што выхоўвае каштоўныя прыкладныя ўменні і навыкі.
Станоўчы ўплыў бокса дазваляе разглядаць яго не толькі як від спорту, але і як магутны сродак фізічнага выхавання і сістэму развіцця і ўдасканалення асобы (А. А.).
☼ 4. Одной из самых популярных дисциплин на играх в Афинах была художественная гимнастика. Подтверждением тому стали финальные командные соревнования. Наша женская команда смогла пробиться в финальную восьмёрку, вне которой остались даже традиционно сильные украинки.
В финале воспитанницы Ирины Лепарской вместе с болгарками являлись основными претендентками на третье место, поскольку первые два сразу взяли под свой контроль итальянки и россиянки. После выступления с лентой белоруски замыкали тройку призёров.
К сожалению, по результатам второго комбинированного выступления с обручами и мячами болгарки смогли отодвинуть наших гимнасток на четвёртую позицию. В индивидуальном зачёте за медали сражались Инна Жукова и Светлана Рудалова. Они и заняли соответственно седьмое и десятое места. Вне конкуренции оказалась россиянка Алина Кабаева, которая уверенно завоевала олимпийское золото.
Адной з самых папулярных дысцыплін на гульнях у Афінах была мастацкая гімнастыка. Пацвярджэннем таму сталі фінальныя камандныя спаборніцтвы. Наша жаночая каманда змагла прабіцца ў фінальную васьмёрку, па-за якой засталіся нават традыцыйна моцныя ўкраінкі.
У фінале выхаванкі Ірыны Ляпарскай разам з балгаркамі з’яўляліся асноўнымі прэтэндэнткамі на трэцяе месца, паколькі першыя два адразу ўзялі пад свой кантроль італьянкі і расіянкі. Пасля выступлення са стужкай беларускі замыкалі тройку прызёраў.
На жаль, па выніках другога камбінаванага выступлення з абручамі і мячамі балгаркі змаглі адсунуць нашых гімнастак на чацвёртую пазіцыю. У індывідуальным заліку за медалі змагаліся Іна Жукава і Святлана Рудалава. Яны і занялі адпаведна сёмае і дзесятае месцы. Па-за канкурэнцыяй аказалася расіянка Аліна Кабаева, якая ўпэўнена заваявала алімпійскае золата («Звязда»).
Все темы данного раздела:
Рэцэнзенты
Асіпчук, А.М. Беларуская мова. Прафесійная лексіка: дапаможнік для неспецыяльных факультэтаў / А.М.Асіпчук, В.В.Маршэўская, А.С.Садоўская. – Гродна: ГрДУ, 2008. – 267с.
У
ПРАДМОВА
Дапаможнік «Беларуская мова. Прафесійная лексіка» створаны на аснове тыпавой праграмы «Беларуская мова. Прафесійная лексіка. Вучэбная праграма для вышэйшых навучальных устаноў» (Мінск, 2001).
Лекцыя 1. МОВА І СОЦЫУМ
Мэта лекцыі – раскрыць асаблівасці функцыянавання мовы ў грамадстве, сфарміраваць уяўленне аб агульных звестках пра мову, яе паходжанне, функцыі, узаемасувязь з культурай.
Рэкамендаваная літаратура
1. Азарка, В. У. і інш. Беларуская мова: спецыяльная лексіка. – Мінск, 2005.
2. Гіруцкая, Л.А. Беларуская мова (прафесійная лексіка). – Мінск, 2005.
3. Каўрус, А.А. Слова наша род
Гіпотэзы паходжання мовы
Дзе і як узнікла мова? Калі гэта адбылося?
На зямным шары налічваецца вялікая колькасць жывых істот, але сярод іх толькі чалавек валодае членападзельнай мовай, якая з’яўляецца яго галоўнай
Функцыі мовы ў грамадстве
Мова – складаная знакавая сістэма. І тое, што мы ведаем, як жылі нашы продкі тысячы гадоў назад, пра што яны марылі, аб чым рупіліся, і тое, што мы можам выказаць свае думкі, перадаваць пачуцці, –
Нацыянальная мова і духоўная культура народа
Беларуская мова – мова беларускага народа, адметная форма яго духоўнай культуры. Гэта – «адзежа душы», самы дарагі яго скарб. Нацыянальная мова – матэрыялізаваная душа народа, які выпрацаваў на пра
Лекцыя 2. ГІСТАРЫЧНЫЯ ЭТАПЫ ФАРМІРАВАННЯ І РАЗВІЦЦЯ БЕЛАРУСКАЙ МОВЫ
Мэта лекцыі –паказаць працэс станаўлення беларускай мовы,асаблівасці яе развіцця на розных гістарычных этапах.
Задачы лекцыі:
- а
Пытанні
1. Беларуская мова ў сям’і індаеўрапейскіх моў. Вытокі беларускай мовы.
2. Роля беларускай мовы ў ВКЛ.
3. Прычыны заняпаду беларускай мовы ў Рэчы Паспалітай і Расійскай імперыі.
Рэкамендаваная літаратура
1. Гіруцкая, Л.А. Беларуская мова (прафесійная лексіка). – Мінск, 2005.
2. Лепешаў, І.Я., Якалцэвіч, М.А. Практыкум па лексікалогіі і фразеалогіі. – Гродна, 2001.
3. Ляшчынская, В
Беларуская мова ў сям’і індаеўрапейскіх моў. Вытокі беларускай мовы
У свеце, паводле звестак вучоных, налічваецца ад 2,5 да 6000 жывых і мёртвых моў. На аснове падабенства роднасныя мовы аб’ядноўваюцца ў моўныя сем’і(іхкаля 20): індаеўрапейская,
Беларуская мова належыць да індаеўрапейскай моўнай сям’і, славянскай групы, усходнеславянскай падгрупы.
Індаеўрапейскія мовы–самая вялікая ў свецемоўная сям’я. У наш час амаль кожны другі жыхар планеты гаворыць на мове індаеўрапейскага паходжання. Сама назва паказвае на вельмі далёку
Роля беларускай мовы ў ВКЛ
У ХІІІ ст. пасля распаду Кіеўскай Русі (а гэтаму паспрыялі міжусобныя войны феадалаў) пачалі складвацца асобныя народнасці – беларуская, руская і ўкраінская. Беларуская народнасць утварылася
Прычыны заняпаду беларускай мовы ў Рэчы Паспалітай і Расійскай імперыі
У 2-ой палове ХУІ ст. пасля аб’яднання Літвы з Польшчай на аснове Люблінскай уніі (1569 г.) беларускія землі ўвайшлі ў склад Рэчы Паспалітай. Пры падтрымцы каталіцкага Рыма Рэч Пас
Утварэнне новай беларускай літаратурнай мовы. Працэс беларусізацыі ў 20-я гады ХХ ст.
Як ні дзіўна, але менавіта ў час поўнага нацыянальнага заняпаду ў асяроддзі навукоўцаў-беларусістаў з’яўляецца ідэя беларускага нацыянальнага Адраджэння. Узнавіць беларускую кул
Русіфікатарскі характар нацыянальна-моўнай палітыкі дзяржавы на працягу 30-80 гадоў ХХ ст.
Аднак ужо ў 30-я гады пасля ўсталявання таталітарнага сталінскага рэжыму працэс беларусізацыі быў гвалтоўна спынены. Пачалася кампанія па выкрыцці т. зв. «нацыянал-дэмакратаў» (нацдэмаў), да якіх а
Асаблівасці развіцця беларускай літаратурнай мовы ў 90-я гады ХХ ст. Стан беларускай мовы на сучасным этапе
У канцы 80-х – пачатку 90-х гг. узніклі новыя фактары, якія паўплывалі на моўную сітуацыю. Пачаўся працэс дэмакратызацыі грамадства, распачалося будаўніцтва суверэннай дзяржавы. У1990 годзе
Пытанні
1. Паняцце білінгвізму. Аспекты білінгвізму.
2. Білінгвізм і інтэрферэнцыя. Віды інтэрферэнцыі.
3. Трасянка як лінгвістычная з'ява.
4. Сучасная моўная сітуацыя на Беларус
Рэкамендаваная літаратура
1. Азарка, В.У. і інш. Беларуская мова: спецыяльная лексіка. – Мінск, 2005.
2. Бордович, А. М. и др. Сопоставительный курс русского и белорусского языков. – Минск, 1999.
3. Вайнра
Паняцце білінгвізму. Аспекты білінгвізму
Білінгвізм (лац. bilinguis < (bis) = двойчы, lingua = мова), ці двухмоўе, – валоданне і папераменнае карыстанне дзвюма мовамі. Калі ва ўжытку знаходзяцца тры і больш моў – г
Білінгвізм і інтэрферэнцыя. Віды інтэрферэнцыі
У сітуацыі двухмоўя ўзаемадзеянне моў, якія кантактуюць, прыводзіць да інтэрферэнцыі, гэта значыць пры маўленні на адной мове ўжываюцца элементы іншай мовы. Іншымі словамі, інтэрферэнцыя прыводзіць
Білінгвізм і інтэрферэнцыя. Віды інтэрферэнцыі
У сітуацыі двухмоўя ўзаемадзеянне моў, якія кантактуюць, прыводзіць да інтэрферэнцыі, гэта значыць пры маўленні на адной мове ўжываюцца элементы іншай мовы. Іншымі словамі, інтэрферэнцыя прыводзіць
Сучасная моўная сітуацыя на Беларусі
У канцы 80-х – пачатку 90-х гг. Рэспубліка Беларусь становіцца незалежнай, суверэннай дзяржавай. Была створана пэўная заканадаўчая база, якая юрыдычна замацавла курс на адраджэнне нацыянальнай мовы
Устанавіце адпаведнасць паміж відамі інтэрферэнцыі і іх сэнсавай характарыстыкай
А. Марфалагічная. 1. Выклікаецца адрозненнямі ў будове
Б. Сінтаксічная. словазлучэнняў, простых і складаных сказаў.
В. Фанетычная. 2. Звязана з наяўнасцю спецыфічных
Г. Л
Лекцыя 4. ЛЕКСІКАЛОГІЯ І ЛЕКСІКАГРАФІЯ
Мэта лекцыі –паказаць лексіку сучаснай беларускай мовы ў розных яе аспектах і сферах выкарыстання.
Задачы лекцыі:
- раскрыць паня
Рэкамендаваная літаратура
1. Адамовіч, Я. М. Беларуская мова. – Мінск, 1987.
2. Баханькоў, А. Я. Лексікалогія сучаснай беларускай літаратурнай мовы. – Мінск, 1994.
3. Гіруцкая, Л. А. Беларуская мова (прафе
Слова як адзінка лексічнай сістэмы. Адназначныя і мнагазначныя словы
Усе словы беларускай мовы ўтвараюць яе лексічны склад – лексіку (ад грэч. lexis – слова). Тэрмінам «лексіка» называюць таксама сукупнасць слоў, якія ўжываюцца ў творчасці пі
Амонімы, сінонімы, антонімы, паронімы ў лексічным складзе беларускай мовы
Амонімы.З’яву аманіміі можна праілюстраваць адной з загадак Кандрата Крапівы: Я касой траву кашу ў зялёным лузе, а другую я нашу пастаянна ў пузе. Трэцюю, я вам скажу, но
Асаблівасці лексіка-семантычных працэсаў у тэрміналогіі
Пытанне аб месцы тэрміналагічнай лексікі ў структуры сучаснай літаратурнай мовы ў лінгвістычнай літаратуры не атрымала адназначнага вырашэння. Адны моваведы (у прыватнасці А.М.Талікіна) разглядаюць
Мнагазначнасць і аманімія
Да гэтага часу адкрытым застаецца пытанне – ці валодае тэрмін уласцівасцю пазакантэкставасці, ці адназначнасці (прынцып незалежнасці тэрміна ад кантэксту ўпершыню ў мовазнаўстве быў прапанаваны Д.С
Сінанімія. Варыянтнасць. Дублетнасць
Праблема сінаніміі і сінонімаў у тэрміналогіі застаецца найменш распрацаванай і найбольш складанай. Адны даследчыкі зусім адмаўлялі з’яву сінаніміі ў тэрміналогіі (А.М.Талік
Паронімы. Гіпонімы
Паронімы – словы, блізкія паводле гучання, але розныя паводле значэння, якія маюць, як правіла, адзін корань і належаць да адной часціны мовы. Напрыклад, альянс (саюз, а
Паходжанне лексікі беларускай мовы
Лексічны склад беларускай мовы фарміраваўся на працягу многіх стагоддзяў, няспынна развіваўся і ўдасканальваўся. Менавіта ў лексіцы адлюстравалася і гісторыя развіцця беларускага народа.
В
Лексіка паводле сферы выкарыстання
У адносінах выкарыстання словы беларускай мовы не з’яўляюцца аднолькавымі: адны з іх ужываюцца ўсімі носьбітамі мовы незалежна ад іх пражывання, прафесіі, узросту, роду заняткаў, адукацыйнага і кул
Лексіка актыўнага і пасіўнага запасу
Змены, якія адбываюцца ў грамадска-палітычнай, эканамічнай, навукова-тэхнічнай і культурнай сферах жыцця, адлюстроўваюцца ў лексіцы, мяняюць слоўнікавы склад мовы. Адны прадметы, з’явы, паняцці існ
Лексікаграфія. Тыпы слоўнікаў
Лексікаграфія(ад грэч. lexikos – які адносіцца да слова і grapho – пішу) – раздзел мовазнаўства, у якім вывучаюцца тыпы слоўнікаў паводле іх структуры і прызначэння. У задачу лексі
Пытанні
1. Асноўныя спосабы тэрмінатворчасці:
а) лексіка-семантычны спосаб (тэрміналагізацыя, транстэрміналагізацыя);
б) марфолага-сінтаксічны спосаб (канверсія);
в) марфалагічны
Літаратура
1. Антанюк, Л.А. Беларуская навуковая тэрміналогія / Л.А.Антанюк. – Мінск: Навука і тэхніка, 1987. – 240 с.
2. Болсун, А.І., Рапановіч, Я.Н. Слоўнік фізічных і астранамічных тэрмінаў / АІ.
Лекцыя 6. АСАБЛІВАСЦІ НАВУКОВАГА СТЫЛЮ МОВЫ
Мэта лекцыі –раскрыць характэрныя асаблівасці навуковага стылю і сферы яго функцыянавання, вызначыць месца навуковага стылю сярод іншых стыляў мовы.
Задачы:
Праблемныя пытанні
1. Чаму нельга лічыць, што навуковаму стылю з яго «холаднасцю», акадэмізмам не ўласціва экспрэсія?
2. У чым павінна выражацца сапраўднае валоданне стылем навуковага выкладу?
3. Ці
Рэкамендаваная літаратура
1. Бахтина, Л.Н. Обучение реферированию научного текста / Л.Н. Бахтина, И.П. Кузьмич, Н.М.Лариохина. – М., 1988.
2. Вештарт, Г.Ф. Лексічныя асаблівасці мовы навуковых тэкстаў / Г.Ф.Вештарт
Функцыянальныя стылі як грамадска абумоўленая, унутрана аб’яднаная сістэма моўных сродкаў
Слова «стыль» (ад лац. stilus) паходзіць ад назвы вострай палачкі, якая ўжывалася ў Старажытнай Грэцыі і Рыме для пісьма на дошчачках, залітых воскам. Сёння слова «стыль» мае іншыя значэнні:
Навуковы стыль, яго функцыянальна‑камунікатыўныя характарыстыкі
У межах навуковага стылю даследчыкамі выдзяляецца некалькі падстыляў: уласна навуковы, навукова-папулярны, навукова-вучэбны, навукова-тэхнічны і навукова-палемічны. «Паміж імі... няма прынцыповай р
Сістэма моўных сродкаў навуковага стылю
Аснову ўсіх стыляў мовы (як мастацкага, публіцыстычнага, так і навуковага і інш.) складаюць стылістычна нейтральныя агульналітаратурныя словы (міжстылявая лексіка) тыпу гаварыць, пісаць, дождж,
Марфалагічныя асаблівасці навуковага стылю
Наяўнасць абстрактных паняццяў і катэгорый у тэрміналогіі абумоўлівае шырокае выкарыстанне назоўнікаў з абстрактным значэннем з суфіксамі –нн-, –енн- (-энн), –анн-: абнародаванне, дазнанн
Асаблівасці сінтаксісу навуковага стылю
Ужыванне ў навуковым тэксце многіх сінтаксічных канструкцый мае сваю спецыфіку. З трох тыпаў сказаў па мэце выказвання – апавядальных, пытальных, пабуджальных – перавагу атрымліваюць апавядальныя с
Устанавіце адпаведнасць
А. Тэрміны. 1. Устойлівыя, узнаўляльныя, не менш як
Б. Наменклатура. двухкампанентныя моўныя адзінкі, якія
В. Прафесіяналізмы. спалучаюцца са словамі свабоднага ўжывання і
Рэкамендаваная літаратура
1. Беларуская мова: Энцыклапедыя. – Мінск: БелЭн, 1994.
2. Всеволодова, М.В. Теория функционально-коммуникативного синтаксиса. Фрагмент прикладной (педагогической) модели языка. – М.: МГУ,
Тэкст як асноўная камунікатыўная адзінка
«Тэкст (лац. textus ‘тканіна, спалучэнне, спляценне’) – гэта маўленчае камунікацыйнае ўтварэнне, функцыянальна скіраванае на рэалізацыю пазамоўных задач» [2, с. 337].
Функцыянальна-сэнсавыя тэпы тэксту, мінімальныя адзінкі тэксту, віды сувязі ў тэксце
Да функцыянальна-сэнсавых тыпаў маналагічнага маўлення адносяцца апісанне, апавяданне і разважанне.
Апісанне – гэта дэталёвая характарыстыка прадмета маўлення з боку я
Спосабы выкладу навуковай інфармацыі
Тыпалогію тэкстаў у навуковай літаратуры звычайна прадстаўляюць у наступным выглядзе: 1) функцыянальна-камунікатыўны тып тэксту (навуковы, публіцыстычны, размоўны і г.д.); 2) камунікатыўны тып тэкс
Лекцыя 8. ЖАНРЫ НАВУКОВАЙ ЛІТАРАТУРЫ
Мэта лекцыі – раскрыць характэрныя асаблівасці асобных жанраў навуковай літаратуры (анатацыя, рэферат), вызначыць ролю гэтых жанраў у павышэнні прафесійнай кампетэнтнасці будучых ю
Рэкамендаваная літаратура
1. Бахтина, Л.Н., Кузьмич, И.П., Лариохина, Н.М. Обучение реферированию научного текста. – М., 1988.
2. Кобков, В.П. Способы сжатия текста при переводе научно-технической литературы // Язы
Спосабы кампрэсіі навуковага тэксту
Навуковая і навукова-інфармацыйная літаратура ўмоўна дзеліцца на тры тыпы: 1) навукова-тэхнічная літаратура (артыкулы, манаграфіі, падручнікі, патэнты, тэхнічныя справаздачы і апісанні і пад.); 2)
Рэферат і анатацыя – вынік кампрэсіі навуковага тэксту
Працэс сціскання (кампрэсіі) навуковага тэксту да галоўных абагульняльных фармулёвак – гэта працэс складання тэксту рэферата і анатацыі.
Рэферат (ад лац. referre – дакладв
Класіфікацыя рэфератаў
Класіфікацыя па
Назва
Змест
Паўнаце выкладу зместу
Інфарматыўныя
Перадаюць усе асноўныя палажэн
Афармленне цытат. Даведачна-бібліяграфічны апарат навуковай літаратуры
Змест рэферата-даклада звычайна перадаецца сваімі словамі, аднак асноўныя палажэнні тэмы можна падмацоўваць цытатамі.
Цытата (ням. zitat ад лац. cito – выклікаю, прыво
Лекцыя 9. АФІЦЫЙНА-СПРАВАВЫ СТЫЛЬ
Мэта лекцыі – ахарактарызаваць асаблівасці афіцыйна-справавога стылю, сферу яго функцыянавання.
Задачы:
– сфарміраваць уяўленне а
Рэкамендаваная літаратура
1. Асновы культуры маўлення і стылістыкі / Пад рэд. Анічэнкі У.В. – Мінск., 1992.
2. Барышникова, Е.Н. Речевая культура молодого специалиста. – М., 2005.
3. Гіруцкая, Л.А. Беларус
З гісторыі фарміравання афіцыйна-справавога стылю
Афіцыйна-справавы стыль вылучыўся раней за іншыя стылі дзякуючы таму, што абслугоўваў важнейшыя сферы дзяржаўнага жыцця: знешнія адносіны, замацаванне прыватнай уласнасці і гандаль. Неабходнасць пі
Афіцыйна-справавы стыль і яго функцыянальна-камунікатыўныя характарыстыкі
Мова дзяржаўных актаў, пастаноў, законаў, статутаў, міжнародных пагадненняў, дакументацыя ўстаноў, арганізацый, а таксама асабістых заяў, дакладных, даверанасцей і г.д. мае агульныя рысы, я
Паняцце дакумента. Групы дакументаў
Афіцыйна-справавы стыль рэалізуецца ў розных дакументах. Дакументамі (ад лац. documentum – доказ, сведчанне) называюцца адпаведным чынам складзеныя, падпісаныя і засведчаныя справа
Асабістыя дакументы.
Да асабістых дакументаў адносяцца заява, аўтабіяграфія, даручэнне, распіска і інш. Дакументы менавіта гэтай групы часцей за ўсё сустракаюцца ў нашым жыцці.
Так, заяву пішуць,
Закон Рэспублікі Беларусь
Аб унясенні змяненняў у Закон Рэспублікі Беларусь
«Аб гарантыях па сацыяльнай абароне дзяцей-сірот, дзяцей, якія засталіся без апекі бацькоў, а таксама асобаў з ліку дзяцей-сірот
Адміністрацыйна-арганізацыйныя дакументы
У дадзеную групу дакументаў уваходзяць план, кантракт, дагавор, справаздача і некаторыя іншыя. Так, у справаздачы расказваюць, што і як выканана за адпаведны тэрмін. Гэты дакумент не мае стр
Нфармацыйна-даведачныя дакументы
Аб’ява, даведка, тлумачальная і службовая запіскі, дакладная і пад. афіцыйныя паперы з’яўляюцца прыкладамі тых дакументаў, якія служаць для перадачы інфармацыі пэўнага зместу.
Аб спыненні вытворчасці па справе ў сувязі з адмовай ад іску
Прашу вытворчасць па маім іску да Шытава Мікіты Лявонавіча аб спагнанні запазычанасці ў памеры 600 000 беларускіх рублёў спыніць, паколькі адказчык вярнуў названую суму.
Аб насту
Аб спагнанні сродкаў на ўтрыманне бацькі
Мне 73 гады, я не працую, пенсію па старасці атрымліваю ў памеры 240 рублёў, маю матэрыяльную патрэбу, таму што іншых крыніц даходаў не маю.
Мой сын, Маракоў Яўген Сяргеевіч, 196
Моўныя асаблівасці афіцыйна-справавога стылю
Для напісання дакументаў, заканадаўчых актаў выкарыстоўваецца адна з разнавіднасцей літаратурнай мовы – афіцыйна-справавы стыль. Выдзяляюцца два тыпы нормаў, якія дзейнічаюць у сферы пісьмовай дзел
Паняцце бланка, рэквізіта, фармуляра
У штодзённым жыцці і працы чалавек наладжвае афіцыйныя, службовыя адносіны з іншымі людзьмі, з арганізацыямі, установамі. Гэтыя адносіны рэгулююцца прававымі нормамі, замацаванымі ў законах, указах
Мова і кампазіцыя справавых лістоў. Прыватныя дзелавыя паперы
Справавыя лісты – гэта такая карэспандэнцыя, якая накіравана ад імя адной арганізацыі, установы і г.д. да другой арганізацыі, установы, хоць адрасавана яна можа быць адной асоб
Рэкамендаваная літаратура
1. Абабурка, М. Культура беларускай мовы. – Мінск, 1994.
2. Асновы культуры маўлення і стылістыкі: Вучэб. дапам. / У.В. Анічэнка, У.Д. Еўтухоў, В.А. Ляшчынская, Т.І. Тамашэвіч; Пад рэд. У.
Паняцце «культура маўлення». Правільнасць маўлення і нормы
Мова – гэта адбітак жыцця чалавека, асобнага народа, яго грамадскага і культурнага развіцця. З дапамогай мовы чалавецтва пазнае акаляючы свет, захоўвае свае традыцыі, перадае нашчадкам уменні і воп
Дакладнасць, лагічнасць і чыстата маўлення
Дакладнасць маўлення часцей звязваюць з дакладнасцю словаўжывання. Дакладнасць словаўжывання залежыць ад таго, наколькі той, хто гаворыць, ведае прадмет маўлення, наколькі ён э
Багацце, дарэчнасць, сцісласць маўлення
Асноўнымі характэрнымі рысамі багатага маўлення з’яўляюцца вялікі аб’ём актыўнага слоўніка, разнастайнасць марфалагічных формаў і сінтаксічных канструкцый. Пры гэтым маўленн
Да лекцыі 1. МОВА І СОЦЫУМ
* Заданне 1. Прачытайце тэкст. Вызначце, якія крытэрыі выкарыстоўваюцца пры вызначэнні паняцця «родная мова» (крытэрый паходжання, самаідэнтыфікацыі, знешняй ідэнтыфікацыі, кампетэнцыі,
Да лекцыі 2. ГІСТАРЫЧНЫЯ ЭТАПЫ ФАРМІРАВАННЯ І РАЗВІЦЦЯ БЕЛАРУСКАЙ МОВЫ
* Заданне 1. Параўнайце ўрыўкі з наступных тэкстаў. Вызначце адметнасці мовы кожнага тэкставага фрагмента. Успомніце, з якіх твораў узятыя гэтыя тэксты.
I.
Заданне 2. Перакладзіце тэкст на беларускую мову. Адзначце спецыфіку беларускамоўнага перакладу.
◊ Статья 53. Права и обязанности гражданского истца
1. Гражданский истец в целях поддержания предъявленного им иска имеет право:
1) знать сущность обвинения;
2) дав
Заданне 1. Вызначце, якім спосабам утвораны наступныя тэрміны.
◊ААН, абвінаваўца, абвінавачаны, вобыск, абвінавачванне, адкліканне суддзяў, апраўданне, асуджаны, вобласць, дабро, даведка, дагавор падраду на капітальнае бу
Да лекцыі 6. СІСТЭМА СТЫЛЯЎ БЕЛАРУСКАЙ МОВЫ. АСАБЛІВАСЦІ НАВУКОВАГА СТЫЛЮ МОВЫ
* Заданне 1. Прачытайце тэксты. Які стыль і тып выкладу гэтых тэкстаў?
Паходжанне дзяржавы ў Афінах
Плутарх распавядае пра тое,
Заданне 2. Прачытайце тэксты. Вызначце іх сістэму моўных сродкаў, марфалагічныя і сінтаксічныя асаблівасці, абгрунтуйце свае вывады.
◊ ПРАВА, інстытут грамадскага жыцця, прызначаны для рэгулявання найбольш значных грамадскіх адносін, якія патрабуюць дзяржаўнай аховы. Побач з інш. сац. рэгулятарамі (мараль, звычаі, традыцыі
Заданне 2. Прачытайце тэксты. Вызначце тып выкладу гэтых тэкстаў, сродкі сувязі ў тэксце, абгрунтуйце свае назіранні.
Ён прыгожы заўсёды, у любую часіну года.
I тады, калі, прачнуўшыся ад зімовага сну, светла і ўсхвалявана гамоняць маладым лісцём дрэвы, а зялёна-смарагдавы колер зямлі, аблашчанай сінякрыл
Заданне 2. Прачытайце тэкст. Назавіце тыя камунікатыўныя якасці маўлення, якія найбольш уласцівы гэтаму тэксту.
Пісьмо ў гісторыі развіцця чалавецтва
Гукавая мова мае сваю пісьмовую «вопратку», якая стваралася і ўдасканальвалася чалавекам на працягу многіх стагоддзяў.
Тэмы рэфератаў
◊
1. «Кожны, хто ходзіць па зямлі, мае свае абавязкі ў жыцці» (Э.Хемінгуэй).
2. «Трасянка» на Беларусі.
3. А.Алізароўскі – адзін з найбуйнейшых прадстаўнікоў свецка
Літаратура для анатавання
◊
1. Бутрамееў, У. Вялікія і славутыя людзі беларускай зямлі. – Мінск: БелЭн, 1995. – 128 с.
2. Володомонов, Н.В. Календарь: прошлое, настоящее, будущщее. – М., 1987.
ЖЫЦЦЁ ВАЕННЫХ У БЕЛАРУСКІХ ФРАЗЕАЛАГІЗМАХ
У сучаснай беларускай літаратурнай мове існуе шмат фразеалагізмаў, звязаных з маўленнем ваенных. Адны з іх запазычаны з рускай мовы: адпраўляць у штаб Духоніна (каго), баявое хрышчэнне
Устарэлыя словы ў эканамічнай лексіцы
На пэўным этапе свайго развіцця любая мова імкнецца да таго, каб тая сукупнасць моўных сродкаў, якая склалася і нарматыўна замацавалася, як мага паўней і дакладней адлюстроўвала сістэму разнастайны
З’ява сінаніміі ў спартыўнай тэрміналогіі
Спартыўная лексіка, якая шырока ўвайшла ў наша жыццё і штодзённа выкарыстоўваецца ва ўсіх сродках масавай інфармацыі (радыё, тэлебачанне, газеты, часопісы) можа служыць аб’ектам даследавання такой
Новости и инфо для студентов