Социологияның функциялары - раздел Социология, СОЦИОЛОГИЯ Әрбір ғылымның Атқаратын қызметі қоғ...
Әрбір ғылымның атқаратын қызметі қоғамның күнделікті өмірімен өзара әрекеті және байланыстарының сан қырлылығын көрсетеді. Мұнда қоғамның сол ғылымның нақты танымдық немесе түрлендіруші әрекеттеріне деген сұранысы қамтылады. Социологияның қоғам өмірімен байланысының алуан түрлілігі, қоғамдық мақсаты бірінші кезекте оның ерекше әлеуметтік ғылым ретінде атқаратын қызметімен айқындалады. Социология әлеуметтік шынайылықты зерделей отырып, біріншіден, әлеуметтік шынайылық туралы білімді қалыптастырумен, әлеуметтік дамудың процестерін сипаттаумен, түсіндірумен және ұғынумен, социологияның тұжырымдамалық аппаратын, социологиялық зерттеудің әдістемесі мен әдістерін жасаумен байланысты ғылыми проблемаларды шешеді. Екіншіден, әлеуметтік шынайылықты түрлендірумен, әлеуметтік процестерге жоспарлы түрде, мақсат көздей отырып, ықпал етудің жолдары мен құралдарын талдаумен байланысты проблемаларды зерделейді. Осы екі қырын ескере отырып, неғұрлым маңызды міндет ретінде танымдық (дескриптивтік және диагностикалық міндеттер) және тәжірибелік (болжамдық, әлеуметтік жобалау мен құрастыру және басқару) міндеттерін бөліп қарауға болады.
Танымдық функция ең алдымен әлеуметтік даму заңдылықтарын зерттеумен, әр түрлі әлеуметтік құбылыстар мен процестердің өзгеру тенденциясына байланысты.
Теориялық-танымдық функцияны жүзеге асыру социологияға қоғамның мәні, оның құрылымы, заңдылықтары, негізгі бағыттары мен тенденциялары, жолдары, оның қызмет атқаруының және дамуының нысандары мен механизмдері туралы білімді кеңейтуге және нақтылауға мүмкіндік береді. Ғылыми социологиялық білім теориялық социологияның ішкі жетілуінің негізінде де, танымның объектісі - әлеуметтік шынайылықтың қарқынды дамуының нәтижесінде де байиды. Социологияның танымдық функциясы барлық деңгейде жүзеге асырылады. Адамзат қоғамының әлеуметтік дамуының заңдылықтары мен келешегін ашып көрсететін арнайы социологиялық теориялардың маңызы ерекше. Социологиялық теориялар қазіргі заманғы күрделі проблемаларға ғылыми жауаптар береді, дүниені әлеуметтік түрлендірудің шынайы жолдары мен әдістерін көрсетіп береді.
Әлеуметтік теориялармен тығыз байланыста дамитын эмпирикалық әлеуметтік зерттеулер де әлеуметтік дамудың заңдылықтарын ғылыми танып-білуге белсене атсалысады. Олар қоғам өмірінің жекелеген салаларының жаңа фактілері мен өзгеру тенденцияларын айқындау жолымен әлеуметтік шынайылық туралы жаңа эмпирикалық мәліметтердің өсуін қамтамасыз етеді, ол тұтас әлеуметтік дамуды түсінуге және түсіндіруге қажетті алғышарт болады. Бұл рөлді қоғамдық өмірдің нақты құбылыстары мен процестері туралы орасан ақпараттарды тұжырымдайтын зерттеулер атқарады. Жаңа ілімдердің өсуі де ірі ауқымдағы өзгерістер мен заңдылықтарды зерделеумен байланысты емес тар өрісті эмпирикалық зерттеулер барысындағы объективті әлеуметтік ақпарат есебінен жүзеге асады. Әдетте бұл ақпарат объективті және субъективті көрсеткіштермен баяндалады. Алғашқысы статистика мәліметтерін толықтырады және нақтылайды, ал екіншісі әр түрлі әлеуметтік топтардың емеуріндері, қызметінің себептері, мақсаттары туралы ақпаратты білдіреді. Мұндай зерттеулердің танымдық маңызы қоғамдық өмірдегі адам факторының рөлін ашып көрсететіндігінде, бұқаралық әлеуметтік процестердің субъективті жақтарына назар аударуында. Бұл осы салада дамудың объективті тенденцияларының бірдей болмайтындығының және олардың әр түрлі әлеуметтік топтардың санасындағы субъективті бейнеленуінің нәтижесін білдіретін әлеуметтік проблеманың бар екендігін белгілеуге мүмкіндік береді.
Сөйтіп, әлеуметтік процесс субъект туралы іргелі білімдерге сүйене отырып әлеуметтік құбылыстың нақты ахуалының табиғаты, оның түрленуі және сол құбылыстың дамуының шынайы нәтижелері туралы білім жинақталады. Яғни, бұл жағдайда танымдық функция дескриптивтік (сипаттаушылық) және диагностикалық рөлдерін қоса атқарады.
Тәжірибелік функциясоциологияның әр түрлі әлеуметтік процестерді басқарудың тиімділігін арттыру жөніндегі тәжірибелік ұсынымдар мен ұсыныстар жасауға атсалысуымен айқындалады.
Социологияның тәжірибелік функциясы танымдық функциясымен тығыз байланысты. Социологиялық зерттеулер қоғамның түрлі салаларының даму заңдылықтарын ашып көрсете отырып, әлеуметтік процестерге пәрменді әлеуметтік бақылауды жүзеге асыру үшін қажетті нақты ақпарат береді. Социологияның тәжірибелік функциялары ең алдымен қоғамның болашақ дамуына қатысты ғылыми негізделген божамдар ұсынатындығынан көрініс табады. Социология шынайылықтың сапасы мен мәнісін, сондай-ақ осы шынайылықтың қызмет атқаруы және даму заңдарын білу негізінде қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді болжам жасай алады. Әлеуметтік құбылыстар туралы сөз болғанда болжам жасаудың маңызы зор, өйткені ол белгілі бір өзгерістердің қажеттігін ғана емес, сол өзгерістерді жүзеге асырудың мүмкіндіктерін де көрсетіп береді. Социология бұл жағдайда бір жағынан зерделенетін қоғам дамуының жалпы негіздерін, оның жалпы келешегін білуге, екінші жағынан жеке әлеуметтік субъектінің нақты мүмкіндіктерін білуге сүйенеді.
Социологияның болжамдық функциясы қоғамның әрбір әлеуметтік бөлімшесінің ғылыми негізделген даму келешегін саналы түрде жасау және жүзеге асыру шарттарын жасауға деген сұранысының көрінісі болып табылады. Әлеуметтік болжам адамдардың санасы мен олардың қызметіне болжамның кері әсерін ескеруге тиіс, ол оның “өз-өзінен жүзеге асуына” (немесе “өз-өзінен күйреуіне”) әкеп соғуы мүмкін. Болжаудың бұл ерекшелігі ғылыми болжамды басқарушы ықпалдарды, сондай-ақ олардың сапалық өзгерістерін ескере отырып процестердің ықтимал нысандары мен көріністерін, жүзеге асырылу қарқынын сипаттайтын дамудың нұсқалары, баламалары түрінде жасауды талап етеді. Болжам жасау әлеуметтік жобалау мен құрастыруды жүзеге асыруға арналған база болып табылады.
Әлеуметтік жобалау - болашақ объектінің өлшем жүйесін немесе бар объектінің сапалық жаңа күйін ғылыми негіздеп құрастыру. Әлеуметтік жобалау жаңа әлеуметтік проблемаларды шешудің әр түрлі нұсқалары жасалынған кезде мақсатты көздей, қызмет етудің құрамдас бөліктерінің бірі ретінде пайдаланылады және басқарудың маңызды элементі ретіндегі нысаны болады. Социологияның басшылық функциясы - нақты қоғамдық проблемаларды шешу жөнінде ұсынымдар жасау.
Сонымен, социологияның қолданбалы функциясы оның әлеуметтік өмірдің: тұтас қоғам мен шағын фирмалар және отбасына дейінгі тәжірибелік проблемалары мен міндеттерін шешуге атсалысуын білдіреді. Бұған қолданбалы оқу пәндері арнайы бағытталған, бірақ бұл процеске социологиялық білімнің басқа да деңгейлері мен қабаттары жұмылдырылған. Мұндай ат салысудың бірнеше нысандары бар: қолданбалы зерттеу; социологиялық сараптама; социологиялық кеңес беру; стратегиялық социологиялық талдау. Сонымен қатар социологиялық оқулықтар, кітаптар, мақалалар, баяндамалар, дәрістер оған қызығушылық танытатын кез келген азамат үшін қажет. Ол халықтың социологиялық сауаттылығына, оның азаматтық мәдениетін көтеруге мүмкіндік туғызады.
Социологияның қоғамдық дамуға ықпалы кең және сан қырлы. Қазіргі жағдайда социология ғылымының рөлі мен маңызы артып келеді. Маңызды және шұғыл әлеуметтік-саяси өзгерістер бүгінгі таңда көптеген елдерде, соның ішінде біздің елімізде жүріп жатыр. Қоғамды реформалау жағдайында тұтас организм ретіндегі қоғамның дамуы мен қызмет атқаруының тенденциялары мен заңдылықтарын мұқият зерделеу және пайдалану ерекше өзекті, теориялық және тәжірибелік тұрғыдан маңызды, бұл ең алдымен социологиямен байланысты. Біздің қоғамның және өзге қоғамдардың дамуының қазіргі кезеңі қоғамдық өмірдің әлеуметтік факторлары мен әлеуметтік саласының рөлі мен маңызы арта түскенінің бұлтартпас дәлелі. Әлеуметтік факторлар мен реформалардың әлеуметтік салдарларының рөлі мен маңызын елемеудің немесе байыпты түрде жете бағаламаудың жалпы қоғамдағы және оның жекелеген салаларындағы реформалардың сәтті жүруіне шынайы қатер төнгізетінін өмір айқын дәлелдеп отыр. Қоғамдық өмірдің өзі, оның түрленуі социологияның алдына жаңа әлеуметтік проблемалар мен міндеттер қояды, ескі проблемаларды жаңаша түрде ұсынады және сол арқылы осы ғылымның дамуын шындап ынталандырады. Социологардың зерттеулері мен социология ғылымының жетістіктері айқын және ол қоғамның дамуына игі ықпал жасай алады.
Пайдаланылған әдебитеттер тізімі
1. Социология. Основы общей теории. Учебное пособие / Под ред. Г.В.Осипов, Л.Н.Москвичева. - М.: «Аспект-Пресс», 1998. – С.
2. Ядов В.А. Социологическое исследование: методология, программа, методы.- Самара, Изд-во «Самарский университет», 1995. – С. 6.
3. Ядов В.А. Социологическое исследование: методология, программа, методы.- Самара, Изд-во «Самарский университет», 1995. – С. 6.
4. Цит. по: Маркович Д. Общая социология. Учебник для вузов. – Ростов-на-Дону: Изд-во Ростовского университета, 1993. – С. 36
5. Социология. Учебное пособие. – М.: Изд-во «Знание», 1995. – С. 7.
6. Ядов В.А. Социологическое исследование: методология, программа, методы.- Самара, Изд-во «Самарский университет», 1995. С. 19-20.
7. Фролов С.С. Социология. Учебник для высших учебных заведений. – М.: Издательская корпорация «Логос», 1998. - С.23.
8. Волков Ю.Г., Нечипуренко В.Н., Попов А.В., Самыгин С.И. Социология. Курс лекций. Учебное пособие. – Ростов-на-Дону, 1999. – С.12.
9. Кравченко А.И. Социология. Учебное пособие для студентов высших заведений. – Екатеринбург: Деловая книга, 1998. – С.22.
10. Тощенко Ж.Т. Социология жизни как концепция исследования социальной реальности // Социологические исследования. – 2000. – №2. – С. 12.
11. Ядов В.А. Социологическое исследование: методология, программа, методы.- Самара, Изд-во «Самарский университет», 1995.- С.14.
12. Социология. Основы общей теории. Учебное пособие / Под ред. Г.В.Осипов, Л.Н.Москвичева. - М.: «Аспект-Пресс», 1998. – С. 85-95.
13. Маркович Д. Общая социология. Учебник для вузов. - Ростов-на-Дону: Издательство Ростовского университета, 1993. – С. 46-47.
14. Фролов С.С. Социология. Учебник для высших учебных заведений. – М.: Издательская корпорация «Логос», 1998. - С. 41
15. Социология. Учебное пособие. – М.: «Знание», 1995. – С.272.
Все темы данного раздела:
Социология: Оқулық / Редакциясын басқарған проф. М.М.Тәжин. – Астана, 2004. – 506 бет.
ISBN
Оқулықты баспаға Қазақстан социологтары ассоциациясының кәсiби бiрлестiгi мүшелерiнен құрал
М.ТӘЖИННІҢ АЛҒЫ СӨЗІ
Қалыптасып қалған санада социол
КІРІСПЕ
Социология - қызықты және іс жүзінде маңызды ғылым. Ол қоғамда және адамдар арасында не болып жатқанын, әлеуметтік өзгерістер
Социологияның объектісі мен пәні
Кез келген ғылымды зерделеу алдымен оның объектісін, пәнін, басқа ғылымдар жүйесіндегі және қоғам өміріндегі орны мен рөлін айu
Социологиялық білімнің құрылымы
Социологияның ғылым ретінде айтарлықтай күрделі, көп деңгейлі құрылымы бар. Кез келген ғылымдағыдай оның негізгі &#
Социологияның категориялары мен ұғымдарын жіктеу
Категориялар жүйесі - ғылыми зерттеудің зерделенетін эмпирикалық объектілерді сипаттау және түсіндіру үшін пайдаланылатын маңызды құрал.
Оғам жүйе ретінде
Қоғам түсінігі социологияның басты категорияларының бірі болып табылады.
Бірақ қоғамның анықтамасын бермес бұрын “таби
Және қарым-қатынастар
“Әлеуметтік іс-әрекет” ұғымы - социологиядағы негізгі түсініктердің бірі. Социологияда “әлеуметтік іс-әрекет” ұu
Оғам құрылымындағы тұлға
Әлеуметтік іс-әрекеттер мен қарым-қатынастардың ұйытқысы жеке тұлға болып табылады. Адам тұлғасын зерделегенде оны мынадай дең
Леуметтік мәртебелер және рөлдер
Адам әлеуметтік тіршілік иесі болғандықтан түрлі әлеуметтік топтармен қарым-қатынас жасайды. Ол белгілі бір топтың ғана мүшесі болатын жа
Леуметтік стратификация
Теңсіздіктер мен әлеуметтік стратификация проблемасы іс жүзінде әлеуметтік және философиялық теориялардың барлығының да басты назарында болады.
Леуметтік топтар
Әлеуметтік топтар мен әлеуметтік қауымдастықтар қоғамның әлеуметтік құрылымының маңызды элементтері болып табылады.
Леуметтік институт
Әлеуметтік институттар алғашқы қауымдық қоғамнан қазіргі заманға дейінгі кез келген қоғамда болған. Оларсыз қоғам
Леуметтік ұйымдар
Әлеуметтік институттар әлеуметтік ұйымдармен тығыз байланысты. Н.Смелзер ұйымды қысқаша былай анықтайды: бұл “белгілі бір мақсаттарғ
Алыптасу негіздері
Социологияның ғылым ретінде пайда болуына алдымен әлеуметтік-саяси және социологиялық идеяларды қалыптастыратын әлеуметтік ойдың даму
Азақстанда социология ғылымының қалыптасуы
(ретроспективті шолу)
Отандық социологияның қалыптасуы едәуір дәрежеде бұл ғылымның кеңестік қоғам д|
Дамуының негізгі бағыттары
Ғылымның дамуы ғылыми қауымдастықтың, мектептердің және бағыттардың бар екенін білдіретін тұжырымдамалардың,
Азақстан Республикасының “Социология” мамандығы бойынша кадрлар даярлайтын жоғары оқу орындары
№№
Жоғары оқу орнының атауы
Аспирантурасының бар-жоғы
Магистратурасының бар- жоғы
Оғамдық пікір социологиясы
· Социология общественного мнения. Учебно-методическое пособие. Биекенов К.У., Жаназарова З.Ж., Нурбекова Ж.А. - Алматы, “Қазақ университеті”, 2001. - 58с.
· Эмпирия общественн
Леуметтік білім эволюциясы
Социология тарихы неден басталады және оның пайда болуын қай кезеңнен бастап есептеген дұрыс? Бұл сұрақтың жауабы көп жағдайда соци
Социологиялық ойдың дамуын кезеңге бөлу
Социологиялық ой дамудың бірнеше кезеңдерінен өткен. Үш кезеңді бөліп қарауға болады - АЛДЫҢҒЫ ТАРИХИ (Ежел
Ежелгі Қытайдағы әлеуметтік ілімдер
Ежелгі Қытайдың әлеуметтік ойының гүлденуі б.з.д. VІ - ІІІ ғасырларға жатады. Ежелгі Қытайдың неғұрлым ықпалд
Ежелгі Үндістанның әлеуметтік-саяси көзқарастары
Ежелгі Үндістанның саяси және құқықтық идеологиясының жетекші бағыттары брахманизм мен буддизм болды [5]. Олар б.з.д. І м
Ежелгі Грецияның әлеуметтік білімі
Көне ой әлеуметтік саланы зерттеулерге күшті серпін берді және социология негіздерінің іргесіне бірқатар элементтер қалады. Платонның
Орта ғасырлардағы әлеуметтік таным
Еуропадағы қоғамдық-саяси көзқарастар
Орта ғасырлар Еуропа тарихында V ғасырдағы Р
Араб шығысының социологиялық ойы
Шығыстың философиялық ойының барлық тарихында осы аймақтың көрнекті ойшылдары өздерінің қоғамдық-саяси
Жаңа дәуірдің социологиялық ойлары
Жаңа дәуір - XVІ - XІX ғасырларды қамтитын үлкен тарихи кезең. Бұл кезеңде Еуропада буржуазиялық тәртіп орнады. Осы кезеңдегі еуроп
Айта өрлеу дәуірі
Қайта өрлеу дәуірін (XV - XVІ ғасырлар) әлеуметтік ой дамуының жаңа кезеңі деп есептеуге әбден болады. Адамға және
Ағылшын ағартушылығы
Жаңа дәуірде қоғамдық ойдың дамуына Томас Гоббстың (1588 - 1679) адам, мемлекет және құқық т
Француз ағартушылығы
XVІІІ ғасырдағы Франциядағы феодалдық дүниетанымға қарсы күресте буржуазияның саяси санасының қалыптасуы идеялы
Неміс ағартушылығы
Классикалық неміс философиясы қоғамдық теорияның дамуында үлкен рөл атқарды. Өткен доктриналарды сын тезінен өткізе отыры
Орытынды
Сонымен, біз әлеуметтік ілімнің ежелгі заманнан ХІХ ғасырдың бірінші жартысына дейінгі эволюциясын қарастырдық. Жалпы, ежелгі ағартушылық кезең
Огюст Конт
Огюст Конт (August Conte) (1798 - 1857) - француз философы, социологы, ғылым методологы, социологияның ғылым ретінде негізін салушы, философияда&#
Джон Стюарт Милль
Джон Стюарт Милль (John Stuart Mіll) (1806 - 1873) - ағылшын экономисі, философ, тарихшы және ойшыл, саяси және экономикалық либерализмнің теоретигі.
Карл Маркс
Карл Маркс (Karl Marx) (1818 - 1883) - неміс философы, социологы, марксизмнің негізін қалаушы.
1818 жылы Трир қаласында (Германия) адвокаттың отбасы
Герберт Спенсер
Герберт Спенсер (1820 - 1903) - ағылшын философы, социологы, психологы және инженер, социологияның негізін қалаушылардың бірі, социологиялық эвол
Вильфредо Парето
Вильфредо Парето (Wіlfredo Pareto) (1848 - 1923) - итальян экономисі, социолог. 1848 жылы 15 шілдеде Парижде өзінің либералдық және республикалық к
Фердинанд Теннис
Фердинанд Теннис (Ferdіnand T(nnіes) (1855 - 1936) - неміс социологы, немістің классикалық социологиясының негізін қалаушы.
1855 жылы 26 шілдеде Оль
Эмиль Дюркгейм
Эмиль Дюркгейм (Emіl Durkhgame) (1858 - 1917) - француз социологы, социологияны ғылым, мамандық және оқу пәні ретінде қалыптастырушылардың
Гаэтано Моска
Гаэтано Моска (Gaetano Mosca) (1858 - 1941) - итальян саясаттанушысы әрі социологы, саяси қайраткер, заңгер.
Моска “Элементтері” (1895) шыққан
Георг Зиммель
Георг Зиммель (Georg Sіmmel) (1858 - 1918) - неміс философы әрі социологы, “формальді социологияның” негізін салушы, “өмір философиясының” алдыңғ
Макс Вебер
Макс Вебер (Max Weber) (1864 - 1920) - аса көрнекті неміс социологы, тарихшы, экономист және заңгер.
Эрфурт қаласында заңгердің отбасынд
Тарау. ҚАЗІРГІ ЗАМАН СОЦИОЛОГИЯСЫНЫҢ ТЕОРИЯЛАРЫ МЕН ТҰЖЫРЫМДАМАЛАРЫ
Социология жеке индивидтерді, түрлі әлеуметтік топтарды, жалпы қоғамды, әлемдік немесе қазіргі атауы ғаламдық қауымдастық
Жаһанданудың қазіргі теориялары
Жаһандану теориясын жазу мен талдамас бұрын “жаһандану” термині мен жаһандану процесі арасында айқындылықтың жоқ екендігін айта кетей
Рональд Робертсонның мәдени центристік теориясы
Жаһанданудың ең танымал теорияларының бірі Рональд Робертсонның (АҚШ) мәдени центристік тұжырымдамасы болып табылады. Робертсон ал
Энтони Гидденстің жаһандану теориясы
Энтони Гидденс - теориялық социология мәселелерін зерттеуге зор үлес қосқан қазіргі заманғы ірі социологтардың бірі.
Гидденс
Эммануил Валлерстайнның әлем-жүйе теориясы
Әлем-жүйелік сараптау теориясын қарастыруды әлем-жүйелік сараптаудың басты жорамалдарын талдаудан бастаған тиімді болады:
1. |
Және жаһандану процесі
Мануэль Кастельс - қазіргі әлемдегі ең беделді әлеуметтік ойшылдар мен зерттеушілердің бірі, АҚШ-тың Калифорния университетінің (Берк
Айраткер - құрылым” теориялары қазіргі қоғамды зерттеудің құралы ретінде
Қазіргі социологиялық теориядағы шешуші проблемалардың бірін “қайраткер - құрылым” дилеммасы құрайды.
“Қайраткер
Маргарет Арчердің морфогенез теориясы
Социология үшін маңызды болып табылатын “құрылым - қызмет” проблемасын қарастыратын белгілі және беделді теориялардың бірі Маргарет А
Энтони Гидденстің құрылымдық теориясы
Энтони Гидденс - біздің заманымыздағы аса ірі социолог-теоретиктердің бірі. Гидденстің теориялық құрылымдарында социологиялық классик
Ызмет және құрылым: Джеффри Александердің жаңа функционализмі
Жиырмасыншы ғасыр түгелімен, оның бірінші жартысы да, екінші жартысы да әр түрлі әлеуметтік мектептердің текетіресімен өтті. Әс
Жаңа институционализм теориясы
Социологияның негізгі пәні қоғам болып табылады, жоғарыда қарастырылған теориялар қоғамға тұрғындардың
Нил Флигстайнның жаңа институционализм теориясының сараптамасы
Беркли университетінің (Калифорния, АҚШ) социология профессоры Нил Флигстайн түсіндіруі бойынша институционализмнің жаңа теорияларының сыни рефле
Бөлім. ОРТА ДЕҢГЕЙ ТЕОРИЯСЫ
Социология өзге ғылым секілді өзінің даму барысында ішкі құрылымдану процесін өткереді. Әлеуметтік құбылыстар мен процест
Экономикалық социология пәні
Нарыққа өту кезеңінде экономикалық өмір социологиялық зерттеудің ең маңызды объектілерінің біріне айналды. Экономик
Экономикалық социологияның тарихи дамуы
Экономикалық-әлеуметтік білімнің алғашқы элементтері қайта өркендеу және жаңа заман дәуірінде пайда болған. Алайда
Экономикалық социологияның негізгі категориялары
Ғылыми пән өзінің ерекше амалдарын жасап шығаруға мүмкіндік беретін, дербес қалыптасқан теориялық аппараты құ
Нарық социологиясы
Нарық әлеуметтік қатынастардың саласы ретінде соңғы кездері социологтар тарапынан үлкен қызығушылық тудыруда. Батысты
Кәсіпкерлік социологиясы
Тұрақты даму мен халықтың халін қалыпты деңгейге жеткізудің стратегиялық факторларының бірі, Қазақстан Республикасы
Шаруашылық ұйым социологиясы
М.Вебердің пікірі бойынша, ұйым - жабық немесе ерекше адамдар тобы (әдетте өкілдік билікке ие басшы, әкімшілік аппарат) реттеп отыратын, сырттан
Социологиясы
Еңбек нарығы мен жұмыспен қамту тақырыбы отандық социология үшін жаңа және өзекті болып табылады. Өйткені еңб
Тарау. САЯСИ СОЦИОЛОГИЯ
Саясат (грекше polіtіka-мемлекеттік және қоғамдық істер) - қоғамның ұйымдасқан және реттеуші-бақылаушылық орт
Саяси социологияның пайда болуы мен дамуы
Маманданған сала ретінде саяси социология (саясат социологиясы) ХХ ғасырдың 30-50 жылдары орныға бастады. Саяси социологияның алғы шарты - саясат
Саясаттану және саяси-әлеуметтік пікір алысулардың айырмашылығы
Саясаттану және саяси социология ғылымының екі саласы ретінде бөлек қарастырылғанына қарамастан, олардың зерттеу объектісі мен пәні өте &
Саяси социологияның зерттеу объектісі мен пәні
Саяси социологияның объектісін саяси институттар, жүйелер, адамдардың осы шеңбердегі іс-қимылдары, саясатқа адамдардың, әлеуметтік &#
Саяси социологияның субъектісін түсіну
Саяси социологияда саяси субъектілер - саяси қатынастар генераторы және саяси қатынастардың иеленушілері ұғымдарына жіктеледі. Бірінші жағд
Саяси социологияның әдістері және заңдылықтары
Саяси социология зерттеу әдісінің нақтылы бір ғана түрі пайдаланып қоймай, өз мәнінде пәнаралық ғылым болып табылад
Категориясы ретінде
Қоғамдағы институттанудыру процестері саяси социология үшін шешуші мәнге ие. Мысалы, әлеуметтік институт оның қорлары және
Билікке түсінік беру
Саясаттың негізгі мәселесі - бұл саяси билік жөнінде. Соңғысы белгілі бір әлеуметтік күштердің өздерінің саяси ерік
Саяси социологиядағы мемлекет категориясы
Мемлекеттің өмір сүруінің міндетті алғышарты мен талабы болып өзіндік ерекшелігі бар және айқын көрінген саяси кеңістігін
Азаматтық қоғам және оның институттары
Еуропалық ғылымда мемлекет пен қоғамды айыру идеясына алғаш келгендердің бірі Дж.Локк еді. Ол өз ойларында принциптік маңызды жаu
Саяси социологияны анықтаудағы тұлғаның орны
Саяси социологияда тұлға әлеуметтік индивид, саяси жүйенің өзіндік бейнесі бар алғашқы бөлінбейтін элементі ретінде, саяси сала
Саяси жетекшілік
Белсенді саяси рөлге ұмтылушы тұлға саяси социологияның жеке зерттеу объектісін білдіреді. Бұл жағдай жетекшілердің, әсіресе са
Оғамдық пікірдің саяси социологиясы
“Қоғамдық пікір” (publіc opіnіon) ұғымы алғаш рет ХІІ ғасырда қолданған деп саналады. Бұл ұғымның автор
Ылым социологиясы
Ғылым социологиясы - социологиялық білімнің жаңа саласы. Ол ғылымтанудың бір тармағы болып шықты, бірақ қоғам дамуы
Білім беру социологиясы
Білім беру педагогика, психология, философия, тарих, экономика, социология секілді ғылымдар қатарын зерттеудің объектісі мен пәні болып табылады. Олардыv
Мәдениет социологиясы
“Мәдениет” термині латын сөзінен шыққан, алғашында мәдениет деп табиғи себептерден туындаған өзгерістерге қарағанда
Дін социологиясының қалыптасуы мен дамуы
Ғылымда діннің мәні қалай бағаланып түсіндірілгенімен, социология қоғамның дінге әсер ету жәйтін мойындамай алмайды
Дін және қоғам. Діннің әлеуметтік функциялары
Дін қоғамда әлеуметтік организм өмірінің бір көрінісі ретінде өмір сүреді. Дін мен қоғам арасындағы байланысы екі д
Діни ұйымдар мен діни индивид типологиясы
Дін зайырлы институттармен әрекеттесе отырып, “әлемде” өмір сүру үшін қандай да бір әлеуметтік ұйымдасқан формаға айналу
Тарау. ЭТНОСОЦИОЛОГИЯ
Этносоциология ғылыми бағыт ретінде этнология, әлеуметтік психология мен социологияның тоғысқан жерінде пайда болды.
Этносоцилогия |
Этникалылықтың теориялық мәселелері
Этникалылық терминінің қалыптасуының өзіндік тарихы бар, ол этникалылықты әр түрлі әлеуметтік ғылымдар мен жекелеген
Этносаралық қатынастар
Этносаралық қатынастар проблемасы - шет елдік және отандық социологияның ойлары бір жерден шығатын білім саласы.
Ресейлік ғалымдар
Социологиялық зерттеу
Қазақстандағы ұлттық қатынастар мәселесін социологиялық зерттеу кеңес заманында да жүргізілген және оның ішін
Этносоциологиялық зерттеу методологиясы
Ұлтаралық қатынастар саласы барлық мемлекеттік құрылымдардың және ғылыми-зерттеу институттарының, әр түрлі ба
Таңдамалы жиынтықтың жалпы саны - 2000 респондент
2003 жылдың 1 қаңтарындағы мәліметтер бойынша жасалған.
1. Олардың ішінде аймақтарға үле
Леуметтік жанжал табиғаты
“Жанжал” (конфликт) сөзі латын тілінен аударғанда “қақтығыс” дегенді білдіреді. Ағылшын социологы Э.Гидденс жанжал екі жақтан жұмылды
Жанжалды жіктеу
Әлеуметтік жанжалдың көптеген түрлері бар. Социологиялық талдаудың ыңғайлылығы үшін, жанжалдың өзіндік ерекше
Саяси жанжалдың өзіне тән ерекшелігі
Саяси жанжал әлеуметтіктің: биліктің, ықпалдың, абыройдың әр түрлілігі болып табылады. Билік ресурсы биліктің себептерінен пайд
Жанжалдар динамикасы және оларды реттеу әдістері
Бәрімізге белгілі болғандай, пайда болған жанжалдың алдында кез келген, керек десеңіз оның жақсы қызмет етуіне қатысатын ұ
Түрі ретінде
Ертедегі капиталистік индустралияландыру кезеңі үшін төңкерістің биіктеуіне әлсін-әлсін үрей туғызған, өндірістік және ә
МЕТОДОЛОГИЯСЫ МЕН ЛОГИКАСЫ
Бұл бөлімнің материалын зерттеуге кіріспес бұрын, ең алдымен осы оқулықтың жоғарыда қарастырылған бөлімдеріні
Мен логикасы
Методология (гректің metodoV = methodos - таным тәсілі немесе әрекет тәсілі; және гректің logoV = logos - ұғым; ой,
Социологиялық зерттеудің кезеңдері
Жалпы, социологиялық зерттеудің логикасы оның өткізілу кезеңдерімен анықталады. Социологиялық зерттеу кезеңдерінің көпшілік мақ
Социологиялық зерттеудің бағдарламасы
Бағдарлама - эмпирикалық социологиялық зерттеудің негізгі құжаты. Социологияның теориясы мен методологиясы жөніндегі әдебиетте
Ріктеу жиынтығы
Іріктеу жиынтығын есептеу. Біздің ойымызша, ең алдымен қарастырылатын мәселе бойынша негізгі ұғымдық аппаратын анықтап а
Сипатты есептеу
Іріктеудің сипаттылығы - бұл зерттелетін құрамның көрсетілген өлшемдерінің (белгілерінің) жалпы жиынтықтағы
Квоталық және кездейсоқ зерттеу әдістері
Квоталық іріктеу әдісі респонденттердің іріктеп таңдалуы (жынысы, ұлты, жасы, білімі, әлеуметтік-кәсіби мәртебесі) жүретін бір
Ріктеу жиынтығы элементтерінің құрылымы
Іріктеу жиынтығы элементтерінің қажетті белгілер бойынша бөлінуінің құрылымы оның пайыздық тұрғыдағы жалпы жиынтық элем
Социологиялық зерттеулерді жіктеу
Нақтылы, өлшеуге және тексеруге болатын ақпаратқа, фактілерге сүйену, айтарлықтай тәжірибелік нәтижелерге бағыт алу - соц
Панелдер
Бүгінде стандартты “синтетикалық” панельдер Target Group Іndex (TGІ) - Мақсатты топтар индексі мен Medіa Marketіng Іndex (MMІ) - Медиа-маркетинг индексі кеv
Сандық және сапалық әдістер: бәсекелестік пен серіктестік
Алдағы парламент сайлауында сайлаушылардың ниеттері мен ұнатуларын анықтау мақсатында сұрау жүргізіп жатқанынызды көз алдыv
Сандық және сапалық әдістемелер қалай өзара әрекеттесіп, бірін-бірі ауыстырады?
2000 жылы BІSAM Central Asіa Социологиялық және маркетингтік зерттеулер орталығы Дүниежүзілік Банктен “Қазіргі ауылды Қазақстан” атты зерттеу жоба
Формализмге негізделген сұрау
Сұрау сандық әрі сапалық әдістемелерде қолданылады. Оған қоса, сұрау - тек социологиялық әдіс қана емес, ол психология, медиц
Формализмге негізделмеген сұхбат
Әдебиетте бұл әдістің еркін, стандартты емес, құрылымдық емес сұхбат деген өзге атаулары кездеседі. Көп жағдайда “т
Фокус-топ
Барлық сапалы әдістемелер ішінен соңғы кездері ең көп таралғаны фокус-топтар болып табылады. Бұл - зерттелетін объект жөнінде а
Бақылау
Социологиялық бақылау өзінің әр түрінде зерттеушіге сандық, сол сияқты сапалық, кейде екеуінің бір жиынтығында а
Халықаралық ережелері
Бірқатар елдерде, атап айтқанда, Еуропалық Одақтың көптеген елдері мен АҚШ-та әлеуметтік және маркетингтік ақпарат жинауды реттейтін арна
Тарау. ЗЕРТТЕУДІҢ ҚҰРАЛДАРЫН ҚҰРАСТЫРУ
Құралдар жиынтығы ұғымы ақпарат жинаудың әр түрлі кезеңдерінде зерттеу бағдарламасы негізінде жасалынатын жән
Формализмге негізделген сұрақнама
Сұрау әдісінде ақпарат жинаудың маңызды құралы сұрақ болып табылады. Сұрақтардың белгілі бір типологиясы бар.
Ымбатты “N”-лық!
Сізді республикадағы қоғамдық өмір проблемалары жөніндегі сұрауға қатысуға шақырамыз. Әрбір сұрақ пен оныv
Атысқаныңыз үшін рахмет!
Анықтауды қажет ететін респондент өлшемдерінің саны зерттеудің талдамалық міндеттеріне байланысты. Болжамда зерттеуші мынадай болжам жасайды дейі
Фокус-топтың гайды
Фокус-топтың гайды пікір алысу жоспарын білдіреді. Әрине, топтық динамика пікір алысуды әрдайым осы жоспардан ауытқып жіберуі мүмкін, бірақ
Бағдарламамен танысу
SPSS 10.0.5. for Wіndows - статистикалық өңдеудің барлық спектрін жасауға мүмкіндік беретін кәсіби кешен. Қолда бар графикалық формада ст
Терезелер
SPSS-те терезелердің 7 түрі бар:
Мәліметер редакторы (Data Edіtor). Бұл терезеде мәліметтердің ағымдағы фай
Диалогтық терезелер
SPSS-тегі көптеген меню терезелері диалогтық терезелерді ашады. Олар талдау үшін өзгермелілер мен өлшемдерді таңдау үшін пайдаланылады.
Сурет. Диалогтық терезенің басқару элементтері.
Таңдалған өзгермелілер
Мәліметтермен жұмыс. Мәліметтерді талдаудағы негізгі қадамдар
SPSS-те мәліметтерді талдау қарапайым. Ол үшін мыналарды істеу керек:
SPSS-ке мәліметтерді салу. Ол үшін мәліметтер редакторында жасалы
Сурет. Мәліметтер редакторының терезесі.
Мәліметтерді енгізу
Мәліметтерді енгізу - бұл кесте ұяшықтарын алғашқы ақпаратта орын алған сандармен толтыру болып табылады. SPSS-те мәліметтерді
Мәліметтерді түзету
Ұяшықтағы мәліметтерді өзгерту үшін мыналар қажет:
маус немесе пернетақтадағы стрелкалар арқылы қажетті &
Save Data
Сол жақтағы екінші батырманы басып, құралдар панелін де пайдалануға болады. Өзгертілген мәліметер файлы алдынғы нұсқадан жоғары са&
Нәтижелерін шығару
SPSS рәсімдерінің орындалу нәтижелері Output Navіgator (Қорытынды навигаторы) деп аталатын терезеге шығарылады.
Қорытынды навигаторын мы
Q68 Респонденттің жынысы
Frequencіes
Percent
Valіd Percent
Cumulatіve Percent
Valіd 1.ерлер
Графиктер құру
Графиктер құру алдында мәліметтерді енгізу қажет. Оны әр түрлі тәсілдер арқылы жасауға болады: Мәліметтер редакторында м&
Мәліметтерді статистикалық өңдеу
SPSS бағдарламасының көмегімен алуан түрлі статистикалық есептеулер жүргізуге болады. Мысалы, t - өлшемді есептеу, қос және жек
Тарау. СОЦИОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУДІҢ МӘЛІМЕТТЕРІН ТАЛДАУ
Социологиялық мәліметтерді талдаудың объективтілігі көбінесе социологтың зерттеу объектісі мен пәнін білуіне байланысты.
Алынған мәліметтерд
Мәліметтерді талдау кезеңдері
Бірінші кезең - мәліметтерді сипаттау. Социологиялық зерттеудің нәтижелерін сипаттау мынаны білдіреді:
зерттелетін объектінің тіркелеті
Зерттеу нәтижелерін ұсыну
Социологиялық зерттеудің қорытындысы есеп түрінде көрінеді. Есеп - директивті шешімдер мен монографиялар, ұжымдық жариялан
Зерттеу нәтижелерін жұртшылыққа жеткізу
Социологиялық зерттеу нәтижелері жабық сипатта болмаса, оларды жұртшылыққа жеткізу қажет. Сонымен бірге бұқаралық ақ
МАЗМҰНЫ
КIРIСПЕ..................................................................................................................
I бөлім. СОЦИОЛОГИЯНЫҢ ҰҒЫ
Новости и инфо для студентов