Өзіндік сана– адамның қоғамдағы өзінің іс-әрекеттерін, сезімін, ойларын, жүріс-тұрыс қимылдарын, әдебін, мүдделерін, қоғамдағы өз орнын бағалау мен түсіну. Өзіндік сана – адамның қоршаған ортадан өзін бөліп, оқшауланып, өзінің «Менін» зерделеуі, ұғынуы, қарастыруы.
Адам санасының басты қасиеттері:
· идеалдық;
· интенционалдық;
· идеаторлық.
Идеалдық– сананың ерекше, бейматериалдық мәні. Идеалдық сана өз болмысында:
· материалдық дүниеге қарама-қарасы;
· материяға тәуелсіз; одан алғашқы;
· беймәлім, материалдық әдістермен танылмайды.
Интенционалдық– нәрсеге бағытталғандықты білдіреді. Сана нәрсесіз, затсыз болмайды. Сананың интенционалдығы мынаны талап етеді:
· сана нәрсесі (сана нені «көреді»);
· сана формасы (сана нәрсені қалай қабылдайды).
Сана нәрсесі, заты:
· қоршаған дүние, оның заттары, құбылыстар;
· ерекше, өзіндік рухани дүние, ол жоғарғы дүниемен байланысты, әрі байланыссыз.
Сананың негізгі формалары:
· қабылдау;
· мағына беру; зерделеу;
· бағалау;
· еске түсіру; елестету;
· қиял;
· өмірлік тәжірибе.
Идеаторлық– сананың идеяларды тудыруы және жасампаздық қабілеті. Сананың бейнелеу шеңберінен шығып, іштей шығармашылық қызметі, абстрактты идеяларды тудыруы.
Сананың қалыптасуындағы сөзбен қарым-қатынастың ролі.Ф. Энгельс сананың қалыптасуында сездің қаншалықты үлкен маңызды роль атқарғанын атап керсеткен болатын. Сірә, адамның еқ бергідегі ата-бабалары психофизикалық жағынан өте жоғары дәрежеде дамығандықтан, басқа жануарларға қарағанда дыбыстық белгілерге көбірек жүгінсе керек. Адам мен питекантроп, неандертальдық және кроманьондық миларының гипстен жасалған үлгілерін салыстырғанда, сейлеу және іс-әрекетпен байланысты, маңдайдың төменгі бороздасының алдыңғы тармағы қазіргі адамдарда бұрынғы тектестерінікінен әлдеқайда артық жетілгендігі анықталған. Олай болуы түсінікті де: қоғамдық сипат алған еңбек адамдардың бір-бірімен қарым-қатынас жасауын және өзара көмегін талап етті, дыбыстық белгілер ендігі жерде еңбекке бастап қана қоймай, еңбекті жүзеге асырушы дәрежесіне көтерілді. Сөйтіп, ол белгі беру құралынан біртіндеп еңбекті ұйымдастыру құралына айналды. Дыбыс комплекстері ендігі жерде заттарды, әрекеттерді және еңбектің тұтас ситуацияларын белгілей бастайды. Сейлеудің қалыптасуы адамның психикалық дамуындағы революция болды.
Сейлеу белгілері жоғары нерв қызметін жетілдіреді, соның нәтижесінде жануарларда болмайтын екінші сигналдық жүйе қалыптасады.
Сөйлеу таным деңгейін жаңа сатыға көтереді. Себебі, сөз нақтылы бір атаудың алуан қырын танымның жалпы шеңберінде қорытып, жинақтап береді. Демек, ойлаудың жаңа түрі дамиды. Ол жоғары сатыдағы жануарлардың пәрменді және нақтылы-бейнелі ойлауынан — өзгеше дерексіз ойлау жетіледі, ал дерексіз ойлау дегеніміз — сананың өзегі.
Марксизм-ленинизм классиктері сөйлеу мен сананы бір-бірінен бөліп қарауға болмайтындығын атап көрсеткен болатын. Сөйлеу, сөз — біздің саналық болмысымыздың формасы — қарым-қатынас шеңберін кеңейте түседі. Қарым-қатынас процесінде адамдар сыртқы ортаны да, өзін де терең әрі жан-жақты тани түседі. Демек, еңбекпен қатар сөйлесу де сана мен адамдардың өзіндік сана-сезімінің дамуының маңызды факторы болып табылады. Қарым-қатынас жасау — қоғамдық өмір факторы. Қарым-қатынас процесінде психологиялық қауымдастықтар қалыптасады, яғни өз заңдары бар қоғамдық психология пайда болады.
К. Маркс пен Ф. Энгельс: «Индивидтің дамуы ол тікелей немесе жанама түрде қарым-қатынаста болатын барлық басқа индивидтердің дамуымен шарттас айқындалады» — деп жазған болатын.
Совет философы Ю. Қ. Мельвиль: «Адамның бүкіл рухани дүниесі оның өзге адамдармен қарым-қатынасында ғана пайда болады және дамиды. Ал қарым-қатынас процесінде адамдардың тек өз жеке басының ғана емес, сондай-ақ адамдардың қоғамдық санасы да. қалыптасады»,— деп атап көрсетті.
Сөйлеудің арқасында адамдар өткен ұрпақ тәжірибесін жи-нақтап, сақтап және келер буынға тапсыра алатын болашаққа көз жіберіп, өз ісінің нәтижесін шамалайтын еңбекті, өмірді, әлеуметтік күресті жоспарлай алатын болды.
Аза гуманитарлы за университеті... ЭКОНОМИКА БИЗНЕС Ж НЕ ЛЕУМЕТТІК ЫЛЫМДАР ЖО АРЫ... ГУМАНИТАРЛЫ Ж НЕ ЖАРАТЫЛЫСТАНУ П НДЕРІ КАФЕДРАСЫ...
Если Вам нужно дополнительный материал на эту тему, или Вы не нашли то, что искали, рекомендуем воспользоваться поиском по нашей базе работ:
САНА ФОРМАЛАРЫ.
Что будем делать с полученным материалом:
Если этот материал оказался полезным ля Вас, Вы можете сохранить его на свою страничку в социальных сетях:
Негізгі әдебиеттер
1. Иманқұл Н.Н. Философия әлемінде. Алматы, 2006.
2. Иманқұл Н.Н. Бөрібаев Т.Қ. Іліми философия Астана, 2009.
3. Әбішев. Философия.
Осымша әдебиеттер
106 философов: жизнь, судьба, учение в 2 томах. М., 1994 Философия в 2 частях. Ч. 1 История философии М., 2002 Хрестоматия по философии РнД., 1997 С
Білімдер бағалау жалпы шкаласы
Аттестациялық әріптік баға
Баллдардың сана эквиваленті
Оқу пәннің меңгеру дәрежесінің %-ды мазм&
Философия қай елде пайда болды?
А) Еуропада.
В) Ежелгі Қытайда.
С) Ежелгі Үндістанда.
D) Ежелгі Грекияда.
Е) Бір уақытта ежелгі Үнді, Қытай және Грекия жерле
Жаңа заман дәуірінің жалпы сипаты.
XVII-XVIIIғ.ғ. батыс Еуропа елдерінде капитализм қалыптасты, мануфактура дамыды. Бұл заманды ерте буржуазиялық революция дәуірі деп те атайды. Материалдық
Декарттың рационалдық философиясы.
Рене Декарт(1596-1650) француздың атақты ғалымы, математик, механик, оптик, физик, физиолог, психолог, философ. Оның ғылымда ашқан жаңалы&
САНАНЫҢ НЕГІЗГІ ҚАСИЕТТЕРІ
Сана психика дамуының жоғарғы сатысы ретінде, ең алдымен, жалпыны және болмыстағы елеуліні тану қабілеті сияқты қасиетімен ерекшеленеді. Жалпын
ЗІНДІК САНА-СЕЗІМ
Адамның жануарлардан айырмашылығы — ол өзін танитын және білетін, өзін түзетіп және жетілдіріп отыруға қабілетті тіршілік иесі.
Ө
Оғам: анализдің философиялық негізі
Қоғам(лат., социалис) – адам қызметінің тарихи қалыптасқан формаларының (территориясы, дәуірі, дәстүр мен мәдениет
Ф.ғ.к., аға оқытушы Иманқұл А.Н.
Тарихи анықтама:
Иммануил Кант (22 сәуір 1724, Кёнигсберг, Пруссия - 12 ақпан 1804) — классикалық неміс философиясын негізін салушы.
Негізгі философиялы
И. КАНТ
Қарастырылу объектісі: «Фирмадағы келіспеушілік»
Қарастырылу пәні: Канттың категориялық императиві
Тапсырма
1. Философия тарихы және оны кезеңдерге бөлу.
2. Ежелгі Қытай мен ежелгі Үнді философияларын салыстырмалы талдау жасау, кестені толтыру:
Тапсырма
1. Антикалық (Грек) философиясына сипаттма беру.
2. Сократтың Майевтика ілімін талдау. Сократтың атақты афоризмдерін талдау
3. Келесі тест
Новости и инфо для студентов